Tuesday, September 30, 2025

ट्रम्प–नेतन्याहू २०-बुँदे गाजा शान्ति योजना: आशा र चुनौती

The Trump–Netanyahu 20-Point Gaza Peace Plan: Promise and Peril

The following countries have publicly endorsed Trump’s 20 point Gaza peace plan:

🇮🇱Israel
🇪🇬Egypt
🇮🇩Indonesia
🇯🇴Jordan
🇵🇰Pakistan
🇶🇦Qatar
🇸🇦Saudi Arabia
🇹🇷Turkey
🇦🇪United Arab Emirates
🇫🇷France
🇮🇹Italy
— The Persian Jewess (@persianjewess) September 29, 2025

ट्रम्प–नेतन्याहू २०-बुँदे गाजा शान्ति योजना: आशा र चुनौती

प्रस्तावना

२०२५ सेप्टेम्बर २९ मा अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र इजरायली प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतन्याहूले “ऐतिहासिक” गाजा शान्ति योजनाको घोषणा गरे। अमेरिकाले प्रायोजित गरेको यो २०-बुँदे ढाँचा युद्धविराम, बन्धक मुक्त गरिनु, हमासको निरस्त्रीकरण र गाजामा दीर्घकालीन पुनर्निर्माण सुनिश्चित गर्ने उद्देश्यले ल्याइएको हो।

ह्वाइट हाउसले यस पहललाई “संघर्षलाई सधैंका लागि अन्त्य गर्ने प्रयास” को रूपमा प्रस्तुत गर्‍यो। यसमा ट्रम्पको २०२० को “डिल अफ द सेनचुरी” र २०२५ को साउदी–फ्रान्सेली “न्यूयोर्क घोषणा” का अंशहरू समावेश छन्। तर यसको मुख्य विशेषता भनेको हमासलाई शासनबाट पूर्णतः बाहिर राख्नु र ट्रम्पकै अध्यक्षतामा एउटा शक्तिशाली अन्तर्राष्ट्रिय निगरानी निकाय — “बोर्ड अफ पीस” — गठन गर्नु हो।

२० प्रमुख बुँदा: योजनाको संरचना

यद्यपि स्रोतअनुसार क्रम थोरै भिन्न हुन सक्छ, तर ढाँचाका मूल अंशहरू यसप्रकार छन्:

तात्कालिक युद्धविराम: इजरायल र हमास सहमत भएपछि सबै प्रकारका सैन्य गतिविधि तुरुन्त रोक्ने।
बंधक मुक्त गरिनु: ७२ घण्टाभित्र सबै बाँकी बन्धक (अनुमानित ४८, जसमा २० जीवित रहेको विश्वास) मुक्त गरिने।
कैदी विनिमय: इजरायलले आजीवन कारावास भोगिरहेका २५० फिलिस्तीनी कैदीलाई छोड्ने।
७ अक्टोबर २०२३ पछि पक्राउ परेका बन्दी: १,७०० गाजावासी — जसमा सबै महिला र बालबालिका सामेल — रिहा गरिने।
अवशेष विनिमय: प्रत्येक इजरायली बन्धकको शवको बदला १५ फिलिस्तीनी शव फिर्ता गरिने।
इजरायली सेनाको चरणबद्ध फिर्ता: हमास निरस्त्रीकरण सुरु गरेपछि र अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षा बल तैनाती भएपछि क्रमिक फिर्ता।
सुरक्षा घेरा: गाजाको सीमामा इजरायलको स्थायी सुरक्षा उपस्थिति।
हमासको बहिष्कार: शासनमा हमासको प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्ष कुनै पनि भूमिका निषेध।
सैन्य संरचना ध्वंस: सबै सुरुङ, हतियार कारखाना र सैन्य पूर्वाधार नष्ट गरी पुनर्निर्माण निषेध।
आम माफी: हतियार छोडेर शान्तिपूर्ण जीवनको प्रतिज्ञा गर्ने हमास सदस्यलाई आममाफी।
सुरक्षित मार्ग: गाजा छाड्न चाहने हमास सदस्यलाई सुरक्षित निकास।
अन्तर्राष्ट्रिय स्थिरीकरण बल (ISF) – निरस्त्रीकरण भूमिका: हतियार निस्तारण, अन्तर्राष्ट्रिय खरिद-ब्याक कार्यक्रम लागू।
ISF – तालिम भूमिका: फिलिस्तीनी प्रहरीलाई तालिम दिनु र कानून-व्यवस्था सम्हाल्न सक्षम बनाउनु।
मानवीय सहायता: संयुक्त राष्ट्र, रेड क्रेसन्ट र एनजीओमार्फत निर्बाध आपूर्ति; पानी, बिजुली, अस्पताल, बेकरी बहाल; रफाह क्रसिङ खोल्ने।
जबरन विस्थापन निषेध: कुनै पनि फिलिस्तीनीलाई गाजाबाट निष्कासित नगर्ने वा इजरायलमा मिलाउने छैन।
अन्तर्राष्ट्रिय पुनर्निर्माण गठबन्धन: रोजगारी सिर्जना र पूर्वाधार पुनर्निर्माणका लागि वैश्विक सहकार्य।
तकनीकी अन्तरिम शासन: अराजनीतिक फिलिस्तीनी समितिले दैनिक प्रशासन सम्हाल्ने।
“बोर्ड अफ पीस” को निगरानी: ट्रम्प अध्यक्षतामा (टोनी ब्लेयर जस्ता नेतासहित) शासन, वित्त र मानक हेर्ने।
फिलिस्तीनी प्राधिकरण (PA) सुधार: वेस्ट बैंकको PA मा सुधार र एक वर्षभित्र चुनाव ताकि गाजाको नियन्त्रण लिन सक्ने।
राज्यतर्फको बाटो: सुधार सफल भए आत्मनिर्णय र राज्यत्वतर्फ मार्ग, क्षेत्रीय सुरक्षा ग्यारेन्टीसहित।

अतिरिक्त प्रावधानमा विशेष आर्थिक क्षेत्र, व्यापारिक रियायत र शान्तिपूर्ण सहअस्तित्वका प्रतिबद्धता सामेल छन्।

प्रारम्भिक प्रतिक्रियाहरू

इजरायल: नेतन्याहूले स्वागत गरे तर फिलिस्तीनी राज्यको विरोध दोहोर्याए।
हमास: औपचारिक प्रतिक्रिया छैन, तर प्रारम्भिक वक्तव्यमा निरस्त्रीकरण शर्तप्रति गहिरो शंका।
अरब मुलुकहरू: साउदी अरब, कतार, इजिप्ट र यूएईले सतर्कतापूर्वक यसलाई सम्भावित विकल्पका रूपमा लिए।
अमेरिका: ट्रम्पले यसलाई “बेहद नजिक” भने र चेतावनी दिए—यदि अस्वीकृति भयो भने अमेरिका इजरायललाई “पूरा समर्थन” दिनेछ।

आलोचनाको अवलोकन

योजनाको महत्वाकांक्षा ठूलो भए पनि यसले व्यापक आलोचना आकर्षित गरेको छ।

1. इजरायलतर्फ झुकाव र फिलिस्तीनी सहभागिताको अभाव

फिलिस्तीनीहरूसँग परामर्शबिना तयार; हमास पूर्ण रूपमा बाहिर।
इजरायलमाथि कब्जा अन्त्य वा वेस्ट बैंक मुद्दा हल गर्ने कुनै बाध्यकारी दायित्व छैन।
यसलाई “डोमिनेशन ब्लुप्रिन्ट” वा “समर्पण दस्तावेज” भनिएको।

2. ट्रम्प र नेतन्याहूबीचको विरोधाभास

योजना अन्तर्राष्ट्रिय बल र PA को भूमिका देख्छ; नेतन्याहूले अनिश्चितकालीन इजरायली सुरक्षा माग्छन्।
ट्रम्प राज्यत्वको संकेत दिन्छन्; नेतन्याहू दृढ विरोध गर्छन्।
आममाफी प्रावधान नेतन्याहूको “हमासलाई नष्ट गर्ने” घोषणासँग टकराउँछ।

3. हमासप्रति अवास्तविक माग र हिंसाको जोखिम

पूर्ण निरस्त्रीकरण र सत्ता त्याग्नुपर्ने माग — असम्भव सरह।
७२ घण्टाको बन्धक मुक्त गर्ने समयसीमा अव्यावहारिक।
अस्वीकृतिलाई इजरायली आक्रमण तेज पार्ने बहानाको रूपमा लिन सकिन्छ।

4. अस्पष्ट र अधुरो ढाँचा

इजरायली फिर्ता हुने निश्चित तालिका छैन।
राज्यत्वतर्फको बाटो सशर्त र अनिश्चित।
UNRWA वा वेस्ट बैंकको अवस्थाबारे स्पष्टता छैन।
आलोचकले यसलाई “ifs and buts” भरिएको “हाउस अफ कार्ड्स” भनेका छन्।

5. शासन र पुनर्निर्माणप्रति शंका

ट्रम्प अध्यक्षतामा “बोर्ड अफ पीस” उपनिवेशीकरणको झल्को दिने।
प्राविधिक शासन स्थानीय वैधताविहीन।
“रिभिएरा शैली” विकासलाई जातीय सफाया ढाकछोप गर्ने आरोप।
सहायता निर्भरता बढेर स्वायत्तता कमजोर हुने।

6. व्यापक प्रभाव

विगतका असफल योजनासँग तुलना (जस्तै ट्रम्पको युक्रेन योजना)।
जेरेड कुश्नरको संलग्नता निष्पक्षतामाथि प्रश्न।
कब्जा र बस्ती समस्यालाई बेवास्ता गर्दा जरो टुट्ने सट्टा अझ गहिरो हुन्छ।

निष्कर्ष

ट्रम्प–नेतन्याहू गाजा शान्ति योजना महत्वाकांक्षी छ तर अत्यन्तै नाजुक। हमासलाई शासनबाट बहिष्कार गर्नु, तीव्र बन्धक रिहाई र अन्तर्राष्ट्रिय निगरानीजस्ता प्रावधानले यसलाई अधिकतमवादी बनाउँछ तर फिलिस्तीनी दृष्टिकोणको उपेक्षाले वैधता कमजोर बनाउँछ।

यदि स्वीकार भयो भने यो अस्थायी युद्धविराम र राज्यत्वतर्फको सशर्त बाटो खोल्न सक्छ। यदि अस्वीकृत भयो भने, अमेरिकी समर्थनसहित इजरायली सैन्य आक्रमणलाई अझै औचित्य दिनेछ।

जसरी भए पनि, यो योजना मध्यपूर्व शान्ति प्रयासहरूको मूल चुनौतीलाई प्रकट गर्छ: इजरायलको सुरक्षा, फिलिस्तीनीको अधिकार र अन्तर्राष्ट्रिय मध्यस्थहरूको विश्वसनीयता बीचको सन्तुलन।