क्यानाडाको दुविधा: चीनसँगको ट्यारिफ सम्झौता — विद्युतीय सवारीसाधन, कृषि, र अमेरिकी सम्बन्धबीच सन्तुलन
विश्वव्यापी व्यापार युद्धको नयाँ अध्यायमा चीनले क्यानाडालाई एउटा अप्रत्याशित प्रस्ताव दिएको छ — यदि ओटावाले चिनियाँ विद्युतीय सवारीसाधन (EVs) मा लगाएको १००% शुल्क हटायो भने, बीजिङले क्यानाडाका प्रमुख कृषि निर्यात वस्तुहरू — विशेष गरी क्यानोला — माथिको प्रतिशोधी ट्यारिफ हटाउनेछ।
यस प्रस्तावलाई केही मिडियाले “गोल्डेन डिल” अर्थात् सुनौलो सम्झौता भनेका छन्, किनभने यसले किसानहरूलाई ठूलो राहत दिन सक्नेछ। तर यसले क्यानाडाका लागि एउटा गहिरो कूटनीतिक र रणनीतिक द्विविधा पनि सिर्जना गरेको छ — किसानहरूलाई प्राथमिकता दिने कि उद्योगलाई जोगाउने, वा अमेरिकासँगको कठोर गठबन्धनलाई कायम राख्ने?
२०२५ अक्टोबर २४ सम्म कुनै औपचारिक सहमति भएको छैन, तर यो विषय क्यानाडा मात्र होइन, वासिङ्टन र बीजिङमा समेत राजनीतिक बहसको केन्द्र बनेको छ।
विवादको पृष्ठभूमि
यो विवाद २०२४ को अगस्टमा सुरु भयो, जब क्यानाडाले चीनविरुद्ध कडा व्यापारिक कदम चाल्यो — चिनियाँ ईभीमा १००% ट्यारिफ, र इस्पात तथा एल्युमिनियममा २५% ट्यारिफ लगाउने घोषणा गर्यो।
सरकारले भन्यो, यी कदमहरू “अनुचित सब्सिडी र औद्योगिक अति-उत्पादन” विरुद्धका उपाय हुन्, जसले विश्व बजार बिगारिरहेको छ र उत्तर अमेरिकाको रोजगारमा खतरा पैदा गरेको छ।
अमेरिका र युरोपेली संघका समान नीतिहरूको नक्कल गर्दै, यो कदम चीनको औद्योगिक प्रभावलाई नियन्त्रण गर्न पश्चिमी विश्वको साझा प्रयासको हिस्सा थियो।
तर चीनले तुरुन्तै प्रतिकार गर्यो — उसले क्यानाडाको क्यानोला माथि एन्टी–डम्पिङ अनुसन्धान सुरु गर्यो र बीउमा ७६%, क्यानोला तेल, मील, र मटरमा १००% सम्मको शुल्क लगायो।
यसको प्रभाव तत्कालै देखियो — २०२५ को अगस्टमा सास्काचेवानबाट चीनलाई हुने निर्यात ७६% ले घट्यो, जसले मूल्य घटायो र किसानहरूलाई वित्तीय संकटमा पुर्यायो।
अक्टोबर २०२५ की सुरुवातमा, चीनका राजदूत वाङ दी ले प्रस्ताव गरे — यदि क्यानाडाले ईभी ट्यारिफ हटायो भने, चीनले कृषि ट्यारिफ फिर्ता लिन्छ।
कसैकसैले भनिरहेका छन्, यो प्रस्ताव सुँगुरको मासु जस्ता अन्य कृषि वस्तुहरूमा पनि लागू हुन सक्छ।
हितधारकहरूको दृष्टिकोण
प्रान्त र किसानहरू: “कारखानाभन्दा खेत महत्त्वपूर्ण”
कृषि–केन्द्रित प्रान्तहरू चीनको प्रस्तावको समर्थन गर्दै छन्।
म्यानिटोबाका प्रिमियर वाब किन्यू र सास्काचेवानका प्रिमियर स्कट मोए ले चेतावनी दिएका छन् कि “दुई मोर्चाको व्यापार युद्ध” ले ग्रामीण अर्थतन्त्रलाई विनाश गर्न सक्छ।
किन्यूले भने, म्यानिटोबाको एउटा प्रमुख सुँगुर मासु उत्पादक कम्पनीलाई वार्षिक १.९ करोड डलर घाटा भइरहेको छ, र मोएले भने, “राष्ट्रिय नीति प्रान्तीय जीविकाको बलिदानमा आधारित हुन सक्दैन।”
कृषि संघ र उद्योग समूहहरूले पनि यसलाई समर्थन गर्दै भनेका छन् कि २०२४ मा चीनलाई क्यानाडाले ३.६ अर्ब डलर बराबरको क्यानोला निर्यात गरेको थियो — जुन कुल निर्यातको झन्डै आधा हो।
उनका अनुसार, यो “स्थिरता फर्काउने व्यवहारिक सम्झौता” हुन सक्छ।
तर सबै प्रान्त सहमत छैनन्।
ओन्टारियोका प्रिमियर डग फोर्ड, जसले देशको अटोमोबाइल उत्पादन केन्द्र प्रतिनिधित्व गर्छन्, क्यानोलाको विषयमा मौन छन् तर उनी भन्छन् — “क्यानाडाका रोजगारी र नवप्रवर्तन हाम्रो पहिलो प्राथमिकता हुन्।”
संघीय सरकार र अटो उद्योग: “भविष्यको कारखानाको सुरक्षा”
प्रधानमन्त्री मार्क कार्नी नेतृत्वको संघीय सरकारले यस विषयमा सावधानीपूर्ण रुख लिएको छ।
कार्नीले ईभी ट्यारिफहरूको औपचारिक समीक्षा गर्न निर्देशन दिएका छन्, तर उनी भन्छन्, यी शुल्कहरू आवश्यक छन् ताकि “राज्य–सहायता प्राप्त असमान प्रतिस्पर्धा” बाट क्यानाडाको नवोदित अटो र क्लीन–टेक उद्योग जोगाउन सकियोस्।
ओटावाको तर्क छ — यी कदमहरू क्यानाडा–अमेरिका–मेक्सिको सम्झौता (CUSMA) अन्तर्गत वैध छन्, र चीनको औद्योगिक प्रभुत्व रोक्ने पश्चिमी प्रयासको हिस्सा हुन्।
अटो उद्योग र मजदुर सङ्घहरूले यसलाई समर्थन गर्दै भनेका छन् कि यदि ट्यारिफ हटाइयो भने सस्ता चिनियाँ ईभीहरूले बजारमा बाढी ल्याउनेछन्, जसले ओन्टारियो र क्युबेकका असेंबली प्लान्टहरूलाई जोखिममा पार्नेछ।
चिनियाँ प्रस्तावका आलोचकहरू भन्छन्, यो “व्यापारिक दबाबको कूटनीति” हो र विश्व व्यापार संगठन (WTO) का नियमहरूको उल्लङ्घन हो।
कृषि मन्त्री हिथ म्याकडोनाल्ड ले किसानहरूको दुःख बुझ्दै भनेका छन् कि सरकार “दीर्घकालीन सन्तुलित दृष्टिकोण” खोज्दै छ — जसले “खेती र उद्योग दुवैलाई मजबुत बनाओस्।”
अमेरिकी प्रतिक्रिया: असहज सहयोगी
दक्षिणतिर, वाशिङ्टन यस घटनाक्रमलाई चिन्तापूर्वक हेरिरहेको छ।
राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प नेतृत्वको अमेरिका अहिले चीनविरुद्ध अझ कडा व्यापारिक नीतिमा छ र उसले आफ्ना सहयोगीहरूलाई एकै मोर्चामा रहन चेतावनी दिएको छ।
ट्रम्पले त ओटावासँगको व्यापार वार्ता नै रद्द गरेका छन् र चेतावनी दिएका छन् कि यदि क्यानाडाले चीनसँग छुट्टै बाटो लियो भने, उसले “अमेरिकी सुरक्षा हितविरुद्ध” कार्य गरेको ठहरिनेछ र क्यानाडाबाट आउने सामानमा ३५% सम्मको ट्यारिफ लगाइनेछ।
अमेरिकी विश्लेषकहरूको भनाइमा, यदि क्यानाडाले बीजिङको प्रस्ताव स्वीकार गर्यो भने चिनियाँ ईभीहरू “पछाडिको ढोका” बाट उत्तर अमेरिकी बजारमा छिर्नेछन् र अमेरिकी उद्योगलाई कमजोर पार्नेछन्।
तर केही विशेषज्ञहरू भन्छन्, क्यानाडाको ईभी बजार अझै सानो र असंगठित छ, त्यसैले यसले ठूलो असर पार्ने सम्भावना छैन।
चीनको दृष्टिकोण: “न्यायको प्रश्न”
बीजिङको भनाइमा, क्यानाडाको ईभी ट्यारिफ राजनीतिक र भेदभावपूर्ण छन्।
राजदूत वाङ दी ले भनेका छन्, “यी कदमहरूले क्यानाडाको खुला व्यापारमा भएको विश्वासलाई तोडेको छ।”
चीनले आफ्नो एन्टी–डम्पिङ अनुसन्धानलाई WTO नियमअनुसार वैध ठहर गरेको छ, तर ट्यारिफ हटाउने प्रस्तावलाई “सद्भावनाको संकेत” भनिएको छ।
स्रोतहरूका अनुसार, राष्ट्रपति सी चिनफिङ र प्रधानमन्त्री मार्क कार्नी बीच सम्भावित उच्च–स्तरीय भेटवार्ताको तयारी चलिरहेको छ।
संभावित परिणाम र रणनीतिक समीकरण
यदि क्यानाडाले सम्झौता स्वीकार गर्छ भने:
-
कृषि पुनरुत्थान: चिनियाँ ट्यारिफ हटेपछि ४ अर्ब डलर बराबरको क्यानोला व्यापार पुनर्जीवित हुन सक्छ।
-
उपभोक्तालाई सस्ता ईभीहरू: ईभीको मूल्य घट्नेछ, जसले २०२५ को दोस्रो त्रैमासमा देखिएको ३९% बिक्री गिरावट सन्तुलित गर्न सक्छ।
-
कूटनीतिक जोखिम: अमेरिकासँगको सम्बन्धमा तनाव आउन सक्छ, र CUSMA अन्तर्गत नयाँ व्यापारिक कदम उठाइने सम्भावना छ।
-
निर्भरता बढ्ने जोखिम: चीनमा पुनः निर्यात बढ्दा लामो समयका लागि निर्भरता खतरनाक हुन सक्छ।
यदि क्यानाडाले प्रस्ताव अस्वीकार गर्छ भने:
-
किसानहरू थप संकटमा: चीनजस्तो ठूलो बजारबिना २०२६ सम्म मूल्य घट्नै सक्छ।
-
घरेलु उद्योग सुरक्षित: अटो क्षेत्रका रोजगारीहरू सुरक्षित हुनेछन् र दीर्घकालीन उत्पादन क्षमता जोगिनेछ।
-
रणनीतिक एकता कायम: अमेरिका र युरोपेली संघसँगको साझा मोर्चा बलियो हुनेछ।
ठूलो प्रश्न: क्यानाडाको व्यापारिक पहिचान के हो?
“गोल्डेन डिल” विवादले एक गहिरो प्रश्न उठाएको छ — के क्यानाडा मुख्यतः एक कृषि निर्यातमुखी देश हो जसले किसानलाई प्राथमिकता दिनुपर्छ, वा एक नवप्रवर्तन–केन्द्रित औद्योगिक अर्थतन्त्र हो जसले आफ्नो प्रविधिक स्वाधीनता जोगाउनुपर्छ?
क्यानाडाको दोहोरो निर्भरता — सुरक्षाका लागि अमेरिका र बजारका लागि चीन — अहिले झन् स्पष्ट भएको छ।
यो एउटा उदाहरण हो “बहुध्रुवीय विश्वको”, जहाँ साना वा मध्यम शक्ति भएका देशहरू पनि ठूला शक्तिहरूका जस्ता दुविधामा फसिरहेका छन्।
निष्कर्ष: ध्रुवीकृत विश्वमा तटस्थताको मूल्य
ओटावाले चीनको प्रस्ताव स्वीकृत गरोस् वा अस्वीकार — यो निर्णय लामो समयसम्म गुञ्जिनेछ।
यो केवल ट्यारिफ वा व्यापारको विषय होइन, यो क्यानाडाको आर्थिक आत्मनिर्भरता र राष्ट्रिय रणनीतिक पहिचानको परीक्षा हो।
यदि प्रधानमन्त्री मार्क कार्नीले कृषि र उद्योग दुवैलाई सन्तुलित गर्ने नीति बनाउन सके भने, क्यानाडा “व्यावहारिक मध्यम–शक्ति कूटनीति” को नयाँ उदाहरण बन्न सक्छ।
तर यदि यो गतिरोध बढ्दै गयो भने, क्यानाडा दुई शक्तिशाली देशहरूबीच तानिनेछ —
उसका सुनौलो खेतहरू डेट्रॉइटका विद्युतीय सपनाहरू र शाङ्घाइको औद्योगिक शक्तिको जालोबीच अल्झिनेछन्।
ईयू–चीन ईवी टैरिफ विवाद: हरित संक्रमण के दौर में गहराता व्यापार संघर्ष
यूरोपीय संघ (EU) और चीन के बीच इलेक्ट्रिक वाहनों (EVs) को लेकर व्यापारिक टकराव अब एक पूर्ण आर्थिक संघर्ष का रूप ले चुका है। यह विवाद केवल आयात शुल्क या प्रतिस्पर्धा तक सीमित नहीं है — यह इस बात की परीक्षा बन गया है कि क्या हरित ऊर्जा लक्ष्यों, औद्योगिक नीति और वैश्विक व्यापार नियमों के बीच कोई संतुलन संभव है।
ईयू अपने ऑटो उद्योग की रक्षा और “न्यायसंगत प्रतिस्पर्धा” की बात करता है, जबकि बीजिंग इसे “छिपा हुआ संरक्षणवाद” और “हरित वैश्वीकरण पर हमला” मानता है। यह संघर्ष अब विश्वव्यापी इलेक्ट्रिक वाहन आपूर्ति श्रृंखला को पुनर्गठित करने की दिशा में बढ़ रहा है।
विवाद की जड़: सब्सिडी जांच से टैरिफ युद्ध तक
यह विवाद 2023 में शुरू हुआ, जब यूरोपीय आयोग ने चीनी ईवी सब्सिडियों की जांच शुरू की।
जांच में पाया गया कि चीन की सरकारी सहायता से वहाँ के निर्माता 20–30% तक सस्ते दामों पर यूरोप में वाहन बेच पा रहे थे।
इसके बाद, जुलाई 2024 में अस्थायी 37.6% टैरिफ, और अक्टूबर 2024 में स्थायी 45.3% तक शुल्क लगाए गए।
मुख्य टैरिफ दरें इस प्रकार हैं:
-
BYD: 17%
-
SAIC (MG ब्रांड): 35.3%
-
Tesla (चीन निर्मित): 7.8% (जांच में सहयोग के कारण)
ईयू ट्रेड कमिश्नर मारोश शेफ़चोविच ने इन उपायों को “ज़रूरी सुधारात्मक कदम” बताया। उनके अनुसार, यह “अनुचित रूप से सब्सिडी प्राप्त आयात की बाढ़” को रोकने के लिए आवश्यक था, जो यूरोप के लाखों ऑटो कर्मचारियों की नौकरियों को खतरे में डाल रही थी।
यूरोपीय ऑटो उद्योग — जो 1.3 करोड़ लोगों को रोजगार देता है और ईयू की GDP का लगभग 7% है — “ग्रीन डील” के तहत 2050 तक नेट-ज़ीरो उत्सर्जन हासिल करने का प्रमुख आधार है।
दूसरी ओर, चीनी वाहनों की यूरोपीय बाजार हिस्सेदारी 20% से अधिक पहुँच गई थी, जिससे ब्रसेल्स को यह लगने लगा कि यह “अति-उत्पादन और डंपिंग” का परिणाम है।
चीन ने इन आरोपों को खारिज करते हुए विश्व व्यापार संगठन (WTO) में शिकायत दर्ज की।
वाणिज्य मंत्री वांग वेनताओ ने कहा,
“चीन की ईवी उद्योग सफलता नवाचार और दक्षता से आई है, न कि केवल सब्सिडी से। ये टैरिफ न केवल उपभोक्ताओं को नुकसान पहुँचाते हैं बल्कि जलवायु लक्ष्यों को भी बाधित करते हैं।”
चीन की प्रतिक्रिया: सूअर का मांस, ब्रांडी और रेयर अर्थ
बीजिंग ने पलटवार में लक्षित प्रतिशोधी कदम उठाए।
उसने यूरोपीय उत्पादों पर एंटी-डंपिंग जांचें शुरू कीं और शुल्क लगाए —
-
पोर्क (सूअर का मांस): 62% तक (स्पेन, डेनमार्क, जर्मनी प्रभावित)
-
ब्रांडी: फ्रांसीसी कंपनियाँ जैसे Rémy Cointreau और Pernod Ricard निशाने पर
-
डेयरी उत्पाद: आयरलैंड और नीदरलैंड जैसे देशों पर असर
आधिकारिक तौर पर इसे “सामान्य व्यापारिक जांच” कहा गया, लेकिन विश्लेषकों के अनुसार यह राजनीतिक दबाव बनाने की रणनीति थी।
अक्टूबर 2025 में, चीन ने रेयर अर्थ (दुर्लभ खनिजों) पर भी निर्यात नियंत्रण कड़ा किया — ये वही तत्व हैं जिनसे ईवी बैटरियाँ और पवन टर्बाइन बनाए जाते हैं।
क्योंकि चीन के पास इन खनिजों की वैश्विक आपूर्ति का 70% से अधिक नियंत्रण है, इस कदम ने यूरोपीय आपूर्ति श्रृंखला को झटका दिया।
बीजिंग ने इसे “राष्ट्रीय सुरक्षा उपाय” बताया, लेकिन यूरोपीय अधिकारियों ने इसे स्पष्ट रूप से “रणनीतिक प्रतिशोध” कहा।
एक ब्रसेल्स अधिकारी के शब्दों में,
“चीन हमें यह याद दिला रहा है कि हरित तकनीकी आपूर्ति श्रृंखला की असली ताकत किसके पास है।”
आर्थिक और औद्योगिक प्रभाव
यूरोप पर प्रभाव
ईवी टैरिफ लगने के बाद, 2025 की दूसरी तिमाही में ईवी बिक्री 39% घट गई।
फोक्सवैगन, स्टेलैंटिस और रेनॉल्ट जैसी कंपनियों को अस्थायी राहत मिली, लेकिन विशेषज्ञ चेतावनी दे रहे हैं कि इससे कुछ दुष्प्रभाव भी होंगे:
-
उपभोक्ताओं के लिए कीमतें बढ़ेंगी, जिससे ईवी अपनाने की गति धीमी होगी।
-
प्रतिस्पर्धा घटने से यूरोपीय कंपनियों में नवाचार की गति कम हो सकती है।
-
आपूर्ति श्रृंखला में चीनी घटकों पर निर्भरता के कारण उत्पादन लागत बढ़ सकती है।
ब्रुगेल थिंक टैंक ने चेतावनी दी है कि यदि यही रुख जारी रहा तो 2035 तक पेट्रोल-डीज़ल कारों पर प्रतिबंध लगाने का लक्ष्य भी प्रभावित हो सकता है।
दिलचस्प बात यह है कि चीन से प्लग-इन हाइब्रिड आयात दोगुना हो गया है — यानी कंपनियाँ टैरिफ से बचने के लिए तकनीकी रास्ते खोज रही हैं।
BMW और Tesla जैसी यूरोपीय कंपनियाँ जिन्होंने चीन में उत्पादन इकाइयाँ लगाई हैं, अब यूरोपीय न्यायालय में कानूनी चुनौती दे रही हैं।
साथ ही, BYD जैसी चीनी कंपनियाँ हंगरी, तुर्की और स्पेन में नए कारखाने स्थापित कर रही हैं ताकि स्थानीय उत्पादन से टैरिफ से बचा जा सके।
चीन पर प्रभाव
चीन की ईवी कंपनियों के लिए यूरोप एक समय सबसे बड़ा निर्यात बाज़ार था, लेकिन अब यह परीक्षण का मैदान बन गया है।
BYD, NIO, SAIC जैसी कंपनियाँ अनुकूलन कर रही हैं:
-
स्थानीयकरण: यूरोप में ही कारखाने बनाकर स्थानीय उत्पादन करना।
-
विविधीकरण: एशिया, अफ्रीका और लैटिन अमेरिका जैसे नए बाजारों में विस्तार।
-
कूटनीति: टैरिफ की जगह “न्यूनतम मूल्य समझौता” (price undertaking) की पेशकश।
चीन के सरकारी मीडिया ने चेतावनी दी है कि यदि ईयू “भेदभावपूर्ण कदम” नहीं हटाता तो यह “अंतिम सीमा तक व्यापार युद्ध” होगा।
हालाँकि, विशेषज्ञों का मानना है कि चीन एक पूर्ण युद्ध से बच रहा है क्योंकि यूरोप उसके लिए तकनीकी और आर्थिक साझेदार भी है।
वैश्विक संदर्भ: हरित गठबंधनों का विभाजन
यह संघर्ष केवल ईयू और चीन का नहीं है — यह वैश्विक औद्योगिक पुनर्गठन का प्रतीक है।
अमेरिका ने पहले ही 100% टैरिफ लगा दिए हैं (राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रंप की “अमेरिका फर्स्ट” नीति के तहत)।
कनाडा ने भी 100% शुल्क लगाया है, जबकि ब्रिटेन अपनी अलग सब्सिडी जांच कर रहा है।
इन कदमों से पश्चिमी देशों का एकजुट मोर्चा तो बन रहा है, लेकिन इससे वैश्विक ईवी बाजार दो हिस्सों में बँटने का खतरा भी है —
एक “पश्चिमी हरित पारिस्थितिकी तंत्र” और दूसरा “पूर्वी आपूर्ति नेटवर्क।”
पर्यावरणविदों का मानना है कि यह प्रवृत्ति चिंताजनक है।
महंगे ईवी उपभोक्ताओं की पहुँच से बाहर होंगे, जिससे डिकार्बोनाइजेशन की गति धीमी पड़ जाएगी।
ब्रुगेल संस्थान के अर्थशास्त्री गुंट्राम वोल्फ के शब्दों में:
“हम देख रहे हैं कि जलवायु लक्ष्य औद्योगिक राजनीति से टकरा रहे हैं। सवाल यह है — क्या डीग्लोबलाइजेशन के दौर में हम डीकार्बोनाइजेशन बचा सकते हैं?”
बातचीत और भविष्य की दिशा
तनाव के बावजूद वार्ता के द्वार खुले हैं।
अक्टूबर 2025 में शेफ़चोविच और वांग वेनताओ की जिनेवा में मुलाकात हुई।
संभावित प्रस्तावों में शामिल हैं:
-
न्यूनतम मूल्य समझौते, टैरिफ के स्थान पर।
-
आयात कोटा, निर्धारित सीमा से अधिक पर स्वचालित शुल्क।
-
बैटरी पुनर्चक्रण और खनिज आपूर्ति पर सहयोग।
ईयू अधिकारियों ने वार्ता को “सावधानीपूर्ण रूप से रचनात्मक” बताया है, जबकि चीन “आपसी निर्भरता” पर जोर दे रहा है।
फिर भी, मतभेद गहरे हैं —
ईयू पारदर्शिता और सब्सिडी विवरण चाहता है, जबकि चीन पहले टैरिफ हटाने की माँग कर रहा है।
विश्लेषकों का अनुमान है कि डब्ल्यूटीओ मध्यस्थता के जरिये छह महीनों में समझौता संभव है, लेकिन यदि वार्ता विफल रही तो पूर्ण व्यापार युद्ध का खतरा वास्तविक है।
निष्कर्ष: हरित वैश्वीकरण की परीक्षा
ईयू–चीन ईवी विवाद केवल शुल्क का मामला नहीं है — यह “हरित वैश्वीकरण” की भविष्यवाणी की कसौटी है।
यह दिखाता है कि औद्योगिक रणनीति और पर्यावरणीय सहयोग किस तरह टकरा रहे हैं।
यदि समझदारी से हल किया गया, तो यह न्यायसंगत और सतत व्यापार के नए वैश्विक नियमों की नींव रख सकता है।
लेकिन यदि गलत दिशा में गया, तो यह “ईको–नेशनलिज़्म” का युग ला सकता है — जहाँ हर देश अपनी हरित अर्थव्यवस्था को दीवारों में बंद कर ले।
अंततः, यह विवाद केवल इस बात का नहीं है कि कौन ईवी बाजार जीतेगा, बल्कि इस बात का है कि कौन दुनिया को नेट-ज़ीरो की ओर ले जाएगा।
एक यूरोपीय राजनयिक ने कहा:
“यह सिर्फ़ जलवायु को बचाने की दौड़ नहीं रही — यह अब उस तकनीक को पाने की दौड़ बन गई है जो धरती को बचा सके।”
अमेरिका–चीन ईभी शुल्क युद्ध: हरित गतिशीलताको दौडमा बढ्दो तनाव
विश्वका दुई ठूला अर्थतन्त्रहरू — संयुक्त राज्य अमेरिका र चीन — फेरि एकपटक विश्व व्यापारको केन्द्रमा ठोक्किएका छन्।
यसपटक युद्धको मैदान हो — इलेक्ट्रिक सवारीसाधन (EVs) — हरित ऊर्जामा रूपान्तरणको प्रतीक उद्योग।
जे कुरा सुरुमा “औद्योगिक सुरक्षाको नीति” थियो, अहिले त्यो प्राविधिक श्रेष्ठता, आपूर्ति शृंखला नियन्त्रण र जलवायु नेतृत्वको संघर्षमा रूपान्तरण भइसकेको छ।
२०२५ अक्टोबरसम्म, वाशिङ्टनले चीनमा बनेका ईभीहरूमा १००% शुल्क लगाएको छ, साथै ब्याट्री, सौर्य प्यानल र महत्वपूर्ण खनिजहरूमा पनि भारी कर लगाइएको छ।
जवाफमा बीजिङले दुर्लभ खनिज, लिथियम र ग्रेफाइट निर्यातमा नियन्त्रण कडा गरेको छ — यी सबै ईभी आपूर्ति शृंखलाका मेरुदण्ड हुन्।
दुवै देशले एकअर्कामाथि “वैश्विक बजार विकृति”को आरोप लगाइरहेका छन्।
यो द्वन्द्वले देखाउँछ कि जलवायु परिवर्तनविरुद्धको विश्वव्यापी दौड अब भू-राजनीतिक शक्तिसंघर्षमा बदलिँदैछ।
पृष्ठभूमि: व्यापार युद्धबाट प्रविधि युद्धसम्म
अमेरिका–चीन ईभी शुल्क विवादको जरो २०१८ मा तत्कालीन राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको शासनकालमा भएको सेक्सन ३०१ अनुसन्धानमा छ।
वाशिङ्टनले चीनमाथि बौद्धिक सम्पत्ति चोरी र प्रविधि हस्तान्तरणको दबाब दिएको आरोप लगाएको थियो र २५% शुल्क लगाएको थियो।
राष्ट्रपति जो बाइडनको पालामा नीति अझ कडा बन्यो।
मे २०२४ मा बाइडन प्रशासनले ईभी शुल्क २५% बाट बढाएर १००% गर्यो, साथै लिथियम-आयन ब्याट्रीमा २५%, सौर्य सेलमा ५०%, र ग्रेफाइटजस्ता महत्वपूर्ण खनिजमा २५% शुल्क थपियो।
यी सबै इन्फ्लेशन रिडक्सन एक्ट (IRA) अन्तर्गत घरेलु उत्पादन बढाउने रणनीतिको हिस्सा थिए, जसले चीन निर्मित घटकहरूलाई कर छुटबाट बाहिर राखेको थियो।
२०२५ मा डोनाल्ड ट्रम्प पुनः राष्ट्रपति बनेपछि संघर्ष झनै बढ्यो।
१० अक्टोबर २०२५ मा ट्रम्पले घोषणा गरे कि नोभेम्बर १ देखि चीनबाट आयात हुने सबै वस्तुमा थप १००% शुल्क लाग्नेछ।
यो कदम चीनले “रेयर अर्थ मटेरियल”मा निर्यात नियन्त्रण कडा गरेपछि उठाइएको थियो।
विश्लेषकहरूले अनुमान गरेका छन् — यी सबै करहरू जोड्दा चीन निर्मित ईभीहरूमा प्रभावकारी शुल्क दर २४७% भन्दा माथि पुगेको छ — जसले अमेरिकी बजार चीनका सवारीसाधनका लागि लगभग बन्द बनाएको छ।
जवाफमा चीनले पनि अमेरिकी वस्तुहरूमा १२५% शुल्क लगायो — विशेष गरी कृषि, सेमीकन्डक्टर र ऊर्जासम्बन्धी उपकरणमा।
बीजिङको भनाइमा, अमेरिका “संरक्षणवाद (protectionism)”को नाममा “हरित अर्थतन्त्रको विश्वव्यापी प्रगतिमा अवरोध” पुर्याइरहेको छ।
अमेरिकी दृष्टिकोण: उद्योग र राष्ट्रिय सुरक्षाको रक्षा
अमेरिकी अधिकारीहरूका अनुसार यी शुल्कहरू चीनको “गैर-बजार आधारित औद्योगिक नीति”को प्रतिक्रिया हुन् —
जहाँ सरकारका ठूला अनुदान, राज्य-निर्देशित उत्पादन र सस्तो निर्यातले विश्व बजारमा असमान प्रतिस्पर्धा सिर्जना गर्छ।
अमेरिकी व्यापार प्रतिनिधि (USTR) कार्यालयले भनेको छ — उद्देश्य हो “समान खेलमैदान (level playing field)” सुनिश्चित गर्नु र अमेरिकी रोजगारीको रक्षा गर्नु।
राष्ट्रपति ट्रम्पले यसलाई “अमेरिका फर्स्ट ग्रीन रिभोल्युसन” नाम दिएका छन् र भनेका छन्:
“हामी चाहन्छौं इलेक्ट्रिक गाडी अमेरिकी कामदारले बनाओस् र ती अमेरिकी ब्याट्रीबाट चलोस्।”
फोर्ड, जनरल मोटर्स (GM) र रिभियन जस्ता कम्पनीहरूले यस नीति समर्थन गरेका छन्।
उनीहरूको भनाइमा, सस्तो चिनियाँ प्रतिस्पर्धाले अमेरिकी अटो उद्योग — जसमा करिब ८० लाख कामदारहरू कार्यरत छन् — समाप्त पार्न सक्छ।
तर यो नीति दुई धारको तरबार जस्तै बन्न सक्छ।
टेस्ला, जसको ठूलो कारखाना शाङ्घाईमा छ, ले चेतावनी दिएको छ कि ब्याट्री र खनिजमा लगाइएको प्रतिबन्धका कारण वार्षिक लागत १ देखि २ अर्ब डलरसम्म बढ्नेछ।
यसले अमेरिकी बजारमा ईभीको मूल्य २०–३०% सम्म बढाउने सम्भावना छ, जसले उच्च ब्याजदर (४.५–५%) बीच माग घटाउन सक्छ।
चिनियाँ दृष्टिकोण: नवप्रवर्तनको रक्षा वा संरक्षणवादको सिकार?
चीनले अमेरिकी आरोपहरूलाई राजनीतिक र निराधार भनेको छ।
बीजिङका अनुसार, उसको ईभी उद्योगको सफलता “नवप्रवर्तन, दक्षता र उत्पादनको ठूलो स्तर (scale)”को कारण हो, अनुदानको कारण होइन।
चीनले भन्यो, अमेरिकी प्रतिबन्धहरू WTO नियमको उल्लङ्घन हुन् र यी नीतिले वैश्विक जलवायु सहयोगलाई कमजोर बनाउँछन्।
आज चीनले विश्वको ७०% ईभी ब्याट्री आपूर्ति र ८०% दुर्लभ खनिज प्रशोधन क्षमता नियन्त्रण गर्छ।
त्यसैले जब उसले अक्टोबर २०२५ मा निर्यात नियन्त्रण कडा गर्यो, उसले आफ्नो आर्थिक प्रभाव देखायो।
चिनियाँ ईभी कम्पनीहरू — BYD, NIO, र Xiaomi Auto — अब लाटिन अमेरिका, दक्षिणपूर्व एसिया र अफ्रिकामा विस्तार गर्दै छन्।
BYD ले मेक्सिकोमा वार्षिक ३ लाख ईभी उत्पादन क्षमता भएको कारखाना बनाइरहेको छ, जसले “नियरशोरिङ” रणनीतिमार्फत अमेरिकी ट्यारिफबाट बच्ने योजना बनाएको छ।
एक चिनियाँ अर्थशास्त्रीले Caixin सँग भने:
“यदि वाशिङ्टनले पर्खाल बनाउँछ, चीनले पुल बनाउनेछ।”
वैश्विक प्रभाव: विभाजित हरित अर्थतन्त्र
अमेरिकाका सहयोगी देशहरूले पनि यस्तै नीति अपनाएका छन्।
-
युरोपेली संघ (EU) ले चीनका ईभीहरूमा ४५.३% सम्म शुल्क लगाएको छ।
-
क्यानडा ले पनि १००% शुल्क लगाएको छ।
यी कदमहरूले एक पश्चिमी आर्थिक मोर्चा तयार गरेका छन्, जसको उद्देश्य चीनको औद्योगिक वर्चस्वलाई सीमित गर्नु हो।
तर वातावरणविद्हरूले चेतावनी दिएका छन् कि यस्तो संरक्षणवादले हरित रूपान्तरणको गति सुस्त पार्नेछ।
अन्तर्राष्ट्रिय ऊर्जायोजना एजेन्सी (IEA) ले आफ्नो ईभी र नवीकरणीय ऊर्जा वृद्धि अनुमान घटाएको छ, किनभने शुल्कले लागत बढाउनेछ र लगानी घटाउनेछ।
ब्रुकिङ्स इन्स्टिच्युट को रिपोर्टमा भनिएको छ:
“किल्ला जस्तो अर्थतन्त्रले आजका उद्योगको रक्षा गर्न सक्छ, तर भोलिका नवप्रवर्तनलाई घोँटेर मार्नेछ।”
आर्थिक प्रभाव: लागत, लाभ र विरोधाभास
अमेरिकामा, चीनका ईभी आयात प्रायः शून्यमा पुगेका छन्।
घरेलु उत्पादनलाई IRA को प्रोत्साहनले फाइदा भएको छ, तर ब्याट्री र खनिजको लागत बढेर आपूर्ति शृंखला अस्थिर भएको छ।
विश्लेषकहरूका अनुसार, २०३० सम्म अमेरिकामा ईभीको बजार हिस्सेदारी २०% मा सीमित हुन सक्छ, जबकि चीनको हिस्सेदारी ६०% पुग्नेछ।
त्यसैगरी, चीनबाट आउने अन्य वस्तु — जस्तै फर्निचर र इलेक्ट्रोनिक्स — को आयात पनि २०२५ मा २०% भन्दा बढी घटेको छ।
तर अर्थशास्त्रीहरू भन्छन् कि पूर्ण “डिकप्लिङ” (decoupling) सम्भव छैन, किनभने हरित प्रविधिको आपूर्ति शृंखला गहिरो रूपमा आपसमा गाँसिएको छ।
चीनमा, घरेलु ईभी बजार अझै बलियो छ — विश्वव्यापी ईभी बिक्रीको ६०% चीनमा हुन्छ।
तर अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा शुल्कको पर्खाल बढ्दै जाँदा, चीनमा अति–उत्पादन (overcapacity) को जोखिम बढ्दैछ।
वैश्विक स्तरमा, आपूर्ति शृंखला बिखरिँदैछ।
मेक्सिको, भारत र भियतनाम जस्ता देशहरू नयाँ “ट्यारिफ-न्युट्रल उत्पादन केन्द्रहरू” बन्दै छन्।
यसले “खंडित विश्वव्यापीकरण (fragmented globalization)” लाई बल दिएको छ —
जहाँ हरेक क्षेत्रले आफ्नो पृथक हरित अर्थतन्त्र बनाइरहेको छ।
वार्ता र आगामी दिशा
अगस्ट २०२५ मा दुबै देशले ९०-दिनको अस्थायी सम्झौता (truce) गरेका थिए, तर अक्टोबरमा चीनले रेयर अर्थ नियन्त्रण विस्तार गरेपछि तनाव पुनः बढ्यो।
USTR ले अब २०२० को “Phase One” सम्झौता को पालना सम्बन्धी नयाँ अनुसन्धान सुरु गरेको छ।
चीनले WTO मा उजुरी दर्ता गर्दै “संवादमार्फत समाधान” को आग्रह गरेको छ।
विशेषज्ञहरूका अनुसार यो द्वन्द्व तुरुन्त सकिँदैन।
अर्थशास्त्री अलिसिया गार्सिया हेरेरो भन्छिन्:
“यो २०१८ को व्यापार युद्ध जस्तो होइन। यो बिस्तारै हुँदै गएको विभाजन हो — दुई समानान्तर हरित अर्थतन्त्र, जसले दुवैले भन्न खोज्छन्: हामी नै विश्वलाई बचाउँदैछौं।”
निष्कर्ष: जब जलवायु लक्ष्य राजनीति र शक्ति खेलमा फस्छ
अमेरिका–चीन ईभी शुल्क युद्ध केवल व्यापारको विषय होइन —
यो २१औं शताब्दीको प्रविधिक र नैतिक नेतृत्वको संघर्ष हो।
विडम्बना यो हो कि दुबै देश उत्सर्जन घटाउने र हरित प्रविधि अगाडि बढाउने दौडमा छन्,
तर उनीहरूको संघर्षले त्यो नै लक्ष्य कमजोर बनाइरहेको छ।
यदि सहयोगको सट्टा विभाजनले ठाउँ लियो भने, विश्व “हरित विभाजन (Green Divide)” तर्फ बढ्नेछ —
जहाँ स्वच्छ प्रविधिहरू शुल्कका पर्खालभित्र सीमित हुनेछन्,
र “नेट-जीरो” को यात्रा भू-राजनीतिक प्रतिद्वन्द्विताको सिकार बन्नेछ।
जिनेभाका एक वरिष्ठ राजनयिकका शब्दमा:
“हामी सायद नेट-जीरो पुग्नेछौं — तर सँगै होइन।”
मेक्सिकोमा BYD को विस्तार: बढ्दो बिक्री, तर भू–राजनीतिक चुनौती र स्थगित कारखाना योजनाको बीचमा
चीनको इलेक्ट्रिक सवारीसाधन (EV) दिग्गज कम्पनी BYD मेक्सिकोका सडकहरूमा तीव्र गतिमा दौडिरहेको छ — तर यसको असेंब्ली लाइनहरू अझै रोकिएका छन्।
कम्पनीका बिक्री र वितरण लगानीहरू अभूतपूर्व गतिमा अघि बढिरहेका छन्, तर मेक्सिकोमा विशाल उत्पादन केन्द्र निर्माण गर्ने यसको महत्वाकांक्षी योजना भू–राजनीतिक दबाबहरू र अमेरिका–चीन व्यापार तनावका कारण हालका लागि स्थगित भएको छ।
अक्टोबर २०२५ सम्म, BYD को लक्ष्य छ — यस वर्ष मेक्सिकोमा १ लाख ईभी बिक्री गर्ने, जुन अघिल्लो वर्षको तुलनामा छ गुणा वृद्धि हो।
तर कम्पनीलाई दुई ठूला चुनौतीहरू छन् —
मेक्सिकोले प्रस्ताव गरेको चिनियाँ सवारी आयातमा शुल्क र संयुक्त राज्य अमेरिकाको कूटनीतिक दबाब।
यो स्थिति देखाउँछ कि कसरी औद्योगिक महत्वाकांक्षा र विश्व राजनीति आज एक–अर्कासँग ठोक्किँदै छन् —
खासगरी त्यतिबेला जब ईभी बजार वैश्विक विभाजनतर्फ अघि बढ्दैछ।
बजार प्रवेश र बिक्रीको गति
BYD ले २०२३ को अन्त्यतिर मेक्सिको बजारमा प्रवेश गर्यो र दुई वर्षमै देशको तीव्र गतिमा बढिरहेको ईभी क्षेत्रमा एक प्रमुख खेलाडीको रूपमा स्थापित भयो।
कम्पनीले सस्तो र प्रविधि–आधारित गाडी खोज्ने मध्यम वर्गलाई लक्षित गर्दै बजारमा बलियो उपस्थिति जमाएको छ।
BYD Dolphin, Seal, र Song Pro जस्ता मोडेलहरू — आकर्षक डिजाइन, लामो दायरा, र उन्नत ब्याट्री प्रविधिका कारण — उपभोक्ताहरूमा लोकप्रिय बनेका छन्।
२०२५ सम्म, मेक्सिकोमा ईभी र हाइब्रिड सवारी बिक्री अघिल्लो वर्षको तुलनामा दोब्बर भई ६८,००० इकाइहरू नाघेको छ —
जसमा BYD, Tesla, र Changan जस्ता प्रतिस्पर्धी कम्पनीहरूको ठूलो भूमिका छ।
यो वृद्धि उपभोक्ता उत्साहसँगै शहरहरूमा सरकारको सहयोगी नीति — विशेष गरी मेक्सिको सिटी, मोन्टेरे, र ग्वाडलाहारा — का कारण सम्भव भएको हो।
BYD की उपाध्यक्ष स्टेला ली का अनुसार, मेक्सिको “वैश्विक इलेक्ट्रिक गतिशीलताको प्रमुख केन्द्र” बन्न सक्छ।
उनको नेतृत्वमा BYD ले बिक्री सञ्जाल विस्तारसँगै सामाजिक पहलहरू — जस्तै इञ्जिनियरिङ छात्रवृत्ति कार्यक्रम र ईभी टेक्निसियन तालिम केन्द्रहरू — सुरु गरेको छ, जसले कम्पनीलाई “विदेशी लगानीकर्ता” भन्दा “स्थानीय साझेदार” को रूपमा स्थापित गरेको छ।
लोजिस्टिक विस्तार र ऊर्जा साझेदारी
अक्टोबर २०२५ मा BYD ले मेक्सिको राज्य (Edomex) मा आफ्नो राष्ट्रिय वितरण केन्द्र (National Distribution Center) उद्घाटन गर्यो।
यो केन्द्र कम्पनीको लाटिन अमेरिकी आपूर्ति सञ्जालको मेरुदण्ड बन्नेछ, जसले भण्डारण, वितरण, बिक्री–पछिको सेवा र स्पेयर पार्ट्स व्यवस्थापन सम्हाल्नेछ।
BYD का अनुसार, यो लगानीले कम्पनीको “स्थानीय उपस्थिति बलियो बनाउने रणनीति”लाई सुदृढ पार्छ —
भले तत्काल उत्पादन सुरु नभएको होस्।
साथै, BYD ले ऊर्जा भण्डारण क्षेत्रमा पनि कदम बढाएको छ।
Skysense सँगको साझेदारीमा कम्पनीले २०२६ सम्म ३०० MWh ब्याट्री ऊर्जा भण्डारण प्रणाली (BESS) स्थापना गर्ने योजना बनाएको छ,
जसले विद्युत् ग्रिडको स्थायित्व बढाउने र ईभी चार्जिङ पूर्वाधार विस्तारमा सहयोग पुर्याउनेछ।
तर मेक्सिकोमा ईभी चार्जिङ पूर्वाधार अझै अपर्याप्त छ।
विश्लेषकहरूका अनुसार, देशले ३,००० सार्वजनिक चार्जिङ स्टेशन बनाउनका लागि १.७ अर्ब डलरभन्दा बढी लगानी आवश्यक छ।
स्थगित कारखाना योजना
२०२३ मा BYD ले घोषणा गरेको थियो कि कम्पनी मेक्सिकोमा वार्षिक ३ लाख सवारी उत्पादन क्षमताको कारखाना बनाउनेछ।
यो संयन्त्रले USMCA (संयुक्त राज्य–मेक्सिको–क्यानडा सम्झौता) अन्तर्गत उत्तर अमेरिकी प्रवेशद्वारको रूपमा काम गर्ने लक्ष्य राखेको थियो —
जहाँ स्थानीय रूपमा सवारी निर्माण गरी अमेरिकी शुल्कबाट बच्न सकिने थियो।
तर २०२५ को मध्य सम्म यो सपना रोकियो।
राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प को दोस्रो कार्यकालमा अमेरिकाले न केवल चिनियाँ ईभीहरूमा दोब्बर शुल्क लगायो,
तर मेक्सिको जस्ता सहयोगी देशहरूलाई पनि चिनियाँ लगानी सीमित गर्न दबाब दियो।
मेक्सिको, जसले अमेरिकासँग USMCA नियमहरू उल्लङ्घन गर्न नचाहेको,
BYD को योजना प्रति सतर्क भयो।
रिपोर्टहरूका अनुसार, कम्पनीले मेक्सिको सरकारबाट धेरै “Peros” (अवरोध) सामना गर्यो —
जसमा अमेरिकी दबाब, प्रविधि हस्तान्तरणप्रति शंका, र भविष्यका व्यापार नीतिहरूमा अनिश्चितता समावेश थिए।
फलस्वरूप, BYD ले आफ्नो कारखाना योजना अनिश्चितकालका लागि स्थगित गर्यो।
विश्लेषकहरूको भनाइमा, स्थानीय उत्पादन बिना, BYD अझै पनि आयात शुल्क र मुद्रा उतार–चढाव प्रति संवेदनशील छ।
शुल्क, व्यापार, र राजनीतिक दबाब
मेक्सिकोले प्रस्ताव गरेको चिनियाँ सवारीसाधनहरू (इन्धन र ईभी दुवै) माथिको ५०% शुल्क BYD का लागि नयाँ चुनौती हो।
यो नीति घरेलु उत्पादनलाई जोगाउने र स्थानीय लगानी बढाउने उद्देश्यले ल्याइएको भए पनि,
यसले मूल्य वृद्धि र नाफा घटाउने जोखिम ल्याउनेछ।
बीजिङले यसलाई “संरक्षणवाद (protectionism)” बताउँदै विरोध जनाएको छ,
जबकि वाशिङ्टनले मेक्सिकोमाथि दबाब बनाइरहेको छ कि उसले USMCA अन्तर्गत नियम उल्लङ्घन गरेर चीनलाई “ब्याकडोर” बाट अमेरिकी बजारमा प्रवेश नदियोस्।
यो सन्तुलन कायम राख्नु मेक्सिकोका लागि कठिन भइरहेको छ —
एकातिर उसले औद्योगिक रोजगारी र विदेशी लगानी जोगाउनुपर्छ,
अर्कोतिर अमेरिकी दबाब र पर्यावरणीय लक्ष्यहरू सन्तुलनमा राख्नुपर्छ।
मेक्सिकोको अटो उद्योग, जसले १० लाखभन्दा बढी कामदारहरूलाई रोजगारी दिएको छ,
हालै Hyundai Mobis, BMW, र Tesla जस्ता कम्पनीहरूका नयाँ लगानीले विस्तार हुँदैछ।
त्यसैले संरक्षणवादी नीति राजनीतिक रूपमा लोकप्रिय बन्दै गएको छ।
तर वातावरणविद्हरूले चेतावनी दिएका छन् कि यस्तो नीति हरित रूपान्तरणको गति सुस्त पार्नेछ।
उच्च मूल्यले साधारण उपभोक्ताहरूलाई ईभी किन्न कठिन बनाउनेछ।
एक विश्लेषकले X (पूर्व ट्विटर) मा लेखे:
“मेक्सिको हिजोको रोजगारी जोगाइरहेको छ,
तर भोलिको प्रविधिबाट टाढा हुँदैछ।”
हितधारकहरूको दृष्टिकोण
BYD र चिनियाँ दृष्टिकोण
BYD अझै पनि आशावादी छ।
कम्पनीले मेक्सिकोलाई आफ्नो लाटिन अमेरिकी विस्तारको केन्द्र मानेको छ,
र स्थानीय जनशक्ति विकास, नवीकरणीय ऊर्जा साझेदारी, र सस्तो ईभी उपलब्धता मा ध्यान केन्द्रित गरिरहेको छ।
चिनियाँ अधिकारी र राज्य सञ्चारमाध्यमहरू भन्छन् —
सरकारी सब्सिडीले नवप्रवर्तनलाई प्रोत्साहन दिन्छ,
र पश्चिमी संरक्षणवाद **“प्रतिस्पर्धाबाट डर”**को प्रतीक मात्र हो।
मेक्सिको सरकार र घरेलु उद्योग
मेक्सिको सरकारले विदेशी लगानी र प्रविधि हस्तान्तरण बढाउन खोजिरहेको छ,
तर अमेरिकी दबाब र राजनीतिक जोखिमहरू ले यसको नीति जटिल बनाइरहेका छन्।
घरेलु अटो संघहरूले शुल्कलाई समर्थन गरेका छन्,
तर वातावरण समूहहरूले चेतावनी दिएका छन् कि यसले ईभी अपनाउने दर घटाउने र कार्बन लक्ष्य टाढा पार्नेछ।
सामाजिक सञ्जालमा राय विभाजित छ —
केहीले BYD लाई “सस्तो र प्रविधि–उन्नत सवारी ल्याउने कम्पनी”को रूपमा स्वागत गर्छन्,
अर्काहरूले “स्थानीय उत्पादन अभाव र रोजगारी जोखिम” प्रति चिन्ता व्यक्त गर्छन्।
अमेरिकी र विश्व दृष्टिकोण
वाशिङ्टनले BYD को मेक्सिको रणनीतिलाई “शुल्क छल्ने योजना” को रूपमा हेर्छ।
केही अमेरिकी विश्लेषकहरू भन्छन् — चिनियाँ लगानी पूर्ण रूपमा रोक्ने सट्टा,
अमेरिकी बहुमत स्वामित्व (U.S. majority ownership) अन्तर्गत अनुमति दिइनु उपयुक्त हुनेछ —
जसले निगरानी पनि गर्न सकिन्छ र पूँजी प्रवाह पनि जारी रहन्छ।
विश्वव्यापी स्तरमा, BYD ले आफ्नो उत्पादन विविधीकरण (production diversification) रणनीति जारी राखेको छ।
कम्पनीले हालै ब्राजिलमा नयाँ कारखाना सुरु गरेको छ र इन्डोनेसिया, थाइल्याण्ड, र हंगेरी मा विस्तारको घोषणा गरेको छ।
भविष्यको बाटो: विभाजित हरित संसारमा नयाँ दिशा
BYD को मेक्सिको कथा आजको बहुध्रुवीय अर्थतन्त्रको प्रतिबिम्ब हो —
जहाँ अब नाफाभन्दा बढी राजनीतिले आपूर्ति शृंखला निर्धारण गर्छ।
हाल यसको कारखाना योजना रोकिएको भए पनि कम्पनीसँग धेरै वैकल्पिक उपायहरू छन् —
-
संयुक्त लगानी (Joint Venture) मार्फत स्थानीय साझेदारहरूसँग सह–उत्पादन,
-
CKD/SKD असेंब्ली मोडेल अपनाई आंशिक स्थानीयकरणद्वारा शुल्क घटाउने,
-
उत्तर अमेरिकी आपूर्तिकर्ताहरूसँग सहकार्य, ताकि घटकहरू स्थानीय रूपमा तयार गर्न सकियोस्।
यदि भविष्यमा अमेरिका–चीन व्यापार तनाव घट्छ वा सीमित व्यापार समझौता हुन्छ भने,
मेक्सिको पुनः BYD को उत्तर अमेरिकी उत्पादन केन्द्र बन्न सक्छ।
फिलहाल, कम्पनी वितरण, ऊर्जा भण्डारण, र बिक्री–पछिको सञ्जाल सुदृढ गर्दैछ —
जसले यसलाई बजारमा प्रतिस्पर्धी बनाइराखेको छ।
तर मुख्य प्रश्न रहन्छ — BYD ले भू–आर्थिक प्रतिस्पर्धाका बीच आफ्नो गति कायम राख्न सक्छ कि सक्दैन।
एक व्यापार विश्लेषकका शब्दमा:
“BYD अहिले मेक्सिकोमा गाडी उत्पादन गरिरहेको छैन,
तर ऊ केही अझ ठूलो कुरा निर्माण गर्दैछ —
विश्वको अर्को ईभी मोर्चाका लागि दीर्घकालीन रणनीति।”
BYD को ब्राजिल विस्तार: बढ्दो बिक्री, उत्पादन, र शुल्क विवादबीचको हरित औद्योगिक क्रान्ति
चिनियाँ इलेक्ट्रिक सवारीसाधन (EV) दिग्गज कम्पनी BYD ले अहिले लाटिन अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो अर्थतन्त्र — ब्राजिल मा नयाँ औद्योगिक अध्याय सुरु गरेको छ।
कामासारी, बाहिया (Camaçari, Bahia) मा बनेको R$5.5 अर्ब (करिब १ अर्ब अमेरिकी डलर) लागतको नयाँ कारखाना अक्टोबर २०२५ मा उद्घाटन भएको हो।
यो संयन्त्र BYD को एशिया बाहेकको सबैभन्दा ठूलो लगानी हो, जसले कम्पनीको विश्वव्यापी विस्तार रणनीतिलाई नयाँ दिशा दिएको छ —
वार्षिक ३ लाख सवारी उत्पादन र हजारौँ रोजगार सिर्जना गर्ने लक्ष्यसहित।
तर, जति तीव्र गतिमा BYD का सवारीहरू ब्राजिलका सडकहरूमा देखा पर्न थालेका छन्,
उति नै गतिमा देशभर विवाद र बहस पनि चर्कँदै गएको छ।
कसैका लागि यो हरित औद्योगिक पुनर्जागरणको प्रतीक हो,
अरूका लागि भने यो स्थानीय उद्योग र रोजगारीका लागि चुनौती हो।
यो लेखले BYD को सफलताहरू, चुनौतीहरू, र ब्राजिलको अर्थतन्त्रमा यसको दीर्घकालीन प्रभावहरूलाई विभिन्न कोणबाट विश्लेषण गर्छ।
पृष्ठभूमि: प्रवेशदेखि बजारमा प्रभुत्वसम्म
BYD ले २०२१ मा ब्राजिलको यात्री सवारी बजारमा प्रवेश गर्यो र छोटो समयमै इलेक्ट्रिकिकरणको लहरसँगै ठूलो बजार हिस्सा हासिल गर्यो।
२०२४ सम्म, कम्पनीले ७४% बजार हिस्सा कब्जा गरिसकेको थियो —
मुख्य रूपमा यसको सस्तो तर उच्च प्रविधियुक्त मोडेलहरू Dolphin, Song Pro, र Seal का कारण।
BYD को रणनीति ब्राजिलको ऊर्जा संरचनासँग गहिरो रूपमा मेल खान्छ।
जहाँ अधिकांश अन्तर्राष्ट्रिय EV कम्पनीहरू केवल विद्युतमा निर्भर छन्,
त्यहाँ BYD ले इथानोल–अनुकूल हाइब्रिड प्रणाली विकास गरेको छ —
जसले देशको गन्ना–आधारित इथानोल अर्थतन्त्रको उपयोग गर्छ।
यो “फ्लेक्स–फ्यूल नवप्रवर्तन” ले परम्परागत इन्धन र नयाँ ऊर्जाबीचको खाडल घटाएको छ,
र उपभोक्ताहरूलाई चार्जिङ पूर्वाधारको सीमाबाट मुक्त बनाएको छ।
कामासारी कारखाना: औद्योगिक पुनर्जागरणको नयाँ प्रतीक
कामासारी (Camaçari) मा रहेको नयाँ कारखाना पहिले Ford ले प्रयोग गरेको साइटमा निर्माण गरिएको हो,
जसले २०२१ मा ब्राजिलबाट आफ्नो उत्पादन बन्द गरेको थियो।
यो स्थान अहिले उत्तर–पूर्वी ब्राजिलको औद्योगिक पुनर्जागरणको प्रतीक बनेको छ।
२०२५ अक्टोबर ९ मा राष्ट्रपति लुइज इनासियो लुला दा सिल्भाको उपस्थितिमा यस कारखानाको उद्घाटन गरियो।
सुरुमा यसको वार्षिक उत्पादन क्षमता १.५ लाख गाडी रहनेछ,
तर यो ३ लाख सम्म विस्तार गरिनेछ —
र BYD का संस्थापक वाङ छुआनफू ले भनेअनुसार भविष्यमा ६ लाख इकाइ सम्म पुग्ने सम्भावना छ।
यो संयन्त्रले २०,००० प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष रोजगारी सिर्जना गर्ने अनुमान छ,
जसले Ford को बन्दीपश्चात प्रभावित स्थानीय अर्थतन्त्रलाई पुनर्जीवित गर्नेछ।
राष्ट्रपति लुलाले उद्घाटन समारोहमा भने —
“यो प्रमाण हो कि ब्राजिल हरित औद्योगिक क्रान्तिको नेतृत्व गर्न सक्छ।”
पहिलो चरणमा यस प्लान्टमा Song Pro SUV र Seagull Hatchback मोडेलहरू निर्माण भइरहेका छन्।
उद्घाटन समारोहमा BYD ले आफ्नो १ करोड ४० लाखौं ‘New Energy Vehicle (NEV)’ उत्पादनको कीर्तिमान पनि मनाएको थियो —
जसले कम्पनीको तीव्र विश्वव्यापी वृद्धि देखाउँछ।
साथै, BYD यस साइटमा ब्याट्री पुनर्चक्रण संयन्त्र र सौर प्यानल असेंब्ली लाइन पनि निर्माण गर्दैछ,
जसले ब्राजिलको स्वच्छ ऊर्जा पारिस्थितिक प्रणालीलाई मजबुत बनाउनेछ।
डिलर विस्तार र बिक्रीमा तीव्र वृद्धि
BYD को बजार उपस्थिति पनि तीव्र गतिमा फैलिएको छ।
२०२५ को अन्त्यसम्म, कम्पनीले देशभर २०० भन्दा बढी डिलरशिप सञ्चालन गर्नेछ,
र २५० शाखा सम्म विस्तार गर्ने लक्ष्य राखेको छ।
२०२५ जनवरीदेखि मेसम्म, BYD ले ३९,५७५ गाडी बिक्री गर्यो —
अघिल्लो वर्षको तुलनामा ४६% वृद्धि।
मे २०२५ मा, कम्पनीले ९.७% बजार हिस्सासहित ब्राजिलको चौथो ठूलो अटो ब्रान्डको दर्जा पायो।
अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा, ब्राजिलले अहिले BYD को विदेशी आम्दानीको करिब एक–तिहाइ हिस्सा प्रदान गर्छ,
र कम्पनीको वैश्विक राजस्व २०२५ को पहिलो छ महिनामा ५०% बढेको छ।
प्रविधिक नवप्रवर्तन र स्थानीय अनुकूलन
BYD ले ब्राजिलको स्थानीय आवश्यकता अनुरूप आफ्नो प्रविधि रूपान्तरण गरेको छ।
२०२५ अक्टोबरमा, कम्पनीले एक “सुपर–हाइब्रिड” प्रणाली प्रस्तुत गर्यो,
जो पेट्रोल र इथानोल दुवैमा चल्ने क्षमतायुक्त छ —
ब्राजिलको इथानोल–आधारित इन्धन प्रणालीका लागि डिजाइन गरिएको।
विशेषज्ञहरूले यसलाई “डिकार्बोनाइजेसन र व्यवहारिकताको सन्तुलित मिश्रण” भनेका छन् —
जसले देशलाई हरित ऊर्जा तर्फ लैजाने क्रममा आफ्नै जैव–इन्धन उत्पादन क्षमतालाई निरन्तर उपयोग गर्न मद्दत गर्छ।
नयाँ मोडेलहरूमा समावेश छन् —
-
Dolphin हाइब्रिड–फ्लेक्स संस्करण, इथानोलसँग अनुकूलित।
-
२०२६ Yuan Plus, ३१३ हर्सपावर र अल्ट्रा–फास्ट चार्जिङ क्षमतासहितको उच्च प्रदर्शन ईभी।
साथै, BYD को SkyRail मोनोरेल परियोजना — २० किलोमिटर र १४ ट्रेनहरू सहित —
साओ पाउलोमा गतिशील परीक्षण चरणमा प्रवेश गरिसकेको छ र २०२६ मा सञ्चालन सुरु गर्ने योजना छ।
चुनौतीहरू: शुल्क, श्रम, र आर्थिक दबाब
शुल्क विवाद
हाल ब्राजिलमा EV आयातमा १०% शुल्क लागू छ,
तर यो २०२६ सम्म ३५% पुर्याउने तयारीमा छ।
स्थानीय अटो उद्योग र IndustriALL Brasil जस्ता श्रमिक सङ्घहरूले यो वृद्धि छिट्टै गर्न दबाब दिइरहेका छन्,
भन्दै कि चीन अस्थायी कम शुल्कको फाइदा उठाएर बजार भरिरहेको छ।
यदि BYD ले आफ्ना धेरैजसो पुर्जा र प्रविधि चीनबाट आयात गर्न जारी राख्यो भने,
स्थानीय उत्पादनको मूल्यवृद्धि प्रभाव सीमित हुने चिन्ता पनि व्यक्त गरिएको छ।
श्रम र नैतिक मुद्दा
२०२४ डिसेम्बरमा, ब्राजिलको श्रम मन्त्रालयले कामासारी कारखानाको निर्माण कार्य अस्थायी रूपमा रोक लगायो,
कारण — एक चिनियाँ ठेकेदारद्वारा खराब कार्य अवस्था र श्रम उल्लङ्घनको रिपोर्ट।
BYD ले तुरुन्तै ठेकेदारलाई हटायो, कामको गुणस्तर सुधार गर्यो,
र केही हप्तामै परियोजना पुनः सुरु गर्यो।
यस घटनाले चीन–ब्राजिल औद्योगिक सहयोगमा हुने संस्कृति र कानुनी भिन्नता उजागर गर्यो।
वित्तीय र भूराजनीतिक दबाब
वैश्विक रूपमा, BYD ले नकारात्मक क्यास–फ्लो र सरकारी सब्सिडीमा निर्भरताका कारण आलोचना झेलिरहेको छ।
धेरै विश्लेषकहरूले यसलाई चीनको धेरै भरिएको EV बजारबाट बाहिर निस्कने एउटा रणनीतिक उपायका रूपमा देख्छन्।
साथै, कम्पनीले संयुक्त राज्य अमेरिकाको राजनीतिक दबाब पनि सामना गर्नुपरेको छ।
उदाहरणका लागि, मेक्सिकोले २०२५ मा BYD को प्रस्तावित कारखाना अस्वीकार गर्यो,
जसको पछाडि अमेरिकी प्रभाव रहेको बताइन्छ —
र त्यसले लाटिन अमेरिकामा कम्पनीको विस्तारमा अनिश्चितता थपेको छ।
हितधारकहरूको दृष्टिकोण
BYD र चिनियाँ दृष्टिकोण
BYD का संस्थापक वाङ छुआनफू ले ब्राजिलमा लगानीलाई “औद्योगिक सहकार्य, प्रविधि हस्तान्तरण, र हरित विकास”को उदाहरण बताएका छन्।
चिनियाँ राज्य–माध्यमहरूले यसलाई “भूराजनीतिक उत्कृष्ट चाल (masterstroke)” को रूपमा चित्रित गरेका छन् —
जसले पश्चिमी शुल्कबाट बच्दै दक्षिण अमेरिकामा नयाँ शक्ति केन्द्र बनाएको छ।
ब्राजिल सरकार र घरेलु उद्योग
राष्ट्रपति लुइज इनासियो लुला दा सिल्भा ले यस लगानीलाई
“ब्राजिलको पुनःऔद्योगिकीकरण” र **“दक्षिण–दक्षिण सहकार्य”**को प्रतीक भनेका छन्।
सरकारको लक्ष्य ब्राजिललाई ईभी र ब्याट्री निर्यात केन्द्र बनाउने छ।
तर, ब्राजिलिय श्रमिक सङ्घहरू चिन्तित छन् —
यदि स्थानीय आपूर्तिकर्ता समावेश भएनन् भने,
ब्राजिल केवल “विदेशी मूल्य श्रृंखलाको असेंब्ली लाइन”मा सीमित हुने जोखिममा छ।
प्रतिस्पर्धा र विश्लेषक दृष्टिकोण
BYD को उपस्थितिले Great Wall Motor, Volvo, र Geely जस्ता कम्पनीहरूलाई पनि ब्राजिलमा विस्तार गर्न प्रेरित गरेको छ।
वैश्विक विश्लेषकहरूले यसलाई “स्मार्ट विविधीकरण (Smart Diversification)” भनेर व्याख्या गरेका छन् —
जसले पश्चिमी संरक्षणवादबाट बच्दै उभरँदो बजारहरूमा ध्यान केन्द्रित गर्छ।
तर उनीहरूले चेतावनी दिएका छन् कि नीतिगत अस्थिरता, मुद्रा उतार–चढाव, र आपूर्ति श्रृंखला निर्भरता
BYD का लागि दीर्घकालीन चुनौती रहिरहनेछ।
भविष्य: लाटिन अमेरिकाको ईभी केन्द्र
BYD को ब्राजिल अभियानले आगामी वर्षहरूमा लाटिन अमेरिकाको ईभी उद्योगको भविष्य निर्धारण गर्न सक्छ।
यदि कामासारी प्लान्टले योजना अनुसार उत्पादन बढायो भने,
यो चिली, अर्जेन्टिना, र कोलम्बियाका लागि क्षेत्रीय निर्यात केन्द्र बन्न सक्छ।
तर, दीर्घकालीन सफलता ब्राजिलको नीति सन्तुलनमा निर्भर गर्नेछ —
यदि शुल्क वृद्धिले स्थानीय उत्पादनलाई प्रोत्साहन गर्छ भने राम्रो,
तर अत्यधिक शुल्कले सस्तो ईभी पहुँचमा बाधा पुर्याउन सक्छ।
ब्राजिलले हालै गरेको पहिलो राष्ट्रिय ब्याट्री भण्डारण नीलामी (2025)
देशको हरित पूर्वाधार विस्तारमा सरकारी प्रतिबद्धताको सङ्केत हो,
र यसले BYD का ऊर्जा भण्डारण परियोजनाहरूसँग पनि तालमेल ल्याउन सक्छ।
निष्कर्ष: साझेदारी वा निर्भरता?
BYD को ब्राजिल विस्तार औद्योगिक नीति, भू–राजनीति, र हरित नवप्रवर्तनको संगम हो।
यसले देखाउँछ कि ग्लोबल साउथका देशहरू कसरी
वैश्वीकरणको परिभाषा पुनर्लेखन गर्न सक्ने अवस्थामा छन् —
भले उनीहरू निर्भरता र असमानता जस्ता चुनौतीहरूसँग जुझिरहेका किन नहोउन्।
ब्राजिलका लागि, BYD एकैपटक अवसर र परीक्षा हो —
एकातिर हरित रोजगारी र प्रविधि हस्तान्तरणको सम्भावना,
अर्कोतिर विदेशी प्रभुत्वको जोखिम।
BYD का लागि पनि यो प्रश्न हो —
के उसले ब्राजिल जस्तो जटिल लोकतन्त्रमा साँच्चै “स्थानीय” बन्न सक्नेछ?
एक विश्लेषकका शब्दमा —
“BYD को भविष्यले केवल ब्राजिलको अटो उद्योगलाई मात्र होइन,
सम्पूर्ण हरित क्रान्तिलाई आकार दिनेछ —
के यो साँच्चै वैश्विक हुनेछ वा राजनीतिले टुक्रिनेछ,
त्यो अब ब्राजिलमा निर्णय हुनेछ।”
BYD को बायोफ्यूल हाइब्रिड प्रविधि: ब्राजिलमा दिगो गतिशीलताको अग्रदूत
परिचय: हरित यातायाततर्फको नयाँ उडान
चिनियाँ अटो कम्पनी BYD (Build Your Dreams) ले विश्वका सबैभन्दा ठूला बायोफ्यूल अर्थतन्त्रहरू मध्ये एक — ब्राजिल — का लागि विशेषरूपमा डिजाइन गरिएको बायोफ्यूल प्लग-इन हाइब्रिड प्रणाली सार्वजनिक गरेको छ।
२०२५ अक्टोबर १४ मा सुरु गरिएको यो प्रविधिले प्लग-इन हाइब्रिड (PHEV) को दक्षता र फ्लेक्स–फ्यूल क्षमतालाई संयोजन गर्छ, जसले गाडीहरूलाई पेट्रोल र इथानोलको कुनै पनि मिश्रण (E0 देखि E100 सम्म) मा चल्न सक्षम बनाउँछ।
यो सुरुवात BYD का दुई ऐतिहासिक उपलब्धिहरूसँग मेल खाँदै आएको छ —
-
कम्पनीको १ करोड ४० लाखौं न्यू एनर्जी भेहिकल (NEV) को उत्पादन।
-
कामासारी (Camaçari) मा अवस्थित यसको नयाँ लातिन अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो इलेक्ट्रिक सवारीसाधन कारखानाको उद्घाटन।
यी दुवै घटनाहरू केवल औद्योगिक उपलब्धि होइनन् — यीले विश्वव्यापी हरित प्रविधि संक्रमणको नयाँ युग सुरु भएको संकेत दिन्छन्।
कामासारीमा प्रक्षेपण: प्रतीक र रणनीति दुवै
BYD को नयाँ बायोफ्यूल हाइब्रिड प्रविधिको विश्वव्यापी उद्घाटन ब्राजिलको बाहिया (Bahia) राज्यको कामासारी (Camaçari) शहरमा भएको थियो —
जहाँ पहिले Ford को कारखाना सञ्चालनमा थियो, जुन २०२१ मा बन्द भएको थियो।
उद्घाटन समारोहमा ब्राजिलका राष्ट्रपति लुइज इनासियो लुला दा सिल्भा र BYD का अध्यक्षहरू उपस्थित थिए।
सो अवसरमा कम्पनीले नयाँ Song Pro COP30 Special Edition मोडेल प्रस्तुत गर्यो, जुन BYD को सुपर हाइब्रिड प्रणालीले सुसज्जित छ।
यो मोडेल BYD को १ करोड ४० लाखौं न्यू एनर्जी सवारी पनि हो — जसले कम्पनीको विश्वव्यापी विस्तारको गति झल्काउँछ।
BYD ले घोषणा गरेको छ कि यस विशेष संस्करणका ३० सवारीहरू संयुक्त राष्ट्रसंघ जलवायु सम्मेलन (COP30) मा दान गरिनेछ,
जो २०२५ नोभेम्बरमा ब्राजिलको बेलेम (Belém) मा आयोजना हुनेछ।
यी सवारीहरूले शून्य–निष्कासन (zero-emission) परिवहनको प्रतीक बन्नेछन्।
कामासारी प्लान्ट केवल १५ महिनामा तयार गरिएको हो,
र अहिले यो लातिन अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो EV उत्पादन केन्द्र बनेको छ।
यसको वार्षिक क्षमता प्रारम्भमा १.५ लाख सवारी हुनेछ,
तर पछि यसलाई ३ लाख र अन्ततः ६ लाख इकाइसम्म विस्तार गरिनेछ।
यस परियोजनाबाट २०,००० प्रत्यक्ष र अप्रत्यक्ष रोजगारी सिर्जना हुने अपेक्षा छ —
ब्राजिलको हरित औद्योगिक पुनरुत्थानमा नयाँ उर्जा भर्नेछ।
BYD को बायोफ्यूल हाइब्रिड प्रणाली के हो?
यस प्रविधिको मुटुमा छ DM-i (Dual Mode Intelligent) सुपर हाइब्रिड प्रणाली —
अब यसमा थपिएको छ बायोफ्यूल अनुकूलता (biofuel compatibility)।
परम्परागत हाइब्रिड प्रणालीको विपरीत, DM-i ले विद्युत ड्राइभलाई प्राथमिकता दिन्छ,
र आन्तरिक दहन इन्जिन (ICE) लाई मुख्य रूपमा ब्याट्री चार्ज गर्ने जनरेटरको रूपमा प्रयोग गर्छ।
यसले चालकलाई इलेक्ट्रिक कार जस्तै शान्त, स्मूद र कम इन्धन खपत हुने अनुभव प्रदान गर्छ।
मुख्य नवीनता भनेको हो नयाँ विकसित १.५ लिटर फ्लेक्स–फ्यूल इन्जिन,
जुन १०० भन्दा बढी चिनियाँ र ब्राजिलिय इन्जिनियरहरूले दुई वर्षमा विकास गरेका हुन्।
यो इन्जिनले ग्यासोलिन र इथानोलको कुनै पनि अनुपात (E0–E100) मा बिना अवरोध काम गर्न सक्छ।
ब्राजिलमा गन्नाबाट बन्ने इथानोल एक नवीकरणीय, स्वच्छ र घरेलु ऊर्जा स्रोत हो,
र BYD ले यसलाई हाइब्रिड प्रणालीमा एकीकृत गरेर विश्वको पहिलो बायोफ्यूल–डिजाइन गरिएको प्लग-इन हाइब्रिड इन्जिन प्रस्तुत गरेको हो।
प्राविधिक विवरण: दक्षता र लचिलोपनको मेल
| विशेषता | विवरण (Song Pro DM-i Biofuel Hybrid) |
|---|---|
| इन्जिन | 1.5L नेचुरली एस्पिरेटेड फ्लेक्स–फ्यूल ICE |
| इलेक्ट्रिक मोटर | फ्रन्ट मोटर – 145 kW (194 hp) |
| कुल प्रणाली शक्ति | झण्डै 197 hp |
| ब्याट्री | 18.3 kWh BYD ब्लेड ब्याट्री |
| केवल इलेक्ट्रिक दूरी | 71–115 किमी (भर्सन अनुसार) |
| कुल दूरी (चार्ज + इन्धन) | 1,090–1,200 किमी |
| इन्धन खपत | 3.0–5.3 L/100 किमी (हाइब्रिड मोडमा) |
| ट्रान्समिसन | E-CVT (इलेक्ट्रोनिक भेरिएबल ट्रान्समिसन) |
| चार्जिङ | फास्ट चार्जिङ — ८०% करिब ३० मिनेटमा |
BYD को प्रसिद्ध ब्लेड ब्याट्री यस प्रणालीको केन्द्रमा रहेको छ —
यो सुरक्षा, दीर्घायु र तापीय स्थिरताका लागि चिनिन्छ।
इथानोलको उच्च अ octane रेटिङ (≈108 RON) ले दहन दक्षता बढाउँछ,
तर यसको ऊर्जा घनत्व कम भएकाले केवल इथानोलमा दूरी थोरै घट्न सक्छ।
ब्राजिलका सडक परीक्षणहरूले देखाएका छन् कि
BYD को यो हाइब्रिड प्रणाली शहरी ट्राफिकमा परम्परागत हाइब्रिडभन्दा बढी इन्धन–दक्ष छ —
रीजेनेरेटिभ ब्रेकिङ र स्मार्ट इन्जिन व्यवस्थापनका कारण।
पर्यावरणीय र आर्थिक फाइदा: दुई पक्षको जित
१. कार्बन उत्सर्जनमा उल्लेखनीय कमी
इथानोलमा आधारित यस प्रणालीले CO₂ उत्सर्जन ५०% सम्म घटाउन सक्छ।
इथानोललाई कार्बन–न्यूट्रल इन्धन मानिन्छ,
किनभने गन्ना वृद्धि हुँदै गर्दा सो इन्धनले उत्सर्जित कार्बन शोषण गर्छ।
यो RenovaBio नीति र पेरिस सम्झौता दुवैसँग सुसंगत छ।
२. लागत र ऊर्जा स्वावलम्बन
ब्राजिलमा इथानोल प्रायः २०–३०% सस्तो हुन्छ।
यसले उपभोक्तालाई बजार मूल्यअनुसार इन्धन छनोट गर्ने स्वतन्त्रता दिन्छ।
हाइब्रिड प्रणालीले छोटो दूरीका लागि इलेक्ट्रिक र लामो दूरीका लागि इथानोल प्रयोग गर्न सकिन्छ —
जसले रेंज एङ्जायटी लगभग समाप्त गर्छ।
३. स्थानीय रोजगारी र प्रविधि हस्तान्तरण
BYD ले स्थानीय आपूर्तिकर्तासँग सहकार्य गरेर
प्राविधिक सीप, तालिम र रोजगारी सिर्जना गर्दैछ,
जसले ब्राजिलको हरित अर्थतन्त्रलाई सशक्त पार्नेछ।
४. परिपत्र अर्थतन्त्र (Circular Economy)
BYD ले ब्राजिलमै ब्याट्री पुनर्चक्रण र सौर प्यानल असेंब्ली सुरु गर्दैछ —
जसले ऊर्जा उत्पादनदेखि पुन: प्रयोगसम्मको पूर्ण हरित चक्र निर्माण गर्नेछ।
रणनीतिक महत्व: ब्राजिल र विश्वका लागि
ब्राजिलको फाइदा
ब्राजिलको गन्ना उद्योग, इथानोल पूर्वाधार, र सरकारी नीतिहरू यस प्रविधिको लागि उपयुक्त वातावरण प्रदान गर्छन्।
BYD को मोडेलले देखाउँछ कि स्थानीय ऊर्जा स्रोतहरूसँग मेल खाने हाइब्रिड समाधान विकासशील देशहरूको भविष्य हुन्।
वैश्विक सम्भावना
यो प्रविधि अन्य बायोफ्यूल–समृद्ध देशहरूमा पनि उपयोगी हुन सक्छ —
-
भारत, जहाँ E20 नीति तीव्र गतिमा लागू हुँदैछ।
-
दक्षिणपूर्वी एसिया, जहाँ गन्ना र पाम इथानोल उत्पादन बढ्दैछ।
-
संयुक्त राज्य अमेरिका, जहाँ मकै इथानोल ग्रामीण ऊर्जा नीतिको हिस्सा हो।
BYD ले क्षेत्रीय विशेषता अनुसार हरित समाधान विकास गरेर
एक “एकै किसिम सबैका लागि” दृष्टिकोणलाई चुनौती दिएको छ।
हरित कूटनीति (Green Diplomacy)
BYD का सीईओ वाङ छुआनफू भन्छन् —
“यो चीन र ब्राजिलको साझा आविष्कार हो — मानवताको साझा भविष्यका लागि।”
यसले सन्देश दिन्छ कि हरित प्रविधि पश्चिम केन्द्रित होइन,
बरु दक्षिण–दक्षिण सहकार्यको नयाँ मार्ग हो।
चुनौतीहरू र अवसरहरू
तर केही चुनौतीहरू पनि छन् —
-
जलवायु परिवर्तनले इथानोल उत्पादनमा अस्थिरता ल्याउन सक्छ।
-
हाइब्रिड–बायोफ्यूल सेवा प्रविधि सीपयुक्त जनशक्ति अझ बढाउनुपर्नेछ।
-
ब्याट्री पुनर्चक्रण नीतिहरू अझ कडा हुन आवश्यक छ।
-
वैश्विक नीति असंगतताले विस्तारलाई ढिलो पार्न सक्छ।
यी चुनौतीहरूको समाधानले निर्धारण गर्नेछ —
BYD को यो प्रविधि केवल ब्राजिलमै सीमित रहनेछ वा विश्वव्यापी सफल मोडेल बन्नेछ।
निष्कर्ष: भविष्यतर्फको हाइब्रिड पुल
BYD को बायोफ्यूल हाइब्रिड प्रविधि केवल इन्जिनियरिङ उपलब्धि होइन —
यो विचारधारात्मक क्रान्ति हो।
यसले प्रमाणित गर्छ कि दिगो गतिशीलता (sustainable mobility) केवल १००% इलेक्ट्रिकमा सीमित छैन,
बरु यो एक व्यावहारिक पुल हो — जसले फसिल इन्धनको विगत र स्वच्छ ऊर्जाको भविष्यलाई जोड्छ।
जब Song Pro COP30 संस्करण COP30 सम्मेलनमा प्रदर्शित हुनेछ,
त्यो केवल एक कार होइन —
त्यो विश्वको लागि हरित संक्रमणको नयाँ नक्सा हुनेछ।
“ब्राजिलको माटोमा उब्जिएको इथानोल, BYD का हाइब्रिडहरूमा भविष्यको इन्धन बनेको छ।”
यदि हरित रूपान्तरण साँच्चै विश्वव्यापी हुनुपर्छ भने,
त्यो सम्भवतः गन्नाको इथानोल र लिथियम ब्याट्रीहरू दुबैको सहारामा हुनेछ।
