सात संघर्ष जसलाई अन्त्य गरेको दाबी ट्रम्पले गरे
जनवरी 2025 मा सुरु भएको आफ्नो दोस्रो कार्यकालमा राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले मात्र सात महिनामा सातवटा दीर्घकालीन अन्तर्राष्ट्रिय संघर्षहरूलाई “अन्त्य” वा “समाधान” गरेको दाबी बारम्बार गरेका छन्। 2025 सेप्टेम्बर 23 मा संयुक्त राष्ट्र महासभामा गरेको सम्बोधनमा उनले यी विवादलाई “अनन्त युद्धहरू” भनेर सम्बोधन गरे, जस मध्ये केही दशकौँदेखि चलिरहेका थिए। ट्रम्पको भनाइमा, उनको व्यक्तिगत कूटनीति, आर्थिक दबाब (जस्तै ट्यारिफको धम्की), सैन्य कदम र शिखर वार्ताहरूले यी उपलब्धिहरू सम्भव बनाए। उनले त यसका लागि आफूलाई नोबेल शान्ति पुरस्कार दिनुपर्ने दाबी पनि गरेका छन्।
उनी जसलाई सात संघर्ष भन्छन्, ती हुन्:
-
आर्मेनिया–अजरबैजान
-
कङ्गो लोकतान्त्रिक गणराज्य (DRC)–रवाण्डा
-
इजरायल–इरान
-
भारत–पाकिस्तान
-
थाइल्यान्ड–कम्बोडिया
-
इजिप्ट–इथियोपिया
-
सर्बिया–कोसोभो
तर, विदेश नीति विज्ञहरूले यी परिणामलाई अतिरञ्जित गरिएको भन्दै सावधानी अपनाउन आग्रह गरेका छन्। कतिपय सक्रिय युद्ध नभई पुराना विवाद मात्र थिए; कतिपय ठाउँमा स्थायी सम्झौता नभई अस्थायी युद्धविराम मात्र भएको छ; र कतिपय ठाउँमा हिंसा अझै जारी छ। धेरै सरकारहरूले ट्रम्पको भूमिकालाई पनि प्रश्न गरेका छन्। अब हरेक घटनालाई नजिकबाट हेरेर बुझौँ।
1. आर्मेनिया र अजरबैजान (नागोर्नो-काराबाख)
पृष्ठभूमि: यो क्षेत्रीय विवाद सोभियत संघ पतनपछि 1980 दशकको अन्त्यतिर सुरु भएको हो। 1990 को दशक र 2020 मा पूर्ण युद्ध भएको थियो। 2023 मा अजरबैजानले धेरै भूभाग फिर्ता लियो र आर्मेनिया कमजोर भयो।
ट्रम्पको भूमिका: 2025 अगस्ट 8 मा ट्रम्पले ह्वाइट हाउसमा आर्मेनियाली प्रधानमन्त्री र अजरबैजानी राष्ट्रपतिबीच एक घोषणा पत्रमा हस्ताक्षर गराए। यसले सम्बन्ध सामान्यीकरण र यातायात मार्ग खोल्ने कुरा समेट्थ्यो।
वर्तमान अवस्था: यो केवल प्रारम्भिक ढाँचा हो। संसदबाट अनुमोदन हुन बाँकी छ, संवैधानिक विवाद पनि कायम छ। विज्ञहरूले यसलाई “शान्ति तर्फको कदम” मात्र भनेका छन्।
2. कङ्गो लोकतान्त्रिक गणराज्य र रवाण्डा
पृष्ठभूमि: 1994 को रवाण्डाली नरसंहारपछि पूर्वी कङ्गोमा लगातार हिंसा भइरहेको छ। M23 जस्ता विद्रोही समूहलाई रवाण्डाको समर्थन छ भन्ने आरोप लाग्छ। लाखौँको मृत्यु र करोडौँ विस्थापित भइसकेका छन्।
ट्रम्पको भूमिका: 2025 जुनमा वाशिङ्टनमा कतरको सहयोगमा शान्ति वार्ता भयो। समझौतामा विद्रोही गतिविधि रोक्ने र खनिज संसाधन संयुक्त रूपमा व्यवस्थापन गर्ने कुरा समेटिएको थियो। ट्रम्पले रवाण्डामाथि प्रतिबन्धको धम्की दिएका थिए।
वर्तमान अवस्था: सम्झौता हुँदाहुँदै पनि जुलाई 2025 मा M23 ले 140 भन्दा बढी नागरिक मारे। विज्ञहरूले यसलाई अधुरो र अस्थिर मानिरहेका छन्।
3. इजरायल र इरान
पृष्ठभूमि: 1979 को इरानी क्रान्तिपछि दुवै देशबीच शत्रुतापूर्ण सम्बन्ध कायम छ। 2025 जुनमा इजरायलले इरानको परमाणु साइटमाथि हमला गरेपछि 12 दिन लामो युद्ध भयो।
ट्रम्पको भूमिका: ट्रम्पले अमेरिकी वायुसेनाबाट इरानी परमाणु केन्द्रमाथि बमबारी गराए र इजरायली प्रधानमन्त्रीलाई थप आक्रमण रोक्न दबाब दिए। 23 जुनमा उनले युद्धविराम घोषणा गरे।
वर्तमान अवस्था: युद्धविराम कायम छ तर स्थायी सम्झौता भएको छैन। इरानले बदला लिने चेतावनी दिएको छ र इजरायलले भविष्यमा कारबाही नकारेको छैन।
4. भारत र पाकिस्तान
पृष्ठभूमि: 1947 पछि कश्मीर विवादलाई लिएर धेरै युद्ध भइसकेका छन्। अप्रिल–मे 2025 मा आक्रमणपछि दुबै देशबीच चार दिन लामो झडप भयो।
ट्रम्पको भूमिका: ट्रम्पले तत्काल युद्धविराम घोषणा गरे र दुवै मुलुकका नेताहरूसँग कुरा गरे। पाकिस्तानले उनको भूमिका स्वीकार गर्यो, तर भारतले कुनै मध्यस्थता नभएको दाबी गर्यो।
वर्तमान अवस्था: युद्धविराम कायम छ तर कश्मीर विवाद अझै समाधान भएको छैन।
5. थाइल्यान्ड र कम्बोडिया
पृष्ठभूमि: दशौँ वर्षदेखि सिमाना विवाद चल्दै आएको छ। जुलाई 2025 मा पाँच दिन लामो भिडन्तमा दर्जनौँ मानिस मारिए।
ट्रम्पको भूमिका: ट्रम्पले थाइ प्रधानमन्त्रीलाई फोन गरी ट्यारिफको धम्की दिए। 28 जुलाईमा मलेसियामा भएको शिखर वार्तापछि युद्धविराम भयो।
वर्तमान अवस्था: युद्धविराम भए पनि सिमाना विवाद अझै कायमै छ।
6. इजिप्ट र इथियोपिया (नील नदी बाँध विवाद)
पृष्ठभूमि: इथियोपियाले बनाएको विशाल बाँध (GERD) ले इजिप्टलाई पानीको कमी हुने डर छ। 13 वर्षदेखि वार्ता अड्किएको थियो।
ट्रम्पको भूमिका: ट्रम्पले आफ्नो कूटनीतिले युद्ध रोकेको दाबी गरे तर 2025 मा कुनै औपचारिक वार्ता वा सम्झौता भएन।
वर्तमान अवस्था: सम्झौता नभएको र तनाव अझै कायमै छ। विज्ञहरूले भन्छन्—यहाँ असलमा युद्ध सुरु नै भएको थिएन।
7. सर्बिया र कोसोभो
पृष्ठभूमि: कोसोभोले 2008 मा स्वतन्त्रता घोषणा गरेको हो, जसलाई सर्बियाले मान्यता दिएको छैन। नाटो फौज अझै त्यहाँ तैनाथ छ।
ट्रम्पको भूमिका: ट्रम्पले 2025 मा आफ्नो कूटनीतिले “संभावित संकट” टारेको दाबी गरे, तर कुनै ठुलो नयाँ सम्झौता भएन।
वर्तमान अवस्था: तनाव कायमै छ, नाटो फौज अझै आवश्यक छ।
निष्कर्ष
ट्रम्प आफूलाई विश्वका शान्ति निर्माता भनेर प्रस्तुत गर्छन्। उनका समर्थकहरूले ट्यारिफ, सैन्य दबाब र शिखर वार्तालाई नयाँ ढंगको कूटनीति ठान्छन्। तर विज्ञहरूको चेतावनी छ—अस्थायी युद्धविरामलाई स्थायी शान्ति ठान्नु भूल हुनेछ।
कसैकसैमा—जस्तै आर्मेनिया–अजरबैजान—केही वास्तविक प्रगति देखिन्छ। तर मिस्र–इथियोपियामा युद्ध नै थिएन। इजरायल–इरान वा कङ्गो–रवाण्डा जस्ता विवाद अझै जोखिमपूर्ण छन्।
अन्ततः, इतिहासले ट्रम्पलाई वास्तविक शान्तिदूतका रूपमा स्मरण गर्छ कि केवल प्रदर्शनकारी नेताका रूपमा—यो यी नाजुक सम्झौताहरू लामो समय टिक्ने वा नटिक्ने कुरामा निर्भर गर्नेछ।
