Thursday, February 18, 2016

Nepal News (33)

प्रधानमन्त्री र परराष्ट्रमन्त्रीबीचको खटपट उत्कर्षमा
प्रधानमन्त्रीको पत्रकार सम्मेलनबारे उपप्रधानमन्त्री असन्तुष्ट
भारत भ्रमणको तयारी गर्न अर्थमन्त्री विष्णु पौडेल भारत गएको भनेर प्रधानमन्त्री कार्यालयले प्रचार गरेदेखि नै ओली र थापाबीच खटपट सुरु भएको थियो । थापाको चीन भ्रमण हुने समयमा पनि प्रधानमन्त्रीले कानुनमन्त्री अग्नि खरेललाई समावेश गराएर थापाप्रति अविश्वास दर्साएका थिए । अहिले फेरि त्यस्तै अवस्था देखिएको छ ।
पत्रकारलाई प्रधानमन्त्री ओलीका ८ जवाफ
'म तास खेल्दिनँ, के को कार्ड प्रयोग गर्ने ?', 'काँडा झिक्नेबित्तिकै दुखेको सन्चो हुन्छ ?'
साथीसँग सँगै सुतेपछि उसले खुट्टा बोकाउन सक्छ । किन खुट्टा बोकाएको भनेपछि, उसले निदाएको बेलामा परेछ भन्यो भने किन निदाएको भनेर प्रश्न गर्न मिल्छ ? ...... यो सरकार कुटनीति होइन, इमानदारितामा विश्वास गर्छ, मित्रतामा विश्वास गर्छ । ...... नेपालमा विद्युत उत्पादन गर्न थालेको १०५ वर्ष भयो । अहिले २ सय २८ मेगावाट मात्र विद्युत उत्पादन भइरहेको छ । १०५ वर्षमा २२८ मेगावाट विद्युतमात्र उत्पादन भएको छ भन्दा अरुले के भन्लान् ? अरुले सुने भने लाज हुन्छ । अरुले नसुन्ने गरि भन्नु पर्‍यो । ..... हामीले संविधान संसोधन गरेपछि भारतीय पक्षबाट स्वागत भएको छ । भाषामा जे भने पनि त्यो स्वागत हो । तपाई शब्दमा नजानुहोस् । मान्छेले श्रीमतीलाई जे पनि भनेर बोलाउन सक्छ, भाषा मात्र फरक हो । परिवार, जहान वा अरु जे भने पनि त्यही हो । श्रीमान्लाई पनि घरका, परिवार, बाहुन पनि भनेर बोलाउन सक्छन् । जे भने पनि कुरा त्यही हो .....

भ्रमणपछि म नेपाल फर्किन्छु, भारत भारतमै रहन्छ ।

कांग्रेसको अनौपचारिक भेला बिथोल्न खोजेपछि कलैयामा तनाव
कांग्रेसको क्षत्रीय र जिल्ला अधिवेसन तोक्न बसेको बैठकलाई अवरुद्ध गर्ने उदेश्यले मोर्चाका सयौं कार्यकर्ताहरु होटेल अगाडि घेरा हाल्न पुगेपछि बैठकको सुरक्षार्थ खटिएका प्रहरीले हस्तक्षेप गर्दा मोर्चाका कार्यकर्ताहरुले ढुंगामुढा गरेपछि दुबै पक्षबीच तनाव भएको थियो ।
कार्यदल बैठक दिल्ली भ्रमणको भिसा लगाउन : श्रेष्ठ
‘कार्यदल बैठक राजनीतिक संयन्त्र बनाउन भन्दा पनि प्रधानमन्त्रीको दिल्ली भ्रमणको भिसा लगाउन आयोजना गरेजस्तो लाग्यो, खास मुद्दामा उहाँहरु गम्भीर देखिनुभएन,’ श्रेष्ठले भने, ‘संविधान निर्माण र संशोधन एकतर्फी गरेझैं संयन्त्र पनि एकतर्फी नै गर्नुभयो भने यसले समाधान हुँदैन ।’
कार्यदल निष्कर्षविहीन
प्रधानमन्त्रीका राजनीतिक सल्लाहकार विष्णु रिमालले भने कार्यविधिमा अझै पनि मोर्चाले आफ्नो अडान यथावत् राखेकाले कार्यदल स्तरमा सहमति हुन नसकेको बताए । मन्त्रिपरिषद्बाट यसबारे उपयुक्त निर्णय हुन सक्ने उनले संकेत गरे ।
दिल्ली कति दूर
संविधानप्रति असन्तुष्टि प्रकट गर्दै मधेस आन्दोलित हुँदा त्यसमा भारतीय धाप थियो भन्ने काठमाडौंको ठम्याइ छ । ...... उता दिल्लीलाई पनि प्रत्येक गाह्रोसाह्रोमा सहयोग गर्दासमेत काठमाडौंको एउटा मनोविज्ञान जहिले पनि आशंका नै गरिरहन्छ भन्ने छ । भारतमा त्यस्ता व्याख्या गर्नेहरूको बुझाइमा नेपाल एउटा अवास्तविक र काल्पनिक खतराको भावनाद्वारा प्रभावित राष्ट्रको रूपमा देखिँदैछ । .... यस्तो तर्क राख्नेहरूले भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले नेपालको संसदमा राखेको खुला अभिव्यक्ति र भूकम्पमा पुर्‍याएको द्रुत सहयोग हुँदाहुँदै पनि जहिले पनि संशय राखिराख्नु मुनासिव नभएको बताउँछन् । छिमेकी मित्रको सहयोगप्रति आभारभन्दा पनि कुनै निहुँ झिकेर भारतको विरोध गर्ने प्रयत्न हुँदै आएको उदाहरण दिन्छन् । ..... मधेसका नयाँ पुस्ता जो भारतबाट भावनात्मक लगावमा वैवाहिक सम्बन्धमा आउँदो ह्रास, रोजगारीका लागि तेस्रो मुलुक जाने संख्यामा वृद्धि तथा काठमाडौंको स्थायी सत्तासँग दिल्लीको मितेरी भएको ठानेर टाढिएको अवस्था थियो । तिनीहरू मधेस आन्दोलनप्रतिको भारतीय भूमिकालाई लिएर प्रस्टिए । .....

नेपाली मानसमा ‘एन्टी इन्डियन’ भनेको राष्ट्रवादी हुनु पनि हो । एउटै पात्रको सत्तामा हुँदा र सत्ताभन्दा बाहिर भारतलाई हेर्ने दृष्टिकोण फेरिइरहन्छ । यसरी फेरिनुको चुरो कारण ती पात्र विशेषको निजी महत्त्वाकांक्षा हो, नकि देश ।

..... कुनै बखत व्यक्तित्वको टकराव वा पञ्चायती अनुदारतन्त्र वा वामपन्थीहरूको अतिरञ्जित नाराबाजीलाई सम्बन्ध चिसिनुको कारण बताइन्थ्यो । तर लोकतान्त्रिक परिवेशमा पनि त्यो प्रश्न आफ्नै स्वरुपमा ज्युँदो छ । आखिर भारतले नेपालमा के खोजेको ? ..... जाडोको रातमा चिसोले कठ्यांग्रिएको छेपारो दिउँसो घाम लागेपछि गुँड बनाउने संकल्प गर्छ, घामको तातोमा आफ्ना संकल्प बिर्सेर किराफट्यांग्राको सिकारमा फेरि दिनभर रमाउने गर्छ । हो, त्यही पाराको छ, हाम्रो नेतृत्व । .... देशभित्र बलियो नभएको सरकार र देशलाई बलियो बनाउनतिर नलाग्ने प्रतिपक्ष राजनीति रहेसम्म भारतलाई हेर्ने दृष्टिमा न एकरुपता आउन सक्छ, नत दिल्लीले नै भाउ दिन सक्छ ।
कसरी खुल्यो विरगंज - रक्सौल नाका ।
विरगंज नाका सुचारु हुनु एक दिन अगावै महतोले विराटनगरमा विरगंज नाका मात्रै अवरुद्ध गरिरहनुको कुनै अर्थ नभएको भन्दै गनैृ भए सवै गरौ अन्यथा उक्त नाका पनि सुचारु गरिदिन माग गरेका थिए । त्यसको ठिक एक दिन अगाडी तमलोपा अध्यक्ष महन्थ ठाकुर विरगंज रक्सौल नाका मै पुगेर मोर्चा सग प्रमुख दलहरुले सहमती नगरुन्जेल समम नाका नखोल्ने वताएका थिए । फोरम नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादव पनि त्यही आश्यका अभिव्यक्तिहरु दिदै आएका थिए । तर विराटनगरमा २४ माघमा सदभावना अध्यक्ष महतोले सार्वजनिक रुपमा टिप्पणी गरे संगै २५ माघमा विरगंज नाका सुचारु हुन गयो । ...... काठमाडौ देखि मधेश सम्म फैलिएको एउटा कुरा के हो भन्ने यस पाली मधेश आन्दोलनमा भारतीइ धाप वलियो थियो । त्यस पछि प्रश्न आउछन, उसो भए किन भारतीइ प्रहरीहरु सादा पोशाकमा नाका सुचारु गराएका होलान ? जव कि मोर्चाले नेताहरु एक दुई दिन आफुहरुले मोर्चाको बैठक गरेर आन्दोलनको स्वरुप परिर्वतन गर्न सकने बताइरहेकै थिए । यसको जवाफ ठयाक्कै यही हो भनेर त अहिले नै भन्न सकिन्न तर २५ माघमा र त्यसको सेरोफोरोमा त्यसा घटेको घटनाहरु चाही महत्वपुर्ण देखिन्छ । जसले विना सहमती मोर्चा र त्यसमा धाप दिइरहेको भारतीय पक्ष उक्त नाका सुचारु गराउन पुगे । ........ विरगंज स्थित स्थानिय स्रोतहरु भन्छन, पछिल्लो समयमा उक्त नाका कै आडमा तस्करी यसरी मैलाएको थियो कि भारतीय सुरक्षकर्मीहरु अत्यद्यिक चिन्तामा थिए । भारतीय पक्ष थप चिन्तीत हुनुको प्रमुख कारण थियो कि तस्करी स्वयंम मधेशी पार्टीहरु आवद्ध नेताहरु द्धारा भइरहेको थियो । विरगंज रक्सौल स्थित भारतीय सुरक्षा स्रोत भन्छन, पछिल्ले समयमा त त्याहाका मधेशी नेताहरुमा तस्करी गर्नै कम्पीटिसन नै चल्न थालेको थियो । ...... तस्करी गर्ने कम्पीटिसन यसरी स्थानिय स्तरमा मौलायो र त्यो पनि मधेशी नेताहरु कै अगुवामा त्यसले अन्तोगत्वा भारतीय अधिकारीहरु विरक्तिएर उक्त नाका २५ माघमा खाली दिए । स्रोत भन्छन, २५ माघको विहान नहुदै फोरम नेपालको पर्सा जिल्ला सदस्य मदन यादवले १० ओटा नया टयाक्टर आफनो आडमा विरगंज भित्रियाए पश्चात भारतीइ सुरक्षाकर्मीहरु र त्याहाका स्थानिय व्यापारीहरु तमस्एिर मितेरी पुलमा रहेको टेण्टहरु चलाइ दिएका थिए । पर्सा जिल्लाका फोरम नेपाल सदस्य मदन यादव पर्सा फोरमका अध्यक्ष प्रदीप यादवका दाहिने मानिन्छ । ....... उनीहरु मधेश भन्सार चलाउनका लागी तिमीहरु याहा फेरी धर्ना दिन आएको भन्दै हप्काउदै त्याहावाट हकारेका थिए ..... स्थानिय दुवै तर्फका अधिकारीहरु फोरम नेपालका पर्सा अध्यक्ष प्रदीप यादवको पछिल्लो गतिविधीले हैरान रहेको बताउछन । ....... आन्दोलन लम्बिदैदै जादा दशै संगै सुरु भएको तस्करी विरगंज क्षेत्रमा सवै नेताहरुको सहभागीमा भए पनि प्रदीप यादवको गतिविधीले संगठित नै काम हुन थाल्यो .... दशै संगै तस्करी सुर भए लगतै यादवले दुई ओटा नया टयाक्ुर त्यही परियोजनका लागी किनेको र त्यही मार्फत समानहरु भित्राउन थाले । छठ पछि त तस्करी यसरी संगठित रुप लियो त्यही यादव थप दुई ओटा टक नै किनेको देखिन्छ । आन्द्योलन चलीरहदा नाकाका कारण तस्करी यसरी मौलायो कि यसले अपराधको समेत स्वरुप ग्रहण गर्न पुग्यो । केहि समय पहिला विरगंज नजिकैको एउटा गाउमा राती एक युवकको हत्यामा समेत यसरी तस्करी गर्नै गिरोह नै काम गरेको पाइएको देखिएको छ । ......... तस्करीमा उनको संग्लतना उनको यती सम्म देखिएको छ कि उनले दिनमा ७० लाख सम्म रुपैया बैडकहरुमा जम्मा गरेको पाइएको छ ।
सीमांकन विवाद मिलाउन संयन्त्र गठन गर्ने सहमति
सीमांकन विवाद मिलाउन गठन गरिने संयन्त्रको कार्यक्षेत्रमा तराई–मधेसमा दुई प्रदेश बनाइने मोर्चाको प्रस्तावप्रति भने तीन दल असहमत छन् ।

Wednesday, February 17, 2016

Nepal News (32)

तीन दल–मोर्चा कार्यदल बैठकमा मतभेद- कार्यविधिको भाषा कस्तो लेख्ने ?
पहिलो संविधानसभामा गठित राज्यपुनसंरचना समितिको प्रतिवेदनलाई आधार मानेर सीमांकन हेरफेर गर्ने वाक्यांशसमेत कार्यविधिमा राख्न मोर्चा नेताले माग गरेपछि कांग्रेस नेता आचार्यले प्रस्ताव गरे, ‘उसो भए तपाईंहरु मधेसमा दुई प्रदेश भन्ने अडान छाड्नुस् । संविधानसभाको समितिमा अनुमोदित प्रतिवेदनप्रति कांग्रेस सकारात्मक छ ।’ तर एमाले उपाध्यक्ष समेत रहेका रावलले राज्यपुनसंरचना समितिको प्रतिवेदन आफ्नो दललाई मान्य नहुने प्रष्टै राखिदिएपछि बैठक अघि बढ्न नसकेको स्रोतले बतायो । ...... संविधानसभाको उक्त समितिले दिएको प्रतिवेदन मान्नु भनेको घुमाउरो भाषामा मधेसमा दुई प्रदेश नै स्वीकार गर्नु हो । ...... तर एमालेले भने समितिबाट उक्त प्रतिवेदन बहुमतले पारित भए पनि संविधानसभाले अनुमोदन नगरेको हुँदा अब फेरि त्यसैमा फर्कन आफूहरु बाध्य नहुने बताएको छ । ..... एमाओवादी अध्यक्ष पुष्पकमल दाहालको नेतृत्वमा गठित समितिमा प्रस्तावित संयन्त्रबारे विषय प्रवेश भए पनि सत्तारुढ दलहरुबीच नै मतान्तर भएको थियो । ‘संयन्त्रको कार्यविधिबारे हाम्रो बीचमा मतभेदहरु छन्, बैठकमा पनि त्यो देखियो’
संयन्त्र बनाउन आज वार्ता
आजको वार्तामा मोर्चाले राजनीतिक संयन्त्र गठन हुनु अगाडी तीनवटा पूर्व सर्त राख्ने रणनीति बनाएको छ । .....जसमा आन्दोलनको क्रममा मारिएकाहरुलाई तुरुन्तै सहिद घोषणा गरी परिवारलाई दश लाख क्षतिपुर्ति उपलब्ध गराउनुपर्ने, घाइतेको उपचार र क्षतिपुर्ती प्रभावकारी नभएकोमा सो हुनुपर्ने र संयन्त्रको कार्यविधिमा मधेसमा दुई प्रदेश हुने गरि सीमांकन हेरफेर गरिनुपर्ने सर्त हुनेछन् ।
फोरमका ४० नेताले पार्टी छाडे, रामसपा महासचिव र दुई सचिव निष्काशित
मधेशमा 'असहजता'
जनकपुर मिल्स एरीयाका राजु मंडलको हाथमा अघिल्लो हप्ताको सुरुमै विद्युत महसुलको ५३ हजारको विल परे पछि उनी तीन छक्क परे । जनकपुर बजारमा विद्युतीय रिक्सा चलाउने राजु गएको ३ फागुन अर्थात अघिल्लो सोमवार विहान यो संवाददाता संग भने, यो हप्ता भरीमा महसुल तिरिएनन भने सवैको व्याज सहित तिर्नु पर्ने हुन्छ । गएको ६ महिना देखि तराई मधेशमा मधेश आन्दोलन चलीरहदा सरकारी कार्यलयहरु सुचारु नभए राजु जस्तै अन्य सबै समै मधेशका बासिन्दाहरु सरकारी कार्यलय वाट हुने सवै कामहरु गर्न पाएनन । आन्द्योलन मधेशी मोर्चाले गएको साउन अन्तिम हप्ता अनिश्चिकालिन आमहडतालको घोषणा गर्दा अर्कौ पनि एउटा घोषण गरे, असहयोग आन्द्योलन, जस अन्र्तगत सरकारी तहमा तिर्नु पर्ने कुनै पनि कर, दस्तुुर र महसुल नतिर्न उनले आम मधेशीहरुमा अपिल गरे । मोर्चाले आम हडतालकै अन्र्तगत यस क्षेत्रका सवै जसो सरकारी कार्यलयहरु यस विचमा ठप्प थिए । तर एक हप्ता अगाडी मोर्चाले नाका केन्द्रित विरोध कार्यृक्रम सगै आमहडताल र सरकारी कायृलय वन्द लगायतका आन्दोलनको कार्यक्रम फिर्ता लिने निर्णय गरे । त्यस लगतै तराई मधेशका जिल्लाहरुमा सुचारु भएको सरकारी कार्यलयहरुले विगत ६ महिना देखि नै सवै कर, दस्तुर र महसुल लगायतका कामहरुको विल फटाफट असुल गर्ने अघि वढेको देखिन्छ । आम मधेशमा त्यसले ५ महिना देखिको आमहडताल लगायतको आन्दोलन विथोलिएको मनस्थितीहरु थप असहजतामा फसेको छ । ...... उनी भन्छन, होइन हाम्रा मोर्चाका नेताहरुले सरकारलाई कुनैकर, महसुल नतिरेर असहयोग आन्दोलन गर्नू पर्छ भनेर जनकपुरको वाहविद्यामै उफीउफ्री भाषण गरे अनि अहिले हामीलाई सरकारी कार्यलयले म्याद सहितको पुर्जी दिदा किन काठमाडौमा आवाज उठाउदैनन । ...... स्थानिय अगुवाहरु भन्छन, यो समस्या चौतर्फी भएकाले मोर्चाको केन्द्रिय तहवाट सरकार संग यसवारेमा कुरा गर्नु पर्ने हुन्छ । एक स्थानिय आन्दोलनकारी अगुवा भन्छन, आम मधेशीहरुको घर घरमा मोटरसाइकल छन, गएको ६ महिना देखि नत कसैले लाइसेन्स रिन्यु गराएका छन नत कुनै गडीहरुको कर नै तिरेका छन । अनि अहिले सरकारी कार्यलयहरु सुचारु भए लगतै कर देखि विद्युत सम्मको कार्यलयको विलले सम्पुर्ण मधेशी समाजमा एउटा नयां तरंग पैदा गरि दिएको छ । ....... गएको ६ महिना देखि आफनो मोटरसाइकल सहितका अन्य कुनै पनि सवारी साधनहरुको कर नतिर्न नपाएको मधेशीहरु अहिले ठाउ ठाउमा १ हजारको पुर्जी आतंकले हैरान मात्रै हौइन कि त्रासमा यात्रा गर्नु पर्नै अवस्था सिर्जना समेत भएको छ । ...... मंगलवार दिउसो बारा सदरमुकाम कलैयावाट विरगंज तमलोपा महामन्त्री जितेन्द्र सोनलका साथ आउन लाग्दा यो संवाददाता त्याहा पनि त्यसतै असहज वातावरणको सामना गर्नु पर्यो । कलैयावाट निस्कने वितिकै टाफिक प्रहरीको एउटा समुहले सवारी साधनहरुको कडा जेकचाज गरीरहेका थिए । झण्डै दर्जनौ युवाहरु आफना मोटरसाईकल त्यही प्रहरीको जिम्म लगाउदै १ हजारको पुर्जी हाथमा लिइरहेका थिए । हामी त्याहा तमलोपा महामन्त्री सोनलका साथ आउने वितिकै प्रहरी भन्दा पनि ती मधेशी युवाहरुले हाम्रो सवारुी साधनलाई घेर्न पुगे र नेता सोनललाई नेताजी हेर्नुस् न हामीलाई याहा यसते पो गरुीरहेको गुनासो गरे । त्यहा डयुटीमा खटेका प्रहरी अधिकारीहरुले अधिकाशको लाइसेन्स रिन्यु नभएकालेले यस्तो पुर्जी काटीरहेकोबताए । त्यस लगतै सोनलले वाराका प्रहरुी प्रमुख संग फोन संवाद गर्दा, प्रहरी प्रमुख सम्भावित दुर्घटना नबढोस भन्ने उदेश्यका साथ यसरी चेक जाच बढाएको बताए । पछि सोनलले आन्दोलनको चपेटामा रहेको मधेशमा उत्पन्न भएको केहि केहि व्यहवारिक कुराहरु प्रहरी प्रमुखलाई बताए पश्चात त्याहा तत्काल त्यो चेकजाच हटाइयो । ....... शनिवार जनकपुर आन्दोलनको केन्द्र मानिने त्याहाको जनकचौकमा पनि प्रहरुीले मोटरसाइकल सहितको अन्य सवारी साधनहरुमा काटिरहेको पुर्जीले त्याहा आतंकको वातावरण सिर्जना गरिएको थियो । गएको ६ महिना देखि कुनै काम सरकारी स्तरवाट नभएको तराई मधेशमा यसरी पिडित हनेहरुले मध्ेशी मोर्चाका नेताहरु काहा छन भनेर प्रश्न तेर्साउन गर्छन । ....... जनकपुर क्षेत्रमा आन्दोलनको मोर्चामा अग्रपंक्ति रुपमा देखिने युवा अभियानी सरोज मिश्रा भन्छन, पछिल्लो समयमा कर, लाइसेन्सर रिन्यू, विजुली महसुल, विद्यालयको पि लगायतका समस्याले मधेशमा एउटा आतंकको वातावरण सिर्जना भएको छ । मिश्रा भन्छन, यसमा मोर्चाको शिर्ष तहवाट हुनु पर्नै पहलहरु अहिले सम्म देखिएका छैन, जसका कारण स्थानिय मधेशी आन्दोलनका अगुवाहरु समस्यामा परेका छन । जनकपुर सहित तराई मधेशका अन्य सवै जिल्लाहरुमा मोर्चाका स्थानिय नेताहरुले विद्युत महसुल, कर लगायतको समबन्धमा विभिन्न दबाब मुलुक कार्यक्रमहरु गर्दै आएका छन । पछिल्ले समयमा जनकपुरमा भएको केहि विरोध स्वरुप विद्यसत कार्यलय जनकपुरले एक विना फाइन महसुल तिर्ने एक हप्ता समयलाई तीन हप्तामा तन्काएको छ । तर अन्य सवै क्षेत्रमा जस्ताको त्यसतै छ । मंगलवार स्थानिय प्रशासन मार्फत प्रधानमन्त्री कार्यलय यस वारेमा सिरहावाट ज्ञापन पत्र पठाएका तमलोपाका केन्द्रिय सदस्य तथा युवा नेता सुरेश मंडल भन्छन,

यसलाई चाडो सम्बोधन नगरिए यसकै लागी पनि एउटा आन्दोलन गर्नु पर्नै अवस्था सिर्जना हुन थालेको छ ।

.......... विरगंज सहित तराई मधेशका जिल्लाहरुमा आम नागरिकको एउटा अर्को गम्भिर चासोको पनि विषय शिक्षण सस्थाको शुल्कहरु संग जोडिएको छ । निजी शिक्षण संस्थाहरुको मासिक शुल्कले समेत मधेशमा अहिले त्रासको वाताव।ण सिर्जना गरिएको स्थानियहरु बताउछन । विरगंजका एक शिक्षकले मंगलवार सुनाउदै थिए, हेर्नुस उच्च माध्यमिक तहको फर्म भर्ने अन्तिम दिन थियो, विद्यालयहरुले कर लगाएर विद्यार्थीहरु संग यही वाहानामा सबै पैसा असुल गरीरहेका छन । जनकपुरमा स्थानिय आन्दोलनहरुको दबाबमा गएको ६ महिना मध्ये आधाको मात्रै फिस तिर्ने वातावरण निर्माण भए पनि मधेशका अन्य ठाउहरुमा त्यसतो देखिएका छैन । ......... आम मधेशीहरु यस सन्दर्भमा आन्दोलनरत मोर्चाले केन्द्रिय तहमा ठोस कदम चाल्नु पर्ने बताउछन ।
संयन्त्र गठन गर्न प्रधानमन्त्रीलाई किन हतारो ? राजेन्द्र महतोको पाँच शर्त
आन्दोलनको क्रममा सहिद भएको परिवारहरूलाई राहत दिनुपर्ने, घाइतेहरूलाई पूर्ण उपचार, अहिलेसम्म घाइतेहरुका लागि उपचारमा भएको खर्चको भुक्तानी दिनुपर्ने, पछिलो समय आन्दोलनको क्रममा भएको घटनालाई आधार बनाएर प्रहरी प्रशासन द्धारा झुठा मुद्दा लगाएर धरपकड गर्ने जस्ता काम तत्काल रोक्नु पर्ने, र आन्दोलनको क्रममा झुठा मुद्दा लगाएर मुद्दा चलाएका आन्दोलनकारीहरूको मुद्दा तत्काल फिर्ता गर्नु पर्ने ..... राजनीतिक संयन्त्रको बारेमा भारतले निकै चासो लिएको छ । ..... भारतको सल्लाहमा नाकाबन्दीलगायत अन्य आन्दोलनका कार्यक्रम स्थगित गरेका मधेशवादी दलसँग कुनै सहमति नै नगरिकन भारत भ्रमण भयो भने यसले राम्रो सन्देश नजाने भएपछि भारतले मधेशवादी दलको सहमतिमा उच्च स्तरीय राजनीतिक संयन्त्र बनाएर मात्र भ्रमणमा आउन भनेको आधारमा प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले संयन्त्र बनाउन हतार गरेका हुन् । ...... कार्यविधिमा नै मधेशमा दुई प्रदेश हुने, तीन महिनाभित्र टुगों नलागे त्यसपछि संयन्त्रले के गर्ने, संयन्त्रले ल्याउने प्रतिवेदन कति महिनामा कार्यान्वयनमा ल्याउने, सविधान संशोधन कहिले हुने लगायतका शर्त मधेशी मोर्चाले कार्यविधिमा राख्न चाहेका थिए तर तीन दलका नेताहरुले सबै कुरा कार्यविधिमा नै उल्लेख गरेपछि राजनीतिक संयन्त्रको के काम हुने प्रश्न त्यतिबेला गरेका थिए । यी र यस्तै कुरामा मतविभाजन भएपछि तीन दल र मधेशी मोर्चाबीच कुरा विग्रेपछि वार्ता प्रकृया अवरुद्ध भएको थियो । र, अहिले प्रधानमन्त्री ओलीलाई भारत भ्रमण गर्नुपर्ने भएकाले संयन्त्र गठन गर्न जुरर्मुराएका छन् ।
संयन्त्र बनाउने कुरा नमिलेपछि कर्णले भने, ‘प्रमलाई भ्रमणमा जाने भिसा दिन सकिन्न’
बैठकमा एमालेका नेता एवं रक्षा मन्त्री भिम रावलले हिमाल, पहाड र तराई शब्द राख्नुपर्ने प्रस्ताव राखेपछि सो प्रस्तावलाई अस्वीकार गर्दै तराई मधेश सद्भावना पार्टीका वरिष्ठ नेता रामनरेश राय यादवले ‘आन्दोलन तराई मधेशमा भएको छ कि हिमाल पहाडमा ?’ भन्दै प्रतिप्रश्न गरेका थिए । ...... नेपाली काँग्रेसका नेता महेश आचार्यले बन्न लागेको राजनीतिक संयन्त्रले तीन महिनाभित्रमा आफ्नो काम सकाउने र प्रतिवेदन प्राप्त भएको दिनदेखि एकहप्ताभित्रमा संविधान संशोधन प्रकृया शुर गर्ने प्रस्ताव राखेका थिए । ..... उनले भने, ‘कसैलाई कतै भ्रमणमा जानुछ भन्दैमा हतार हतारमा संयन्त्र गठन गरेर हुँदैन । यत्रो मधेश आन्दोलन भयो, ६० जनाभन्दा बढीले सहादत दिए तर आज जेपाए त्यही सहमति गर्नमा मोर्चा तयार हुँदैन ।’ उनले तराई मधेशको मागलाई आधार मानेर संयन्त्र तथा त्यसको कार्यविधि बनाउनुपर्ने उल्लेख गर्दै दुई प्रदेश आफूहरुको बटमलाइन रहेको र त्यसको आधारमा संयन्त्र बनाउनुपर्ने बताए ।
सीमाङ्कन समस्या समाधान हुनुपर्छ : अध्यक्ष महतो
राजेन्द्र महतोले जसरी भए पनि डेढ महिनाभित्रै सीमाङ्कनको समस्या समाधान गर्नुपर्नेमा जोड दिएका छन् । ..... उनले अहिलेकै कार्यदलले काम गरे परिणाममुखी नतिजा दिनसक्ने बताए । उनले घाइतेको उपचार, मृतक परिवारलाई क्षतिपूर्ति जस्ता माग पूरा नगरी निर्माण गर्ने संयन्त्रले कुनै अर्थ नराख्ने पनि बताए ।


मधेसी मोर्चाको नवलपरासी सदरमुकाममा लाठी जुलुस
तराई मधेश लोकतान्त्रीक पार्टीको कार्यालयबाट निस्ककोे मोर्चाको लाठी जुलुस परासी बजारका बिभिन्न भाग परिक्रमा गरी बुद्ध चौकमा पुगेर सभामा परीणत भएको थियो । .....कोण सभामा बोल्नेहरुले मधेश आन्दोलन मथ्थर नभएको बताउदै मोर्चा अहिले शक्ति संचयमा लागेको बताएका थिए । ...... सरकारले आफना ११ बुंदे माग पुरा गर्ने संकल्प गरेमा आन्दोलन गर्ने रहर कसैलाई नभएको तमलोपाका बरीष्ठ उपाध्यक्ष हृदयस त्रिपाठीले बताए ।
उपेन्द्रमाथि आरोप लगाउँदै समाजवादी फोरमबाट २४ केन्द्रीय नेता बाहिरिए
“अध्यक्ष उपेन्द्र यादवले फरक विचार राख्नेलाई सहन नसकेका र पार्टीले एकताका नाममा समानुपातिक समावेशीकरणको सिद्धान्तलाई छोडेकाले ‘सङ्घीय नवविचार समूह’ गठन गरेका छौँ”– नेता अन्सारीले आरोप लगाए । .... पार्टी परित्याग गरी समूहमा प्रवेश गर्नेमा केन्द्रीय सदस्य एवम् ताम्सालिङ समिति इञ्चार्ज वीरबहादुर लामा, शेर्पा प्रदेशका अध्यक्ष नोर्साङ शेर्पा, केन्द्रीय सदस्य तथा पर्सा इञ्चार्ज राजकुमार यादव, केन्द्रीय सदस्य रामेश्वरप्रसाद यादव, नवीन्द्रकुमार लामा, उपेन्द्र साह, शम्भु चौधरी, मेम्बर लोलगायत २४ जना केन्द्रीय नेता छन् । ..... साथै, सिन्धुपाल्चोक जिल्ला समितिका कावा अध्यक्ष टेकबहादुर जोशीलगायत १८ जना नेताले पनि एक वक्तव्य निकाली पार्टी परित्यागसँगै समूहमा प्रवेश गरेको घोषणा गरे । समूहले फागुन २९ गते काठमाडौँमा राष्ट्रिय कार्यकर्ता भेला गरी पार्टीलाई पूर्णताः दिने बताइएको छ ।

वार्ताको वातावरण सिर्जना गर्ने तरिका


  • मारिएका लाई शहीद घोषणा 
  • शहीद परिवार लाई १० लाख 
  • घाइते लाई उपचार खर्च 
  • ६ महिना दौरान को सरकारी तथा निजी क्षेत्र मा शुल्क र जरिवाना लिन नपाउने, ऋण मा ब्याज जोडन नपाउने, लाइसेंस आदि renew गर्न केही हप्ता समय दिने 

उपेन्द्र यादवको नेतृत्व शैलीमा कमी कमजोरी छ

उपेन्द्र यादवको नेतृत्व शैलीमा कमी कमजोरी छ भन्दै फोरम पाँच पाँच पटक फुट्नु भनेको there is no smoke without a fire हो। केही न केही त छ त्यहाँ। उपेन्द्र को बानी के छ भन्दा एकोहोरो पारा ले हिड्ने। एकोहोरो पारा ले हिड्ने अनि एक कोस हिडे पछि पुलुक्क पछाडि फर्केर हेर्ने। पार्टी पछि पछि आएको छ कि छैन भनेर। अनि फेरि एकोहोरो पारा ले दुई कोस हिड्ने अनि पुलुक्क पछाडि फर्केर हेर्ने पार्टी पछि पछि आएको छ कि छैन भनेर। तरिका त्यो होइन। पार्टी का मुख्य १०-१२ जना सँग कदम कदम मा छलफल गर्दै हिड्नुपर्छ। त्यो उपेन्द्र लाई आउँदैन पनि र उ सिक्न पनि चाहदैन। त्यस कारण ले उसको बेस संकुचित रहिरहने हुन्छ।

फोरमका ४० नेताले पार्टी छाडे, रामसपा महासचिव र दुई सचिव निष्काशित
पार्टी नेतृत्वको कार्यशैली र रणनीति ठिक नभएको आरोप लगाए । .....अन्सारीले पार्टीभित्र आन्तरिक लोकतन्त्र नभएको, संघीयता पक्षधर दल नै असमावेशी चरित्रको रहेकाले पार्टी छाड्नुपरेको प्रष्टीकरण दिए । यद्यपि फोरमले भने पाँच दिनअघि नै अन्सारी र राजकुमार यादवलाई दलबाट निष्काशन गरेको घोषणा गरेको थियो । फागुन अन्तिम साता कार्यक्रम गरी पार्टी छाडेकाहरुको तर्फबाट नया घोषणा गरिने फोरम छाड्ने नेताहरुले जानकारी दिएका छन् ।












Tuesday, February 16, 2016

दिल्ली को रोल

लामो विगत को समीक्षा गर्ने हो भने दिल्ली को रोल त्यति सारहो सराहनीय छैन। Unproductive, dysfunctional ---

नेपाल भारत को सम्बन्ध राम्रो हुँदो हो त न नेपाल गरीब हुन्थ्यो न भारत। दुबै गरीब छन।

रोटीबेटी भनिन्छ। धार्मिक सांस्कृतिक सम्बन्ध को कुरा हुन्छ। त्यसमा नेपाल सरकार अथवा भारत सरकारको रोल के छ? त्यो त परापूर्व काल देखि को सम्बन्ध। बगेको पानी अथवा अग्लिएको हिमाल को कसले क्रेडिट लिने? त्यो  प्रकृति को रोल हो। नेपाल सरकार किन गमक्क पर्ने? अथवा भारत सरकार।

आफुले काम गर अनि त्यसको क्रेडिट लेउ। जनता जनता बीचको सम्बन्धको क्रेडिट नलेउ।

बरु काठमाण्डु का बाहुन ले कालिदास को अनुसरण गर्दै आफु बसेको हाँगो माथि बन्चरो हानदै बसेको छ। यो apartheid संविधान ले रोटीबेटी को सम्बन्ध माथि कुल्हारी प्रहार गरेको गर्यै छ। अझै रोकेको छैन। Wait, wait भन्दै कुद्दै आएको त्यो जयशंकर हो।


मधेस लाई उपनिवेश बनाएर राखेको काठमाण्डु को प्रत्येक शक्ति लाई दिल्ली ले धानेर राखेको छ। किन धानेको? लाज लाग्दैन? दिल्ली मा एउटा आफ्नै किसिमको बाहुनवाद छ। बाहुन बाहुन को कुरा त्यसै मिलेको होइन।

छिमेक मा बढ़ी अल्झिने देश विश्व शक्ति बन्न सक्दैन। मुसा बिरालो खेल। सम्बन्ध लाई पारदर्शी र productive बनाउँदै लैजानु पर्छ।

हिंदी, चिनिया, अरबिक, स्वाहिली, अंग्रेजी, फ्रेंच, स्पेनिश ----- यी सात भाषा UN मा चल्नुपर्यो। त्यस मध्ये नेपाल ले एउटा कुन रोज्ने?






यो फेज २ मा मधेसी मोर्चाको रोल

मधेस आंदोलन को यो फेज २ मा मधेसी मोर्चाको रोल आफ्नो तर्फ बाट सकेसम्म सकारात्मक हुनुपर्छ। सकेसम्म फेज ३ मा जान नपर्ने गरी हाम्रो तर्फ बाट प्रत्येक गर्यौं। आखिर केही नलागेर हार खाएर मात्र हामी फेज ३ मा आइपुगेका छौं भन्ने हुनुपर्छ र ईमान्दारी का साथ नै हुनुपर्छ। देखावटी होइन।

मधेसी मोर्चाको एउटा सराहनीय पक्ष के छ भन्दा कुनै पनि हालतमा दुई कुरा नछोड्ने।
यो स्पष्ट अडान कमजोरी होइन। नैतिक बलवान ले मात्र यस्तो किसिमको अडान लिन सक्छ। 

अहिले फेज २ भनेको वार्ता को फेज हो। आफ्नो तर्फ बाट कुनै किसिमको कसर बाँकी राख्नु हुँदैन। सत्ता पक्ष ले जे गरे पनि, जति सुकै छलकपट गरे जस्तो लागे पनि आफ्नो तर्फ बाट मोर्चा ले वार्ता सफल गराउने प्रयास नै गर्नु पर्छ। त्यो भनेको एक तरफ़ा घुर्की लाउँदै बस्ने भनेको होइन। 


वार्ताको फोर्मुला यो हो। 


  1. Keep strong, if possible. यो भनेको फेज ३ का लागि तयारी गर्दै गर भनेको। हप्तामा ६ दिन आर्थिक गतिविधि, एक दिन संगठन विस्तार। 
  2. In any case, keep cool. अर्को पक्षले जे बोले पनि आफ्नो पक्ष बाट आदरपूर्वक भाषा बोल्ने। घुर्की को भाषा नबोल्ने। 
  3. Have unlimited patience. केही समय लाग्छ। दिने। 
  4. Never corner an opponent, and always assist him to save his face. संविधान संसोधन गर्न चाहिने अंक गणित मा एमाले पनि चाहिने भएकोले सरकार ढालने भाषा नबोल्ने। अरुले बोल्छन् भने बोलून, मोर्चा ले किन बोल्ने? बरु ११ बुँदे सम्बोधन गरौं, संविधान संसोधन गरौं र त्यस पछि ओली कै नेतृत्व मा राष्ट्रिय सरकार बनाऊँ, काँग्रेस पनि मधेसी मोर्चा पनि भएको, सबैले मिलेर नै क्रेडिट लिएर जाऊँ जनतामा भन्ने भाषा सही भाषा हो। उसै पनि यो आंदोलन यो अथवा त्यो पार्टी लाई चुनाव जिताउन भएको होइन। चुनाव जहिले पनि भविष्यमुखी हुन्छ। All elections are about the future. दोस्रो विश्व युद्ध मा ब्रिटेन लाई जिताएको चर्चिल  युद्ध पछिको चुनाव हारेको। ११ बुँदे सम्बोधन भयो भने बरु मधेसी पार्टी हरु गायब सखाप हुने डर हुन्छ। एजेंडा के बाँकी रहन्छ त? ११ बुँदे सम्बोधन भए पछि सबै पार्टी ले आर्थिक क्रांति को एजेंडा मा होड़बाजी गर्नु पर्ने हुन्छ। 
  5. Put yourself in his shoes -- so as to see things through his eyes. मधेसी मोर्चा के चाहन्छ, त्यो मधेसी मोर्चा लाई थाहा छ। तर अर्को पक्ष के चाहन्छ त्यो मधेसी मोर्चा लाई थाहा छ? के चाहन्छ? उसले चाहेको अनुसार चल्नु पर्छ भन्ने छैन तर उसले के चाहेको छ त्यो बुझ्नु जरुरी छ। बुझेको प्रत्याभूति दिन जरुरी छ। अर्को पक्ष चाहन्छ गल्ती ले पनि देश नटुटोस। जुन कि आफैमा एउटा prejudiced thought हो। मधेसी नेपालको नागरिक नै होइन, यो देश उसको हुँदै होइन भनी सोच्ने पहरिया ले मात्र देश नटुटोस भन्ने सोच्न सक्छ। तैपनि उसले त्यो चाहेको बुझेको अनुभूति दिन सक्नुपर्यो। अर्को उसले चाहेको छ ११ बुँदे सम्बोधन गरेकै कारण ले मधेसमा उसको पत्ता साफ नहोस्। रोजीरोटी का सवाल छ। त्यहाँ सबै ले क्रेडिट लिने गरी अगाडि बढ्न सकिन्छ। त्यो भनेको राष्ट्रिय सरकार हो। उसले चाहेको त्यही दुई मुख्य कुरा हो जस्तो लाग्छ। 
  6. Avoid self-righteousness like the devil --- nothing is so self-blinding. आफु र आफ्नो कुरा सही लाग्नु स्वाभाविक हो। अर्को पक्ष लाई मधेसी ले घृणा गर्ने प्राणी का रुपमा मात्र चित्रित गर्ने प्रयास पुर्ण रुपले सही होइन। The reality has many dimensions, all of which have to be explored. आत्म समीक्षा पनि गर्नु पर्छ। जनता को मा गएर हाम्रो समीक्षा गर्दिनुस् भन -- भटाभट गर्दिन्छ। 
यो त भयो शैली को कुरा। वार्ता मा जानु भनेकै केही लचक हुन्छु भन्नु हो। भने पछि अहिले मीडियाबाजी कम र आतंरिक गृह कार्य बढ़ी गर्ने समय हो। आफ्नो तरफ बाट कति सम्म लचक हुन सकिन्छ र कहाँ बाट पर लचक हुन सकिँदैन त्यो ठम्याउने समय हो। तर गोप्य राख्नु पर्छ। मीडियाबाजी गर्नु हुँदैन। मीडियाबाजी गर्यो भने वार्ता मा प्रगति हुँदैन। Posturing मात्र हुन्छ। नेता को इगो को लागि राम्रो हो। तर जनता लाई बेफ़ाइदा हुन्छ। 

कार्य दल को बाटो सबैभन्दा राम्रो बाटो हो। 




महंथ ठाकुर को रोल (२)

महंथ ठाकुर काँग्रेस मा सुशील कोइराला, राम वरण यादव, विमलेंद्र निधि यी सबैभन्दा सीनियर। सुशील बालुवाटार पुगे, राम वरण शीतल निवास पुगे। निधि जी काँग्रेस भित्र टोकन मधेसी को रोल मा हुनुहुन्छ।

एउटा प्रधान मंत्री र अर्को राष्ट्रपति भन्दा सीनियर मान्छे लाई उपेन्द्र यादव र राजेंद्र महतो ले संयोजक नबनाउने कारण के पर्यो? उ मधेसी भएर हो? यो व्यवहार त मानसिक दासता जस्तो देखियो।

आखिर औपचारिक रुपले संयोजक बनाए पनि मोर्चा को कार्य शैली अहिले जस्तो नै हुने हो। यो होइन कि महंथ लाई संयोजक बनायो कि उसले एक्लै एक्लै निर्णय गर्न पाउने भन्ने हो। लोकतान्त्रिक प्रक्रिया समाप्त हुने होइन। सामुहिक नेतृत्व को शैली कायम रहने हुन्छ।

एक जना कोही स्पष्ट संयोजक छ भने मधेसी मोर्चा को प्रभावकारिता बढ्छ।