Showing posts with label japan. Show all posts
Showing posts with label japan. Show all posts

Sunday, November 07, 2021

चीन सँग जोडिएको ताइवान को प्रश्न

सोवियत संघ को विगठन पछि शीत युद्ध को समाप्ति को घोषणा गरियो। कम्युनिस्ट असफल साबित भएको भनियो। तर नेपाल मा बहुदल स्वीकार गर्छु भन्ने पार्टी ले कम्युनिस्ट शब्द भने नछोड्ने निर्णय गर्यो। नेपाल मा माओवादी ले १० वर्ष लामो गुरिल्ला युद्ध छेड़े। यो यस्तो माओवादी युद्ध थियो जस बारे चीन ले नेपाल का राजा लाई भन्ने गर्थ्यो, नेपाल का गुरिल्ला हरु ले हाम्रो चेयरमैन को नाम बदनाम गरे। आज पनि देश मा तीन तीन वटा ठुला कम्युनिस्ट पार्टी छन। कम्युनिस्ट नभएका पार्टी सबै समाजवादी छन। देश को संविधान मा समाजवाद उन्मुख देश भनिएको छ। 

बर्लिन को पर्खाल ढलेको समाचार नेपाल नपुगेको भनेको बल्ल थाहा हुन थाल्यो कारण अब जब अमेरिका र चीन एउटा नया शीत युद्ध मा होम्मियेका छन। ताइवान मा त लड़ाइ नै हुन सक्छ भनिंदैछ। अथवा चीन ढलन सक्छ। आखिर चीन एउटा साम्राज्य न हो। स्वतंत्र देश तिब्बत सँग नेपाल ले लड़ाइ गरेको, व्यापार गरेको त नेपाल को इतिहास ले नै भन्छ। तिब्बत र नेपाल बीच को सीमाना नेपाल र भारत जतिकै खुला थियो। त्यही खुला सीमा ले गर्दा कर्णाली ५०० वर्ष अगाडि नै त्यति सारहो समृद्ध थियो। तर अचेल को नेपाल मा भनिन्छ, कर्णाली दुर्गम छ त्यस कारण गरीब छ। चीन ले नाक थुनदिएर कर्णाली ले साँस नलिएको हो। 

शिनजियांग माओ ले कब्ज़ा गरेको। सि जिनपिंग ले फेरि कब्ज़ा जमाए। 

मैले खुला दिमाग ले सोच्ने प्रयास गरेको छु। शीत युद्ध सकियो होला, सोवियत संघ ढल्यो होला तर अमेरिका को राजनीतिक र आर्थिक व्यवस्था मा ठुला ठुला भ्वांग हरु छन। चीन ले गरीबी समाप्त गरेको हो। त्यसको प्रशंसा गर्छु। अमेरिका को दुई मध्ये एक प्रमुख पार्टी गोरा हरु को माइनॉरिटी रूल (minority rule) लागु गर्न कम्मर कसेर लागेको छ। त्यो लोकतंत्र होइन। चुनाव हारेको राष्ट्रपति ले संसद माथि भौतिक हमला गर्न लगाए। त्यो लोकतंत्र होइन। अमेरिका खुला प्रतिस्प्रधा वाला बाजार अर्थतंत्र होइन। ठुला ठुला कंपनी हरु ले धाक जमाएर बसेको अर्थतंत्र हो। अन्तमा को दुई जना चुनाव लड्ने भन्ने कुरा केही दश हजार पैसावाला मानिस हरु ले निर्धारण गर्ने गरेको। मनी प्राइमरी (money primary) भनिन्छ। उपल्लो सदन (senate) मा २०% जनसंख्या को शासन छ। राष्ट्रपति को चुनाव मा बहुमत भोट पाएको मान्छे हारिरहेको हुन्छ। तल्लो सदन को चुनाव मा जनता ले नेता होइन नेता ले जनता चुन्ने किसिमको सीमांकन छ। 

लोकतंत्र अमेरिका को लक्ष्य हो। पुगिसकेको गंतव्य होइन। खुला प्रतिस्प्रधा वाला बाजार अर्थतंत्र अमेरिका को लक्ष्य हो। पुगिसकेको गंतव्य होइन।

तर चीन को १९९० देखि अहिले सम्म को समृद्धि कम्युनिस्ट अर्थतंत्र त होइन। त्यो त बाजार अंगालेर भएको हो। भुखमरी समाप्त होस अनि वाक स्वतंत्रता को पनि कुरा गरौंला भन्ने गरेको चीन ले। गरीबी समाप्त भयो त। चीन ले १९९० देखि २०१० सम्म फड्को मार्यो। तर अब गएर मिडल इनकम ट्रैप (middle income trap) मा फँसेको छ। त्यसको कारण नै एउटा पार्टी को तानाशाही हो। चीन को कम्युनिस्ट पार्टी त्यो किसान हो जो सुन को अंडा दिने पंछी मार्न उद्द्यत देखिन्छ। 

चीन को सारा संसद मार्च पास गरे जस्तो एक स्वर मा बोलिरहेको हुन्छ, एकै नास भोट गरिरहेको हुन्छ। त्यो संसद होइन, सोप ओपेरा हो। चीन ले निहुँ नखोजेको छिमेकी नै छैन। त्यो ठुलो रणनीतिक गलती हो तर चीन ले त्यसो गरेको आतंरिक राजनीतिक कारन ले हो। सद्दाम ले आफ्नो इराक मा रहेको सत्ता कायम राख्न कुवेत पसनै पर्ने थियो। आफै स्वाहा भयो। त्यो अर्को कुरा हो। 

ताइवान ज्वलंत उदाहरण हो। ताइवान मा न चीन को पैसा चल्छ, न बेइजिंग ले त्यहाँ कुनै अंचलाधीश पठाएको छ। ताइवान प्रत्येक मानेमा एउटा स्वतंत्र देश जस्तो हो। चीन को ताइवान सँग व्यापक व्यापार छ। आफ्नै भुभाग सँग कुनै देश ले एक्सपोर्ट इम्पोर्ट गर्छ? चीन ले ताइवान सँग एक्सपोर्ट इम्पोर्ट गर्छ। 

हॉन्ग कांग को पुँजी बाजार चीन का लागि नभै नहुने कुरा। १९९० देखि आजसम्म मारेको फड्को त्यो बिना असंभव। तर त्यसै पंछी लाई मार्न भ्यायो त। सद्दाम कुवेत पसे जस्तो। 

ताइवान को सुरक्षा का लागि जानुपरे युद्ध मा जाने जापान र अमेरिका को निर्णय हो। त्यो सही निर्णय हो। त्यो निर्णय नगर्ने हो भने ताइवान ध्वस्त पार्छ चीन को कम्युनिस्ट पार्टी ले। पुर्वी जर्मनी र पश्चिमी जर्मनी जस्तो ताइवान र चीन, उत्तर कोरिया र दक्षिण कोरिया को एकीकरण होस भन्ने म चाहन्छु।  तर त्यो दुबै पक्ष ले स्वेच्छा ले गर्ने कुरा हो, आम जनता को स्तर मा। 

माओ ले नेशनलिस्ट चिआंग काइ सेक लाई हरायो होला तर लोकतान्त्रिक ताइवान ले तानाशाही चीन लाई हराउने संभावना बढ़ी छ। दुई कोरिया एक हुन्छन् तर त्यस अगाडि उत्तर कोरिया को तानाशाही ढल्नुपर्छ। 

चीन को अर्थतंत्र ढुलमुल अवस्था मा छ। सि जिनपिंग आफु विरुद्ध कु हुन्छ कि भन्ने डर ले विदेश जानै छाड़ेका छन। 

चीन लाई चाहिएको राजनीतिक सुधार हो। राजनीतिक सुधार को बाटो चिनिया कम्युनिस्ट पार्टी केंद्रीय भुमिका मा रहन सक्छ। तर सि ले लिएको बाटो विध्वंस को बाटो हो। त्यसले या त सि विरुद्ध कु गराउँछ या त सोवियत संघ जस्तो गरी चीन विगठन हुन्छ। सि राजनीतिक सुधार विरोधी मानिस हुन। 




Wednesday, December 02, 2015

India's Opposition And Media: कुछ तो लोग कहेंगे, लोगों का काम है कहना



Losing the story in Nepal
“In this new world of transnational threats and the information age, it is not just whose army or muscle power wins, it’s whose story wins.” ..... This weekend’s events, with the temporary detention of 13 Seema Sashastra Bal personnel by Nepal’s Armed Police Force personnel and the Nepal government’s decision to take Indian channels off air, only drive the point home that Nepal is rejecting India’s power, both hard and soft. ..... The situation is made only more ridiculous by the decision of the Ministry of External Affairs this week to fly two batches of Indian journalists into Kathmandu to explain what the government calls the “Indian perspective”. Now reports indicate that the Nepal government is planning its own counter-propaganda offensive by taking Indian journalists to Madhes to see the effects of what Nepal calls a “blockade by India”. ....... officials in both Bhutan and Bangladesh say they are watching the situation closely, even as the SAARC Motor Vehicle Agreement awaits ratification. Sri Lanka’s closeness to the U.S. should send out alarm signs in Delhi as much as Beijing’s has in the past, however much the two sides claim to be on the same page.


I have been resigned to the fact that India is a democracy, and so the Indian political classes and the Indian media will take all possible sides in the ongoing conversation in India about Nepal and Madhesh. But it always amazes me how some sections of the Indian opposition and media fall for the line of the corrupt ruling elite in Kathmandu hook, line and sinker, an elite whose central organizing principle is Indophobia. The day they stop hating India, they become irrelevant, or so they think. This is not a playful situation. As a Madhesi who grew up in Nepal, I have not seen the kind of anti-black racism in the United States that can be compared to the anti-Madhesi racism in Nepal. Madhesis don't get hated for being Madhesi. Madhesis first get called out as Indians and then get hated, marginalized and subjugated. It is a well thought out structural subjugation. The entire state apparatus is involved.

I have the luxury to take sides in Indian politics. Modi and the BJP might be right on some issues, Nitish, Laloo and Rahul might carry the day on some other issues. No one can accuse me of being pro-apartheid if I take sides between Modi and Laloo. But Nepal is different. The Madhesis have been fighting what can, by all means, be called soft apartheid. They even get called "blackies." To the Madhesis India has been this sleeping giant. If India can't protect its own in a country that it has all along claimed to have excellent relations with, then what are the chances it might be able to project its power far and wide? The British have not completely left until the Madhesis of Nepal are liberated. Part of the Mughal Empire, the Madhesh was gifted to Kathmandu by the British. 

Indian politicians and the Indian media need to stop pretending what is happening in Nepal is day to day politics. This is a moral fight. There is a right side and there is a wrong side. India's ruling alliance as well as the opposition needs to speak with one voice. The Indian media needs to wake up and see the black and white situation unfolding in Nepal. Blockade se pahle jo 50 Madhesi mare, wo kya Modi ke log the? Aap ko kya lagta hai? Sar par, sine pe goli lagi hai. South Africa mein 1980 mein aisa hota tha.

This Could Be A Gamechanger
The Indian Century Begins In Madhesh

And, by the way, the Cold War narrative that India and China are competing in Nepal is tired and untrue. China is not competing with India, at least not right now. China feels the Madhesi quest is justified and is doing its best to stay neutral. Both India and China have been acting magnanimous. Both have been at pains to get the message across to Kathmandu that all both want in Nepal is peace, stability and prosperity. No power, not India, not China, not America, not Europe, stands with the fascist people in power in Nepal right now. Nobody, except some members of the Indian chattering classes.

Why Nepal's New Constitution Is A Sham
Nepal Needs A Constitution
Nepal: Political Laboratory
HRW Report
Nepal's Decade Long Political Transition

Friday, May 29, 2015

विवेकशील पार्टी को बाटो जपानको हो



राष्ट्रिय विपदीको बेला अहिले ५-६ महिना, १-२ वर्ष घुष सुष नखाम, भ्रष्टाचार नगरम, माफिया बाट अलग बसम भनेर देशको political class ले नभनेको अवस्थामा विवेकशील पार्टी ले यो political class लाई पुर्ण रुपले मटियामेट गर्ने र अहिल्यै गरिहाल्ने किसिमको आक्रामक भाषा बोल्नुपर्ने हुन्छ। हेटी र जापान बीच कुन बाटो रोज्ने? नेपाली जनतालाई स्पष्ट option दिने। केपी-बामे-सुशील-रामचन्द्र-रामशरण को बाटो हेटी को हो। विवेकशील पार्टी को बाटो जपानको हो।


Wednesday, January 28, 2015

केपी काठमाण्डुको राजपक्ष हो त?

दिल्ली धाउन लागे देखि नेपालको राजनीतिमा अलि अलि उदाएको मान्छे केपी ओली। बेइजिंगमा यो मान्छेको नाम चिन्ने कोही छैन। नेपाल भनेको दक्षिण एशिया हो र दक्षिण एशिया भनेको भारतको प्रभाव क्षेत्र हो।

चीनलाई नेपालको विकासमा सघाउन कुनै रोकटोक छैन। चीनको आर्थिक प्रगतिको कामना सबैले गर्दछ। तर तिब्बतको मानिसलाई नेपालमा असजिलो गर्ने कामको म्याद सकिन सकिन लागेको छ।

भारतलाई चीनसँग जुधायेर फाइदा लिउँला भन्ने सोँच्नेहरुको हाल राजपक्षको जस्तो हुन्छ। तिनीहरु पालै पिलो नेपालको राजनीतिबाट गायब हुन्छन्। लोकतंत्र र मानव अधिकारको सवालमा कोहीसँग समझौता हुँदैन, चीनसँग पनि हुँदैन।

केपी काठमाण्डुको राजपक्ष हो त? जब गिदरकी मौत आती है तो वो शहरकी ओर भागता है भने जस्तो। युपी र बिहार भनेर केपीले कसलाई चिढ़यौन खोजेको? छोटी मुँह बड़ी बात। एमाले पार्टी भनेको नेपालको राजनीतिबाट गायब हुन हुन लागेको पार्टी हो।

ओबामा दिल्ली आए। पहिलो ४५ मिनट मोदी र ओबामा बीच चीनका बारे कुरा भयो। चीनले जापानदेखि भियतनाम फिलिफिन्स भारत सबैसँग सीमानाको कुरामा निहुँ खोजेको छ। साउथ चाइना सी लाई व्यापारकालागि खुला राख्ने प्रतिबद्धता जाहेर गर्दै भारत, ऑस्ट्रेलिया, जापान र अमेरिकाको अलायन्स बन्ने शुरशार हुँदैछ। त्यो लोकतन्त्रहरुबीचको अलायन्स हो।

काठमाण्डु कुँवाका भ्यागुताहरुले writing on the wall पढ्ने हो।

यो राजपक्ष अनुहार हेर्दै रावण जस्तो।