ग्लोबल साउथलाई तुरुन्तै नयाँ व्यापार संरचना चाहिन्छ — र त्यो पनि छिट्टै
हालै लागू गरिएका अमेरिकी ट्यारिफहरूले गरिब मुलुकहरूलाई सबैभन्दा बढी चोट पुर्याइरहेका छन् — जसले लामो समयदेखि चलिआएको वरीयता-आधारित व्यापार सुविधा लगभग समाप्त गरिदिएको छ। जहाँ जापान, दक्षिण कोरिया र युरोपेली संघका जस्ता धनी मुलुकहरूमा ट्यारिफ दर १०–१५% को आसपास छ, त्यहाँ भियतनाम, बंगलादेश, दक्षिण अफ्रिका र विशेष गरी म्यानमार र लाओस जस्ता सबैभन्दा गरिब मुलुकहरूमा शुल्क २०–४०% सम्म पुगेका छन्। भारत, उदाहरणका लागि, रुसबाट तेल आयात गर्न जारी राखेकै कारण ५०% सम्मको भारी ट्यारिफको सामना गरिरहेको छ।
यो असमान व्यवहार केवल तथ्यांक मात्र होइन — यो स्पष्ट संकेत हो कि ग्लोबल साउथ पर्याप्त वार्ताकारी शक्ति बिना असुरक्षित छोडिएको छ।
गरिब मुलुकहरूलाई नेतृत्वको कडा आवश्यकता किन छ
-
नीतिगत स्पेसको सङ्कुचन – जनरलाइज्ड सिस्टम अफ प्रेफरेन्सेस (GSP) जस्ता संरचनाको अन्त्य वा व्यवहारमा समाप्त हुनु भनेको अब गरिब मुलुकहरूले ती कम शुल्क दरहरू पाउँदैनन्, जसले निर्यात-आधारित विकासलाई बढावा दिएको थियो।
-
वैश्विक व्यापारमा संरचनात्मक बेफाइदा – WTO जस्ता संस्थाहरूमा लामो समयदेखि धनी मुलुकहरूको पक्षपाती हुने आरोप लाग्दै आएको छ। MFN नियम, बौद्धिक सम्पत्ति व्यवस्था, र एन्टी-डम्पिङ प्रावधानहरू प्रायः कम क्षमता र कम वार्ताकारी शक्तिका मुलुकहरूलाई सजाय दिने काम गर्छन्।
-
अवस्थित संस्थाहरूप्रतिको विश्वास घट्नु – वर्ल्ड बैंक, IMF र WTO गरिब मुलुकहरूको पीडाप्रति टाढा वा उदासीन देखिन्छन्। सुधार वा विकल्प बिना, यी संस्थाहरूको वैधता विकासशील मुलुकहरूमा घट्दै गएको छ।
BRICS: आशाको केन्द्र — वा गुमेको अवसर?
BRICS — जसमा सुरुमा ब्राजिल, रूस, भारत, चीन र दक्षिण अफ्रिका थिए — अहिले तीव्र रूपमा विस्तार भई मिस्र, इथियोपिया, इरान, UAE, र इन्डोनेसिया जस्ता नयाँ सदस्यहरूलाई समेटिसकेको छ। यो बढ्दो गठबन्धनले गुटनिरपेक्ष आन्दोलन को विरासतबाट प्रेरित नयाँ ग्लोबल साउथ आन्दोलनको सङ्केत दिन्छ।
भारतको दृष्टिकोण विशेष रूपमा BRICS लाई बहुध्रुवीयता र ग्लोबल साउथको नेतृत्वको वाहकका रूपमा देख्छ। यो ब्लक एक वैकल्पिक कूटनीतिक मंच प्रदान गर्छ, जहाँ उदीयमान अर्थतन्त्रहरूले पश्चिम-प्रधान संरचनामा दबिएर होइन, आफ्नो भूमिकालाई सशक्त रूपमा अगाडि ल्याउन सक्छन्।
दाउ र आवश्यकता
ट्यारिफ केवल आर्थिक अवरोध होइन; ती राजनीतिक सन्देश पनि हुन्। लामो समयदेखि ग्लोबल साउथमा संगठित नेतृत्व र संस्थागत विकल्पको कमी छ। बढ्दो संरक्षणवाद र व्यापारमा असमानताबीच अब नयाँ, न्यायपूर्ण र सन्तुलित वैश्विक व्यापार संरचना निर्माण गर्ने समय आएको छ।
BRICS, आफ्नो विस्तारित सदस्यता र उदीयमान संस्थागत साधनहरू — जस्तै न्यू डेभलपमेन्ट बैंक र BRICS Pay — को साथ यस भूमिकामा आउन सक्छ। तर यो त्यतिबेला मात्र सम्भव हुन्छ जब सदस्य मुलुकहरूले समानता, लचिलोपन र सामूहिक स्वायत्ततामा आधारित रूपान्तरणकारी व्यापार संरचना निर्माण गर्ने प्रतिबद्धता जनाउँछन्।
सारांश:
-
गरिब मुलुकहरू ट्यारिफ वृद्धिको असर र कमजोर हुँदै गएको व्यापार सुविधा बाट disproportionate रूपमा प्रभावित भइरहेका छन्।
-
वैश्विक संरचनात्मक कमजोरी अझै पनि ग्लोबल साउथलाई बेफाइदा गरिरहेको छ।
-
BRICS सँग न्यायपूर्ण, बहुध्रुवीय व्यापार व्यवस्था निर्माणमा नेतृत्व गर्ने अवसर छ।
नयाँ, समावेशी र गतिशील व्यापार संरचना केवल वाञ्छनीय मात्र होइन — यो विश्वमा सन्तुलन र स्थिरताको लागि आवश्यक छ।
No comments:
Post a Comment