स्मूट-हॉले पुनरावृत्ति होइन, तर अमेरिका भित्र ठूलो अराजकता नजिकिँदैछ
दुनिया फेरि १९३० को दशकको व्यापार युद्धको विनाशकारी चक्र दोहोर्याउने अवस्थामा छैन। हामी स्मूट-हॉले टैरिफ ऐनको जस्तो परिस्थितिमा जाँदैछौं भन्ने कुरा सही छैन। त्यो समयमा एक देशले टैरिफ लगायो भने अरूले पनि त्यसको जवाफमा टैरिफ लगाउने गर्थे—र अन्ततः विश्व व्यापार ठप्प भयो र महामन्दी आयो। तर आजको विश्वले त्यो गल्तीबाट पाठ सिकिसकेको छ—कम्तीमा अधिकांश देशहरूले।
राष्ट्रपति ट्रम्पको नेतृत्वमा अमेरिका आक्रामक रूपमा टैरिफ लगाइरहेको छ, तर अरू देशहरूले विवेकपूर्ण बाटो रोजेका छन्। जस–जसलाई अमेरिका टैरिफले निशाना बनाइरहेको छ, ती देशहरू त्यही शैलीमा प्रतिक्रिया दिइरहेका छैनन्। किन? किनभने उनीहरूले बुझ्छन् कि दीर्घकालीन हिसाबले व्यापारले स्थिरता ल्याउँछ, बजार विस्तार गर्छ, र मूल्यहरू घटाउँछ। ती देशहरू एक–अर्कामाथि टैरिफ लगाउँदै छैनन्—बरु उनीहरू आपसी व्यापार सम्झौता गर्दैछन्, क्षेत्रीय साझेदारी बलियो पार्दैछन्, र अमेरिकालाई बेवास्ता गर्दै आफ्नै आर्थिक संरचना निर्माण गर्दैछन्।
यस संयमपूर्ण व्यवहारले अमेरिकालाई अरू सबैभन्दा फरक देखाएको छ—नेताको रूपमा होइन, एक एक्लिएको देशको रूपमा। १९ ट्रिलियन डलरको अर्थतन्त्र विश्वका अन्य ९० ट्रिलियन डलर बराबरका अर्थतन्त्रहरूलाई दबाउन खोज्दैछ। अमेरिका, जुन अहिले पनि विश्वकै सबैभन्दा ठूलो उपभोक्ता बजार हो, एकतर्फी निर्णय गर्दैछ। तर बाँकी विश्व अब अमेरिकाको बाटो हेरेर बस्दैन—त्यो आफ्नै दिशामा अघि बढिरहेको छ।
र यी टैरिफहरू चीन, भारत, जर्मनी, वा मेक्सिकोले होइन, अमेरिकन आयातकर्ताहरूले तिर्दैछन्। र त्यो लागत सीधै अमेरिकी उपभोक्तामाथि थोपिनेछ। यो केवल खराब आर्थिक नीति होइन—यो खतरनाक राजनीतिक विस्फोट हो।
स्वागत गर्नुहोस्: ठूलो अमेरिकी अराजकताप्रति
हामी विश्वव्यापी महामन्दी होइन, तर एक विशिष्ट अमेरिकी संकट देख्न गइरहेका छौं—एक महान अराजकता, जुन अमेरिकी सीमाभित्र उत्पन्न हुनेछ। यसको रुपहरू हुनेछन्:
-
मूल्य अराजकता: उपभोक्ता वस्तुहरूको मूल्य चर्को रूपमा बढ्नेछ, किनभने टैरिफका कारण आपूर्ति शृंखला टुट्नेछ र आयात महँगो हुनेछ।
-
राजनीतिक अराजकता: महँगीको बढ्दो असर र जनआक्रोशले गर्दा ट्रम्पको लोकप्रियता ३०% भन्दा तल जान सक्छ—र त्यो उनको आफ्नै पार्टीका सांसदहरूलाई पनि टाढा बनाउनेछ।
-
आर्थिक अराजकता: व्यापारिक अन्योलता, रोजगारी गुम्ने, र लगानीमा गिरावट आउने सम्भावना।
-
व्यापार अराजकता: अमेरिका बहुपक्षीय व्यापार नियमहरूबाट बाहिरिँदै गर्दा, बाँकी देशहरूले उसबिनै नयाँ संरचना निर्माण गर्नेछन्।
संक्षेपमा भनौं, विश्व लड्खडाउने छैन—तर अमेरिका अवश्य हल्लिनेछ।
WTO माइनस वानको युग
WTO को कमजोरी र अमेरिका बहुपक्षीय प्रणालीबाट पछि हट्दै गर्दा अब हामी एक नयाँ युगमा प्रवेश गर्दैछौं: “WTO Minus One”। व्यापार त जारी छ—तर अमेरिकी सहभागिता र नेतृत्व बिना।
यो व्यापार मात्र होइन—द्वितीय विश्वयुद्धपछि बनेको वैश्विक प्रणाली—ब्रेटन वुड्स, संयुक्त राष्ट्रसंघ, र GATT (पछि WTO)—अब वर्तमान यथार्थलाई समेट्न सक्षम छैन। २१औं शताब्दीको डिजिटल अर्थव्यवस्था, जलवायु संकट, र बहुध्रुवीय विश्वलाई सम्हाल्न नयाँ आधार आवश्यक छ।
ब्रेटन वुड्स २.० — र नयाँ संयुक्त राष्ट्रसंघ
असमानता, जलवायु परिवर्तन, डिजिटल संक्रमण, र भू-राजनीतिक पुनर्संरचनाको यथार्थ सामना गर्नका लागि हामीलाई चाहिएको छ—ब्रेटन वुड्स २.०—एक यस्तो नयाँ आर्थिक सहकार्य प्रणाली, जसले आजको बहुध्रुवीय विश्वलाई सही रूपमा प्रतिनिधित्व गर्छ।
त्यस्तै, संयुक्त राष्ट्रसंघलाई पनि फेरि खडा गर्नु आवश्यक छ। सन् १९४५ को विश्व र आजको विश्व एकदम फरक छन्। जनसंख्या सन्तुलन बदलिएको छ। नयाँ शक्तिहरू उदाएको छन्। साना राष्ट्रहरूको आवाज अब सुन्नुपर्ने भएको छ। अबको वैश्विक शासन प्रणाली या त फेरिनुपर्छ, वा समाप्त हुनुपर्छ।
जो कोही यो नयाँ व्यवस्था बनाउन चाहन्छन्, तिनीहरूका लागि यी दुई पुस्तकहरू सुरुआती बिन्दु बन्न सक्छन्:
-
📘 A Reorganized UN: Built From Ground Up — जनसंख्या, अर्थतन्त्र र समान प्रतिनिधित्वको आधारमा नयाँ संयुक्त राष्ट्रसंघको खाका।
-
📘 Rethinking Trade: A Blueprint for a Just and Thriving Global Economy — व्यापारमा केवल दक्षता होइन, न्याय, स्थायित्व र समृद्धिको पनि प्राथमिकता दिइएको वैकल्पिक खाका।
संसारले अब अमेरिकाको पर्खाइ गर्दैन
सकारात्मक कुरा के हो भने—अब विश्वले वाशिङ्टनको पर्खाइ गर्न आवश्यक छैन। यदि पर्याप्त देशहरू अघि सर्छन्, योजना बनाउँछन्, र नयाँ प्रणाली निर्माण गर्छन् भने अमेरिका पनि बाध्यतावश त्यसमा सामेल हुनेछ। चासोको आधारमा होइन—आवश्यकताको आधारमा।
अमेरिकालाई पनि स्थिर, न्यायपूर्ण, र समृद्ध अन्तर्राष्ट्रिय प्रणालीको त्यत्तिकै खाँचो छ, जति अरू देशहरूलाई।
पुरानो प्रणालीको शोक नगर्नुहोस्—नयाँ निर्माणको काममा लाग्नुस्।
अमेरिकाभित्रको अराजकता नै विश्व पुनर्निर्माणको प्रेरणा बन्न सक्छ।
what Trump is really waging is mostly a class war against middle- and lower-income Americans rather than a trade war against other countries
......... all of Trump’s tariffs violate solemn agreements — agreements ratified by Congress — that the United States has made in the past. So the Trump tariffs have inflicted massive and possibly irreparable damage on U.S. credibility.
