एलन मस्कको १ ट्रिलियन डलरको टेस्ला पारिश्रमिक प्याकेज: दृष्टि, शक्ति र विवाद
सेप्टेम्बर २०२५ मा, टेस्लाले कम्पनी इतिहासकै सबैभन्दा असाधारण पारिश्रमिक प्याकेज घोषणा गर्यो — सीईओ एलन मस्कका लागि १ ट्रिलियन डलरको स्टक-अप्सन सम्झौता।
यो प्रस्तावमा २०२५ नोभेम्बर ६ मा शेयरधारकहरूले मतदान गर्नेछन्। यो केवल “तलब” होइन, बरु मस्कको दीर्घकालीन नियन्त्रण सुनिश्चित गर्ने रणनीति हो — त्यस्तो समयमा जब टेस्ला एउटा इलेक्ट्रिक गाडी कम्पनीबाट अघि बढेर एआई, रोबोटिक्स, र स्वचालन (Autonomy) तिर रूपान्तरण हुँदैछ।
कानुनी झट्कापछि नयाँ सम्झौता
यो प्रस्ताव मस्कको २०१८ को मुआवजा प्याकेज रद्द गरिएपछि आएको हो — जसको प्रारम्भिक मूल्य ५६ अर्ब डलर थियो, तर टेस्लाको शेयर मूल्य तीव्र बढेसँगै यसको वास्तविक मूल्य धेरै गुणा बढेको थियो।
जनवरी २०२४ मा डेलावेयर अदालतले यो प्याकेज “अनुचित रूपमा अनुमोदित भएको” भन्दै अस्वीकार गर्यो, किनभने टेस्लाको बोर्ड मस्कसँग अति नजिक थियो।
मध्य २०२४ मा शेयरधारकहरूले फेरि अनुमोदन गरे पनि वर्षअन्त्यमा अदालतले आफ्नो फैसला कायम राख्यो।
अब, टेस्लाको बोर्ड फेरि ठूलो दाँव खेल्दैछ — एक कार्यसम्पादन-आधारित प्याकेज (Performance-based package), जसले मस्कलाई २०३० दशकको अन्त्यसम्म कम्पनीसँग बाँध्नेछ।
कम्पनीको भनाइमा, यो केवल “पारिश्रमिक” होइन, बरु एक “दीर्घकालीन हित-संरेखण संयन्त्र” हो — जसले मस्कको प्रतिबद्धता सुनिश्चित गर्छ र टेस्लालाई एआई, स्वत: ड्राइभिङ र रोबोटिक्समा अग्रणी बनाउँछ।
भित्रबाट हेर्दा: १ ट्रिलियन डलरको सम्झौता
यो प्याकेजमा १२ चरण (ट्रान्च) छन्, प्रत्येक केवल त्यसबेला “भुक्तानयोग्य” हुनेछ जब टेस्लाले अत्यन्तै उच्च बजार मूल्य (Market Cap) र सञ्चालन लक्ष्य (Operational Milestones) हासिल गर्छ।
यसमा कुनै तलब, बोनस वा ग्यारेन्टी गरिएको इक्विटी छैन।
| ट्रान्च | बजार मूल्य लक्ष्य | मुख्य सञ्चालन लक्ष्य | संभावित मूल्य |
|---|---|---|---|
| १–४ | $२–$४ ट्रिलियन | ५–१० मिलियन गाडी/वर्ष; आरम्भिक रोबोट्याक्सी र FSD प्रयोग | $१००–३०० अर्ब |
| ५–८ | $४–$६ ट्रिलियन | १०–१५ मिलियन गाडी; ५ मिलियन FSD सदस्यता; ५ लाख रोबोट | $३००–६०० अर्ब |
| ९–१२ | $६–$८.५ ट्रिलियन | १५–२० मिलियन गाडी; १० मिलियन FSD सदस्यता; १० लाख रोबोट | $६०० अर्ब–१ ट्रिलियन |
वर्तमानमा टेस्लाको बजार पूँजीकरण लगभग १ ट्रिलियन डलर छ — त्यसैले मस्कलाई लाभ केवल तब हुनेछ जब कम्पनीको मूल्य लगभग ८ गुणा बढ्नेछ।
त्यसका लागि टेस्लाले हरेक वर्ष २ करोड गाडी उत्पादन गर्नुपर्नेछ, १० लाख मानवरूपी रोबोट (Optimus) वितरण गर्नुपर्नेछ, र १ करोड सक्रिय FSD सदस्यता हासिल गर्नुपर्नेछ — यी लक्ष्यहरू धेरै देशहरूको अर्थतन्त्र बराबरका छन्।
यदि यी सबै लक्ष्य पूरा भए, मस्कको स्वामित्व १३% बाट बढेर लगभग २५% पुग्नेछ — जसले उनलाई त्यो मतदान शक्ति दिन्छ जुन उनले “कर्पोरेट आतंकवादीहरू” (अर्थात् सानो अवधिका नाफा खोज्ने लगानीकर्ताहरू) बाट टेस्लाको मिशन जोगाउन आवश्यक ठानेका छन्।
यसमा ७.५ वर्षको लक-इन अवधिको प्रावधान छ — जसले मस्कलाई तुरुन्त शेयर बेच्न नदिनेछ। टेस्लाका अनुसार, यसको लेखा लागत केवल लगभग $२.३ अर्ब हो, जुन सम्भावित मूल्यको तुलनामा अत्यन्त सानो हो।
रणनीतिक तर्क
टेस्ला बोर्डकी अध्यक्ष रोबिन डेनहोम का अनुसार, यो सम्झौता “वेतन भन्दा बढी शक्ति” का लागि हो।
उनको भनाइमा, मस्कको उपस्थिती “मिशन-क्रिटिकल” छ।
उनको नेतृत्वमा २०१८ पछि टेस्लाको मूल्य २,०००% भन्दा बढी बढेको छ र उसले ऊर्जा र यातायातको परिभाषा बदलिदिएको छ।
यदि उनी गए भने, कम्पनीको शेयर मूल्य १०–१५% ले घट्न सक्छ र एआई, डोजो, र ऑप्टिमस जस्ता टोलीहरू पनि कम्पनी छोड्न सक्छन्।
ग्याभिन बेकर जस्ता लगानीकर्ताहरू भन्छन् — यो “विन-विन” स्थिति हो, किनभने मस्कले केवल त्यसबेला फाइदा पाउँछन् जब शेयरधारकहरूले पहिले नै ९००%+ नाफा कमाइसकेका हुन्छन्।
क्याथी उड (ARK Invest) का अनुसार, मस्क “पृथ्वीका सबैभन्दा उत्पादनशील व्यक्ति” हुन् — जसले एआई, ऊर्जा र स्वचालन मार्फत मानवता अगाडि बढाइरहेका छन्।
विरोधका तर्कहरू
तर सबै सहमत छैनन्।
CalPERS (क्यालिफोर्नियाको सबैभन्दा ठूलो पेंशन फन्ड) जस्ता ठूला संस्थागत लगानीकर्ताहरूले यसलाई “अत्यधिक र असन्तुलित” भनी विरोध गरिरहेका छन्।
ISS र Glass Lewis जस्ता प्रॉक्सी सल्लाहकारहरूले यसलाई “शक्ति एक व्यक्ति हातमा केन्द्रित गर्ने” प्रयास ठान्छन्।
मुख्य विरोधका कारणहरू:
-
अत्यधिक आकार र डायलुसन: यसले अन्य शेयरधारकहरूको मूल्य घटाउन सक्छ।
-
शक्ति केन्द्रीकरण: मस्कलाई लगभग पूर्ण नियन्त्रण दिनेछ, जसले बोर्डको उत्तरदायित्व घटाउँछ।
-
ध्यानको विभाजन: मस्क पहिले नै xAI, SpaceX, Neuralink र X (पहिलेको ट्विटर) जस्ता परियोजनामा व्यस्त छन्।
-
“ब्ल्याकमेल” प्रभाव: मस्कको “म अस्वीकार भएँ भने टेस्ला छोड्छु” भन्ने चेतावनीलाई धेरैले खाली धम्की ठान्छन्।
-
कानुनी जोखिम: बोर्डको स्वतन्त्रता पहिल्यै प्रश्नमा परेको छ; नयाँ मुद्दा पर्न सक्छ।
के यो साँच्चिकै अभूतपूर्व हो?
हो, पूर्ण रूपमा। इतिहासमा कुनै पनि सीईओले यस्तो पारिश्रमिक पाएका छैनन्।
-
मस्कको २०१८ प्याकेज ($५६ अर्ब) त्यतिबेला नै इतिहासकै ठूलो थियो।
-
एप्पलका टिम कुक को वार्षिक पारिश्रमिक लगभग $९४ मिलियन मात्र छ।
-
एक्सनका रिक स्मिथ को प्याकेज (~$२५० मिलियन) पनि यसको तुलना गर्न सकिँदैन।
-
जेफ बेजोस र मार्क जुकरबर्ग ले आफ्नो नियन्त्रण “डुअल-क्लास शेयर संरचना” बाट कायम राखे, यस्तो मेगा-अप्सन सम्झौताबाट होइन।
यदि यो प्याकेज पूरा भयो भने, मस्कका टेस्ला शेयरहरूको मूल्य २ ट्रिलियन डलरभन्दा बढी हुनेछ — जुन दक्षिण कोरिया वा क्यानडाको जीडीपी बराबर हो।
के मस्कलाई पैसा बिना पनि नियन्त्रण दिन सकिन्थ्यो?
सैद्धान्तिक रूपमा हो, केही विकल्प छन्:
-
डुअल-क्लास शेयर: गुगल वा मेटाजस्ता कम्पनीमा founders लाई “सुपर-भोटिङ अधिकार” दिइन्छ। तर टेस्लाको संरचना “एक शेयर, एक मत” भएकोले यो कानुनी रूपमा कठिन छ।
-
मतदान गठबन्धन: मस्कले वफादार लगानीकर्ताहरूसँग साझेदारी गर्न सक्थे, तर यो अस्थिर रहन्थ्यो।
-
एआई/रोबोटिक्स स्पिन-अफ: टेस्लाको एआई इकाईलाई मस्कको नियन्त्रणमा लगेर अलग कम्पनी बनाउने, तर यसले कम्पनीको मूल्य विभाजित गर्न सक्छ।
टेस्लाको बोर्डले यी विकल्पहरूबारे विचार गर्यो, तर निष्कर्ष निकाल्यो कि कार्यसम्पादन-आधारित प्याकेज नै शासनको दृष्टिले सबैभन्दा उपयुक्त छ।
वेतनभन्दा पर: टेस्लाको आत्मा माथिको जनमत
यो केवल तलबबारेको मतदान होइन — यो टेस्लाको भविष्यबारेको निर्णय हो।
-
समर्थकहरूको दृष्टि: यो मानवताको भविष्यमा लगानी हो — उस व्यक्तिलाई बाँध्ने प्रयास जसले हरित क्रान्ति ल्याए र अहिले एआई-रोबोटिक्स युगको नेतृत्व गर्दैछन्।
-
विरोधीहरूको दृष्टि: यो कम्पनी शासनका लागि चेतावनी हो — “मिशन” को नाममा करिश्माई नेतालाई अनियन्त्रित शक्ति दिने प्रयास।
यदि प्रस्ताव पारित भयो भने, टेस्ला ८ ट्रिलियन डलर मूल्यको कम्पनी बन्न सक्छ — जसले ऊर्जा, गतिशीलता, र कृत्रिम बुद्धिमत्ता (Intelligence) लाई एकै प्रणालीमा जोड्नेछ।
तर यदि अस्वीकार भयो भने, कम्पनीमा अस्थिरता, शेयर गिरावट, र मस्कको ध्यान xAI वा SpaceX तिर सर्ने खतरा बढ्नेछ।
निष्कर्ष: ट्रिलियन-डलरको प्रश्न
अब टेस्लाका शेयरधारकहरू इतिहासकै ठूलो निर्णयको सामना गर्दैछन् —
के उनीहरू मस्कको दृष्टि र नियन्त्रणमा विश्वास गर्नेछन्,
वा एआई युगमा उत्तरदायित्व र सन्तुलनको नयाँ मापदण्ड कायम गर्नेछन्?
यो प्रस्ताव केवल धनबारे होइन — यो मानव समाजले नवप्रवर्तन, नेतृत्व र जिम्मेवारीलाई कसरी परिभाषित गर्छ भन्ने विषयमा निर्णायक क्षण हो।
एलन मस्क केवल पैसा होइन मागिरहेका छन् — उनी माग्दैछन् शक्ति, जसले उनलाई एआई, रोबोटिक्स, र मानव सभ्यताको दिशा निर्धारण गर्ने अधिकार दिन्छ।
ट्रिलियन-डलर सपनाहरूको यस युगमा, सायद यही प्रस्ताव सबैभन्दा साहसी हो।
टेस्लाको ट्रिलियन-डॉलरको दुविधा: दृष्टि, नियन्त्रण र ‘लोभ’को धारणा
जब तपाईं केवल शीर्षक सुन्नुहुन्छ — “एलन मस्कको १ ट्रिलियन डलरको तलब प्याकेज” — यो अचम्मको लाग्छ। मानौं आजको सम्पूर्ण टेस्ला एक व्यक्तिलाई दिइँदैछ। तर वास्तविकता फरक छ: यो प्याकेज केवल त्यसबेला लागू हुनेछ जब टेस्लाको मूल्य करिब ८ ट्रिलियन डलर पुग्नेछ र कम्पनीले धेरै महत्वाकांक्षी लक्ष्यहरू — रोबोट्याक्सी, अप्टिमस (मानवरूपी रोबोट), र पूर्ण स्वचालित ड्राइभिङ (FSD) — हासिल गर्नेछ।
यस अर्थमा यो केवल करिब १५% हिस्सा हो त्यो सम्भावित मूल्य वृद्धिको, जुन अहिले अस्तित्वमै छैन — र केवल सफलता भएपछि सक्रिय हुनेछ।
तर प्रश्नहरू गहिरा छन्:
-
के ती लक्ष्यहरू यथार्थपरक छन्?
-
के यो प्याकेज टेस्लाको नयाँ “AI + रोबोटिक्स” युगमा सबैभन्दा उपयुक्त उपाय हो?
-
र, के मस्कलाई अझ बढी पैसा नदिई आवश्यक मतदान शक्ति (voting power) दिने अन्य उपायहरू छैनन्?
१) व्यापारको पुनर्जन्म: इलेक्ट्रिक गाडीबाट AI-रोबोटिक्ससम्म
टेस्ला अब केवल गाडी बनाउने कम्पनी रहन चाहँदैन। उसले आफूलाई एक AI र स्वचालन प्लेटफर्म को रूपमा पुनर्परिभाषित गर्न खोज्दैछ।
-
अप्टिमस (मानवरूपी रोबोट) नयाँ औद्योगिक वर्ग सिर्जना गर्ने प्रयास हो — जसले कारखाना, गोदाम, खुद्रा सेवा र घरमा पनि काम गर्न सक्छ।
-
रोबोट्याक्सी र FSD सदस्यता मोडेल टेस्लालाई हार्डवेयर कम्पनीबाट सफ्टवेयर कम्पनीमा रूपान्तरण गर्ने दिशामा लैजान्छ।
-
र डोजो सुपरकम्प्युटर यस सम्पूर्ण AI संरचनाको केन्द्रबिन्दु हो।
तर चुनौतीहरू ठूला छन् —
-
स्वचालित ड्राइभिङका लागि नियामक अनुमति देशअनुसार असमान छन्।
-
रोबोटिक्सको आर्थिक व्यवहार्यता अझै प्रमाणित हुन बाँकी छ।
-
चीन, एनभिडिया र बिग-टेक कम्पनीहरू पहिले नै प्रतिस्पर्धामा छन्।
त्यसैले, यो प्याकेज केवल तलब होइन, एक उच्च जोखिम-उच्च लाभ सर्त हो:
यदि टेस्ला सफल भयो भने, पहिलो लाभ शेयरधारकहरूलाई, त्यसपछि मस्कलाई।
२) किन यो प्याकेज सही पनि देखिन्छ र गलत पनि
छविको समस्या (Optics Problem)
-
“१ ट्रिलियन डलर” सुन्नासाथ यो लोभ र असमानताको प्रतीक देखिन्छ।
-
जनता “संभावित मूल्य” (जो दस वर्षपछि मात्र आउन सक्छ) र “वास्तविक लागत” (कम्पनीले अहिले खर्च गर्ने) बीच फरक गर्न सक्दैन।
-
२०१८ को विवादित प्याकेज रद्द भएपछि, यो फेरि गभर्नेन्स (governance) को विश्वसनीयतामा प्रश्न उठाउँछ।
तर तर्क पनि छन्
-
मस्कलाई तब मात्र पुरस्कार मिल्नेछ जब टेस्ला कयौं गुणा बढ्नेछ, त्यसैले यो कार्यसम्पादनमा आधारित (performance-tied) छ।
-
यदि टेस्ला साँच्चिकै ८ ट्रिलियन मूल्यमा पुग्छ भने, मस्कलाई करिब १५% हिस्सा दिनु रणनीतिक लगानी को रूपमा बचाउन सकिन्छ।
-
आखिर, उनीकै नेतृत्वमा टेस्ला २०१८ पछि २०००% भन्दा बढी बढिसकेको छ।
तर समस्या गहिरो छ
यो प्याकेजले पैसा र शक्ति दुबैलाई एउटै उपकरणमा मिसाउँछ।
मुख्य उद्देश्य मस्कलाई दीर्घकालीन नियन्त्रण दिनु हो, तर त्यसको माध्यम “वेतन” बनाइएको छ — यही कारणले यो लोभपूर्ण देखिन्छ।
३) मस्कलाई बढी पैसा नदिई नियन्त्रण दिने वैकल्पिक उपायहरू
यदि लक्ष्य नियन्त्रण हो भने, त्यसलाई पारिश्रमिकबाट अलग राख्नुपर्छ। सम्भावित विकल्पहरू:
-
सीमित समयको डुअल-क्लास शेयर मोडेल:
मस्कलाई १०:१ मतदान अधिकारसहित विशेष शेयर दिइन सकिन्छ जुन १०–१२ वर्षपछि स्वतः समाप्त हुने व्यवस्था होस्।
यसले उनीलाई अस्थायी नियन्त्रण दिन्छ, तर स्थायी शक्ति होइन। -
‘मिशन चार्टर’ वा गोल्डन शेयर मोडेल:
मस्कलाई केवल AI वा रोबोटिक्सको मूल बौद्धिक सम्पत्ति (IP) वा दीर्घकालीन रणनीति सम्बन्धी निर्णयमा वीटो अधिकार दिइयोस्।
यसले लक्ष्य सुरक्षित राख्छ, तर शक्ति सीमित राख्छ। -
वोटिङ ट्रस्ट वा प्रोक्सी सन्धि:
लामो अवधिका समर्थक लगानीकर्ताहरूले आफ्ना मतदान अधिकार मस्कलाई दिन सक्छन्—तर आर्थिक स्वामित्व कायम रहोस्। -
AI/रोबोटिक्स स्पिन-अफ:
टेस्लाले आफ्नो AI/Optimus इकाइलाई मस्क-नियन्त्रित कम्पनीमा छुट्याउन सक्छ, जसमा टेस्लाकै इक्विटी र रॉयल्टी अधिकार रहोस्। -
प्रदर्शन-आधारित नियन्त्रण:
मस्कलाई थप मतदान शक्ति केवल प्राविधिक वा सुरक्षा उपलब्धि पूरा भएपछि दिइयोस्—जस्तै FSD को सरकारी अनुमोदन वा १ लाख रोबोटको सुरक्षित सञ्चालन।
यी उपायहरूले मस्कलाई आवश्यक नियन्त्रण त दिन सक्छन्, तर “ट्रिलियन-डलर तलब” जस्तो विवाद उत्पन्न गर्दैनन्।
४) यदि पारिश्रमिक योजना रहनैपर्छ भने, सुधार आवश्यक छ
यदि शेयरधारकहरूले यही मार्ग रोजे, केही सुधारहरूले यो प्याकेज अधिक न्यायसंगत र व्यावहारिक बनाउन सक्छ:
-
अधिकतम सीमा तय गर्नुहोस्: खुला रूपमा “१ ट्रिलियन” जस्तो शीर्षक राख्नु भ्रमपूर्ण हुन्छ; एक कडा उच्च सीमा तय गरिनुपर्छ।
-
वास्तविक उपलब्धि आधारित लक्ष्यहरू: बजार मूल्यभन्दा बढी सुरक्षा, उत्पादन, र नियामक स्वीकृतिलाई जोड दिनुहोस्।
-
क्लोब्याक (Clawback) प्रावधान: यदि नैतिकता वा सुरक्षा उल्लंघन भयो भने प्याकेज स्वतः रद्द होस्।
-
कर्मचारी सहभागिता: सबै कर्मचारीलाई पनि स्टक अप्सन दिइयोस्—मनोगत प्रेरणा बढ्छ।
-
स्पष्ट पारदर्शिता: जनतालाई सरल भाषामा बताइयोस्—“यो कम्पनीलाई कति पर्छ र मस्कलाई कहिले फाइदा हुन्छ।”
५) सम्भावित तीन परिणामहरू
A) प्याकेज बिना परिवर्तन पारित भयो:
शेयरहरू छोटो अवधिमा बढ्न सक्छन्, तर आलोचना र कानुनी चुनौतीहरू तीव्र हुनेछन्।
B) प्याकेज अस्वीकृत भयो:
टेस्लामा अस्थिरता आउन सक्छ, र सम्भवतः नयाँ शासन मोडेल — dual-class वा mission-share — ल्याउने प्रयास हुनेछ।
C) प्याकेज संशोधनसहित पारित भयो (सबैभन्दा सम्भाव्य विकल्प):
कडा सीमा, क्लोब्याक प्रावधान, र कर्मचारी सहभागितासँग यो प्याकेज “न्यायपूर्ण र व्यवहारिक” देखिनेछ।
६) बहसको सार
समर्थकहरू भन्छन् — यो “भविष्य निर्माण गर्ने” दुर्लभ नेताका लागि उचित इनाम हो।
विरोधीहरू भन्छन् — यो कर्पोरेट शासन (corporate governance) को सिद्धान्त विरुद्ध हो; नियन्त्रण किनेर पारिश्रमिक लिनु गलत परम्परा हो।
सत्य बीचमा छ —
यदि लक्ष्य नियन्त्रण हो, नियन्त्रणका उपकरण प्रयोग गर।
यदि लक्ष्य इनाम हो, पारिश्रमिक देऊ—तर सीमित, पारदर्शी र सुरक्षा-आधारित।
नियन्त्रण किन्ने लागि तलब प्रयोग नगर।
निष्कर्ष: लक्ष्य अलग गर, विश्वास कमाऊ
-
नियन्त्रणमा छुट्टै मतदान गर: समयसीमा भएको सुपर-भोटिङ शेयर वा सीमित मिशन चार्टर ल्याओ।
-
वेतन प्याकेज पुनःसंरचना गर: यसलाई सुरक्षा र प्राविधिक उपलब्धिहरूमा बाँध, र उच्चतम सीमा तय गर।
-
कर्मचारीहरूलाई समावेश गर: व्यापक स्टक अप्सन र स्वतन्त्र नैतिकता समिति गठन गर।
-
पारदर्शी संवाद राख: प्रत्येक त्रैमासिकमा प्रगति ड्यासबोर्ड प्रकाशित गर—FSD सुरक्षा दर, रोबोट उत्पादन र नियामक उपलब्धिहरू।
यसरी टेस्ला “लोभ बनाम दृष्टि” को बहसबाट बाहिर निस्केर एक सन्तुलित नेतृत्व मोडेल प्रस्तुत गर्न सक्छ—जहाँ प्रेरणा, पारदर्शिता र जिम्मेवारी एकसाथ चल्छन्।
र सम्भवतः एक दिन, “ट्रिलियन-डलर तलब” भन्ने विवादित शीर्षक “AI युगको उत्कृष्ट शासन अभ्यास” को रूपमा पढिनेछ।
No comments:
Post a Comment