सिनेटको साहसी कदम: ट्रम्पका सुुल्कहरूमाथि प्रहार — बढ्दो कानुनी युद्धबीच प्रतीकात्मक चोट
अमेरिकी सिनेटले २०२५ अक्टोबर ३० मा एक ऐतिहासिक कदम चाल्दै राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले घोषणा गरेको राष्ट्रिय आपतकाल अन्त्य गर्ने प्रस्तावलाई ५१–४७ मतले पारित गरेको छ — त्यही आपतकाल जसको आधारमा ट्रम्पले विश्वका सयभन्दा बढी देशहरूमा भारी आयात सुुल्क (टैरिफ) लगाएका छन्।
चार जना रिपब्लिकन सिनेटरहरू — मिच म्याककोनेल, सुसन कोलिन्स, लिसा मर्कोव्स्की र र्यान्ड पॉल — डेमोक्र्याटहरूसँग मिलेर यो प्रस्ताव पारित गरे। यो ट्रम्प प्रशासनको व्यापार नीतिको लगातार तेस्रो संसदीय अस्वीकृति हो, जसअघि ब्राजिल र क्यानडामाथि लगाइएका सुुल्कहरू हटाउने प्रस्ताव पारित भइसकेका थिए।
यद्यपि यो कदम तत्काल नीति परिवर्तन होइन, यसले अमेरिकी संसदभित्र गहिरिँदो असन्तोषलाई देखाउँछ — विशेषगरी ट्रम्पले कार्यकारी शक्तिको अति प्रयोग गरेको आरोपमा, जसलाई आलोचकहरूले “संवैधानिक अतिक्रमण” भनेका छन्।
राजनीतिक सन्देश, तर तत्काल परिवर्तन होइन
डेमोक्र्याट सिनेटर रोन वाइडन र रिपब्लिकन र्यान्ड पॉलद्वारा प्रस्तुत गरिएको यो प्रस्तावले National Emergencies Act (NEA) प्रयोग गरेर ट्रम्पको अप्रिल २०२५ को कार्यकारी आदेशलाई चुनौती दिएको हो।
त्यो आदेशअन्तर्गत ट्रम्पले International Emergency Economic Powers Act (IEEPA) का प्रावधानहरू प्रयोग गरी ५०% सम्मका विश्वव्यापी सुुल्क लगाएका थिए — जबकि यो कानुन मूलतः विदेशी संकट वा आपतकालीन खतरासँग सम्बन्धित कार्यका लागि बनाइएको थियो, व्यापार नीतिका लागि होइन।
रिपब्लिकन-नियन्त्रित प्रतिनिधि सभामा (House of Representatives) यो प्रस्ताव रोकिएला भन्ने अपेक्षा गरिएको छ, ताकि राष्ट्रपति भिटो टार्न सकियोस्। तर यसबिच पनि यो मत अमेरिकी संविधानको आधारभूत सिद्धान्तको पुनःस्मरण हो — कर र सुुल्क लगाउने अधिकार संसद (कांग्रेस) मा निहित छ, कार्यकारीमा होइन।
ट्रम्पको “सुुल्क साम्राज्य” कसरी बन्यो
ट्रम्पको दोस्रो कार्यकाल सुरु भएको केही सातामै उनले यो सुुल्क अभियान प्रारम्भ गरे।
सुरुवाती निशाना क्यानडा र मेक्सिको थिए — २५% देखि ३५% सम्मका आयात सुुल्क, जसलाई ट्रम्पले ड्रग तस्करी र आव्रजन समस्याको नाममा सही ठहराए।
पछि चीनमाथि आक्रमण भयो — केही समयका लागि १२५% सम्म सुुल्क लगाइयो, त्यसपछि अगस्टमा अस्थायी युद्धविराम भयो।
अप्रिलमा ट्रम्पले “Reciprocal Trade Framework” नामक नीति ल्याए, जसअन्तर्गत उनले व्यापार घाटाको अनुपातमा १०% देखि ४१% सम्मका सुुल्क विश्वका अधिकांश देशहरूमा लागू गरे। बेलायत, जापान, दक्षिण कोरिया र युरोपेली सङ्घका केही देशहरूलाई अपवाद दिइयो, तर विकासोन्मुख देशहरू सबैभन्दा बढी प्रभावित भए।
त्यससँगै Section 232 of the Trade Expansion Act अन्तर्गत “राष्ट्रिय सुरक्षाको” नाममा स्टिल, एल्युमिनियम र कपरमा ५०% सम्मका सुुल्क लगाइए।
परिणामस्वरूप, आपूर्ति शृङ्खलामा गम्भीर व्यवधान र उपभोक्ता मूल्यवृद्धि देखियो।
तीन दिनमा तीन चोट
३० अक्टोबरको मतले लगातार तेस्रो दिन ट्रम्पलाई राजनीतिक झटका दियो:
-
२८ अक्टोबर: ब्राजिलमाथिको ५०% सुुल्क हटाउन ५२–४८ को द्विदलीय मत।
-
२९ अक्टोबर: क्यानडामाथिको टैरिफविरुद्ध समान प्रस्ताव पारित।
-
३० अक्टोबर: ट्रम्पको आपतकालीन शक्तिलाई नै चुनौती दिने निर्णय।
यी घटनाहरूले एउटा नयाँ गठबन्धनलाई देखाउँछन् — स्वतन्त्र व्यापारका समर्थक रिपब्लिकन, मध्यमार्गी डेमोक्र्याट र संस्थागत सन्तुलनमा विश्वास राख्ने नेताहरू एउटै मोर्चामा उभिएका छन्।
सुप्रीम कोर्टको पालो: कार्यकारी सीमाको परीक्षा
सिनेटको यो कदम त्यसबेला आएको हो जब अमेरिकी सुप्रीम कोर्टले नोभेम्बर ५, २०२५ मा दुई ऐतिहासिक मुद्दाहरू — Trump v. V.O.S. Selections, Inc. र Learning Resources Inc. v. Trump — मा सुनुवाइ गर्न तयारी गर्दैछ।
यी मुद्दाहरूमा आयातकर्ताहरूले ट्रम्पका IEEPA सुुल्कहरूलाई असंवैधानिक बताउँदै चुनौती दिएका छन्।
तल्लो अदालतहरूले पहिले नै क्यानडा, मेक्सिको र चीनमाथिका केही सुुल्कहरू रद्द गरिसकेका छन्, भन्दै कि “व्यापार घाटा” वा “ड्रग समस्या” जस्ता कारण IEEPA अन्तर्गत “असामान्य र असाधारण संकट”मा पर्दैनन्।
यदि सुप्रीम कोर्टले यी निर्णयहरू कायम राख्यो भने, ट्रम्प प्रशासनले अरबौँ डलर फिर्ता गर्नुपर्नेछ र कार्यकारी शक्तिमा ठुलो कटौती हुनेछ।
तर यदि कोर्टले ट्रम्पको पक्षमा फैसला गर्यो भने, भविष्यका राष्ट्रपतिहरूले एक्लै विश्वव्यापी सुुल्क लगाउने अधिकार पाउनेछन् — जसले अमेरिकामा “कार्यकारी शासन” जस्तै अवस्था निम्त्याउन सक्छ।
आर्थिक प्रभाव: अमेरिका र विश्व दुवैमा झटका
कानुनी द्वन्द्व जारी रहँदा पनि यसको आर्थिक असर ठूला छन्:
-
अमेरिकी उपभोक्ता महँगा सामान किनिरहेका छन् — कारदेखि इलेक्ट्रोनिक्स र दैनिक वस्तुहरूसम्म — जसका कारण २०२५ मा GDP वृद्धिदर ०.६–०.७% ले घटेको अनुमान छ।
-
व्यापारिक साझेदार देशहरू ले प्रतिकार गरेका छन्: चीनले अमेरिकी सामानमा १२५% सम्म सुुल्क लगायो; क्यानडा र मेक्सिकोले पनि अर्बौँ डलरका वस्तुहरूमा सुुल्क बढाए।
-
वैश्विक आपूर्ति शृङ्खला अस्तव्यस्त छ, धेरै बहुराष्ट्रिय कम्पनीहरूले उत्पादन वियतनाम र इन्डोनेशिया जस्ता देशमा सारिरहेका छन्।
ट्रम्पका समर्थकहरूका अनुसार, यी कदमहरूले अमेरिकी उद्योगलाई पुनर्जीवित गरिरहेका छन्। तर आलोचकहरू भन्छन् — यो १९३० को Smoot-Hawley Tariff Act दोहोरिनेतरहको गल्ती हो, जसले महामन्दी ल्याएको थियो।
संवैधानिक सन्तुलन: अनुच्छेद I बनाम “सम्राट राष्ट्रपति”
संविधानले सुुल्क लगाउने अधिकार संसदलाई दिएको छ ताकि कुनै पनि राष्ट्रपति एक्लैले आर्थिक युद्ध नछेर्न सकोस्।
तर ट्रम्पले IEEPA को प्रयोग गरेर विश्वव्यापी टैरिफ लगाउँदा यही सन्तुलनमा चोट पुगेको छ।
कानूनी संस्थाहरू — जस्तै Cato Institute, Tax Foundation, र American Enterprise Institute — ले चेतावनी दिएका छन् कि यदि ट्रम्पको कदमलाई वैध मानियो भने, भविष्यका राष्ट्रपति “एकल संसद” बन्नेछन्।
यदि कोर्टले कांग्रेसको पक्ष लिन्छ भने, यो निर्णय केवल व्यापारमा होइन, आप्रवासन, प्रतिबन्ध, र राष्ट्रिय सुरक्षासम्म कार्यकारी शक्तिको सीमा पुनःनिर्धारण गर्नेछ।
वैश्विक सन्देश: सुुल्कदेखि विश्वाससम्म
अमेरिकाका सहयोगीहरू — क्यानडा, जापान, जर्मनी — यी अनियमित नीतिबाट चिन्तित छन्।
उनीहरू भन्छन्, बारम्बार बदलिने टैरिफहरूले अमेरिका “विश्वसनीय साझेदार” होइन भन्ने सन्देश दिइरहेको छ।
त्यस्तै, ग्लोबल साउथका देशहरू यसलाई अमेरिकाको “दोहोरामानदण्ड” को उदाहरणका रूपमा हेर्छन् —
अमेरिका एकातिर मुक्त व्यापारको प्रवचन गर्छ, अर्कोतिर सुरक्षाको नाममा पर्खालहरू खडा गर्छ।
ठूला परिप्रेक्ष्यमा: शक्ति बनाम आर्थिक यथार्थ
सिनेटको यो प्रतिरोधले नीतिमा तत्काल परिवर्तन ल्याउने छैन, तर यसले एउटा सन्देश दिएको छ — अमेरिका अब ट्रम्पको “सुुल्क युद्ध” बाट थाकिसकेको छ।
एक वरिष्ठ रिपब्लिकन सल्लाहकारले नाम नखुलाउने सर्तमा भने —
“हामीले विश्वव्यापी व्यापार प्रणाली बनाएका थियौं। अब हामी आफैं त्यसलाई जलाइरहेका छौं — एक कार्यकारी आदेशपछि अर्को।”
ट्रम्प अझै अडिग छन्। “हामी व्यापार युद्ध जितिरहेका छौं,” उनले Air Force One चढ्नुअघि भने। “सिनेटले जित्ता मत हालोस्, अमेरिका अब नियन्त्रणमा छ।”
तर जस्तोसुकै निर्णय भए पनि, संसार अब हेर्दैछ —
के यो अमेरिकाको अन्तिम सुुल्क युद्ध हुनेछ, वा नयाँ कार्यकारी व्यापार युगको सुरुवात?
मुख्य बुँदाहरू
-
सिनेटको मत प्रतीकात्मक भए पनि संवैधानिक रूपमा महत्वपूर्ण छ; यसले द्विदलीय असन्तोष देखाउँछ।
-
सुप्रीम कोर्टको आउने फैसला कार्यकारी शक्तिको सीमा पुनर्परिभाषित गर्न सक्छ।
-
आर्थिक दबाब बढ्दैछ, उपभोक्ता मूल्यवृद्धि र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिशोधका कारण।
-
संकटले देखाउँछ — लोकतान्त्रिक उत्तरदायित्व र कार्यकारी एकाधिकारबीचको संघर्ष अहिले पनि अमेरिकाको केन्द्रीय विषय हो।
No comments:
Post a Comment