अमेरिकी राजनीति र समाजमा दायाँपन्थी उग्रवाद: एक समकालीन सर्वेक्षण
अगस्ट 2025 मा द गार्जियन को रिपोर्टले एक चिन्ताजनक प्रवृत्ति देखायो: अमेरिकी दायाँपन्थी उग्रवादीहरूले अब महत्वपूर्ण पूर्वाधार (critical infrastructure) मा आक्रमण गर्न “फर्स्ट-पर्सन भ्युअर” (FPV) ड्रोन प्रयोग गर्ने सम्भावनामा चासो बढाइरहेका छन्। रूस–युक्रेन युद्धमा ड्रोन युद्ध, आईएसआईएस र मेक्सिकन ड्रग कार्टेलहरूको रणनीतिबाट प्रभावित भई, उनीहरूले ड्रोनलाई तोडफोड र आतंकको हतियारको रूपमा देखिरहेका छन्। हालसालैको घटनाले यसलाई प्रस्ट पार्छ। टेनेसीमा एक नव–नाजीलाई न्यासभिलको पावर स्टेशन बम विस्फोटको योजना बनाएको आरोपमा पक्राउ गरियो भने, एटमवाफेन डिभिजन (AWD) का संस्थापक ब्रान्डन रस्सेललाई म्यारिल्याण्डको पावर ग्रिड ध्वस्त गर्ने षड्यन्त्रका लागि दोषी ठहर गरियो। काउन्टर एक्स्ट्रीमिज्म प्रोजेक्ट का विश्लेषक जोशुआ फिशर–बिर्चले चेतावनी दिएका छन् कि AWD र द बेस जस्ता समूहहरूले सैन्य–प्रशिक्षित व्यक्तिहरूलाई भर्ना गर्दैछन्, जसलाई उनीहरूले सम्भावित “दोस्रो गृहयुद्ध” को तयारीका लागि प्रयोग गर्न चाहन्छन्।
आज दायाँपन्थी उग्रवाद कुनै हाशियाको विषय होइन; यो बढ्दो सुरक्षा चुनौती हो। यसले श्वेत वर्चस्ववाद, सरकार–विरोध र अति–राष्ट्रवादलाई एउटा खतरनाक मिश्रणमा रूपान्तरण गरेको छ, जुन अहिले मुख्यधाराको राजनीतिसँग ठोक्किँदैछ। अमेरिकी गृह सुरक्षा विभाग (DHS) को 2025 होमल्यान्ड थ्रेट असेस्मेन्ट ले जातीय वा नस्लीय कारणले हिंसा गर्ने उग्रवादीहरू (REMVEs) र सरकार–विरोधी मिलिशियालाई देशकै सबैभन्दा गम्भीर आतङ्कवादी खतरा भनेको छ।
ऐतिहासिक जरा र आधुनिक पुनरुत्थान
दायाँपन्थी हिंसा अमेरिकी इतिहासमा गहिरो छ। 1865 मा स्थापन भएको कु क्लक्स क्लान (KKK) ले पुनर्निर्माण कालमा अश्वेत समुदायलाई आतंकित बनायो। 1920 को दशकमा आप्रवासनको डरबीच यो पुनः सक्रिय भयो। 1980–90 को दशकमा रूबी रिज र वेको जस्ता घटनापछि मिलिशिया आन्दोलन पुनः उठ्यो, जसको चरम 1995 को ओक्लाहोमा सिटी बम विस्फोट थियो।
21औँ शताब्दीमा फरक के छ भने—अनलाइन कट्टरपन्थीकरणले यो प्रक्रियालाई तीव्र र व्यापक बनाइदिएको छ। सदर्न पावर्टी ल प्रगत केन्द्र (SPLC) ले 2024 सम्ममा 1,000 भन्दा बढी सक्रिय घृणात्मक समूहहरू नापेको छ, जसमा श्वेत वर्चस्ववादी संगठन मात्र पाँच वर्षमै 50% बढेका छन्।
पुनरुत्थानका प्रमुख कारणहरू:
-
2016 को राष्ट्रपति चुनाव, जसले राष्ट्रवादी भाषालाई सामान्य बनायो।
-
2017 को चार्लोट्सभिल र्याली, जहाँ “Jews will not replace us” भन्ने नारा लगाइयो।
-
कोभिड–19 महामारी, जसले षड्यन्त्र र सरकार–विरोधी विचारहरूलाई हावा दियो।
-
6 जनवरी 2021, जब दायाँपन्थी उग्रवादीहरूले अमेरिकी क्यापिटल भवनमा आक्रमण गरे।
आज, प्रोजेक्ट 2025 जस्ता राजनीतिक पहलहरूले यस्ता विचारहरूलाई नीतिनिर्माणसम्म पुर्याएको भन्दै आलोचकहरूले चेतावनी दिएका छन्।
प्रमुख संगठन र गतिविधि
तलका तालिकामा केही ठूला संगठनहरूको विवरण दिइएको छ (SPLC र DHS को आधारमा):
| संगठन | इतिहास | आकार | भर्ती | गतिविधि | खतरा स्तर |
|---|---|---|---|---|---|
| प्राउड ब्वाइज | 2016 मा गाभिन म्याकइनेसले स्थापना। | सयौँ अध्याय; हजारौँ सदस्य। | सोशल मिडिया, युवा पुरुष लक्षित। | सडक हिंसा, क्यापिटल हमला। | उच्च – नेताहरू साजिशमा दोषी। |
| ओथ किपर्स | 2009 मा स्टुअर्ट रोड्सले स्थापना। | 35,000 सदस्य (पहिले), अहिले कमजोर। | वेटरन र प्रहरी लक्षित। | सशस्त्र टकराव, क्यापिटल आक्रमण। | उच्च – रोड्सलाई 18 वर्ष सजाय। |
| थ्री पर्सेन्टर्स | 2008 मा मिलिशिया नेटवर्क। | हजारौँ समर्थक। | गन शो, अनलाइन फोरम। | ट्रेनिङ, विरोध प्रदर्शन। | मध्यम–उच्च। |
| द बेस | 2018 मा रिनाल्डो नज्जारोले स्थापना। | दशौँ सदस्य; अन्तर्राष्ट्रिय शाखा। | एन्क्रिप्टेड एप, सैन्य तालिम। | पूर्वाधारमा हमला योजना। | अत्यन्त उच्च। |
| एटमवाफेन डिभिजन (AWD) | 2015 मा नव–नाजी समूह। | 50–100 सदस्य; अहिले बिखरिएको। | अनलाइन कट्टरपन्थ, सेना प्रवेश। | हत्या, बम योजना। | अत्यन्त उच्च – प्रतिबन्धित। |
2017–2022 बीच दायाँपन्थी उग्रवादले कम्तिमा 67 आक्रमण वा षड्यन्त्र अंजाम दियो, जसमा दर्जनौँको मृत्यु भयो।
विचारधारा र मूल गुनासो
यी समूहहरूको मूल गुनासो हो—आप्रवासन, बहुसंस्कृतिवाद र “ग्लोबलिज्म” का कारण श्वेत वर्चस्वमा खतरा। ग्रेट रिप्लेसमेन्ट थ्योरी (Great Replacement Theory) तिनीहरूको प्रमुख नारो हो। यहूदी–विरोध र इस्लामोफोबियाले पनि यसलाई बल दिन्छ।
कतिपय धारा (जस्तै AWD र द बेस) एक्सेलेरेसनिस्ट हुन्, जसले सामाजिक संरचना ढाल्न चाहन्छन् ताकि श्वेत–राष्ट्रको पुनर्निर्माण गर्न सकियोस्।
अनुसन्धानहरूले देखाउँछन्—अकेलोपन, असुरक्षा र पहिचान संकटले उग्रवादलाई बढाउँछ। जब तीनमध्ये एक अमेरिकी एक्लै बस्छ, चरमपन्थी अनलाइन समुदायले उनीहरूलाई उद्देश्य र “समूह पहिचान” दिन्छन्।
कानून कार्यान्वयन: उपलब्धि र चुनौती
FBI ले दायाँपन्थी उग्रवादीलाई देशकै सबैभन्दा घातक आतंकवादी खतरा भनेको छ। तर चुनौतीहरू छन्:
-
सफलता: ब्रान्डन रस्सेल र स्टुअर्ट रोड्सजस्ता प्रमुखलाई सजाय।
-
चुनौती: पहिलो संशोधन अन्तर्गत नफरतपूर्ण भाषणलाई स्वतन्त्रता, जसले चाँडै कारबाही गर्न अवरोध गर्छ।
-
स्रोत समस्या: 2025 मा घरेलु आतंकवाद इकाइमा कटौती।
-
घुसपैठ: केही चरमपन्थीहरू प्रहरी वा सुरक्षामा नै प्रवेश।
अन्तर्राष्ट्रिय आतङ्कवादी संगठनभन्दा फरक, यस्ता घरेलु समूहलाई अमेरिकाले आधिकारिक “आतङ्कवादी संगठन” घोषणा गर्दैन।
तुलना: घरेलु बनाम विदेशी खतरा
2025 DNI थ्रेट असेस्मेन्ट र CSIS अध्ययनहरूमा भनिएको छ—दायाँपन्थी उग्रवाद अहिले अमेरिकामा ठूलो आतङ्कवादी खतरा हो, इस्लामिक आतंकवाद वा नार्को–आतंकवादभन्दा पनि। 2010 पछि यस्ता घटनाहरू चार गुणा बढेका छन्।
यो आन्तरिक खतरा देशको ध्रुवीकरण र संस्थाप्रतिको विश्वास ह्रासको संकेत हो।
निष्कर्ष र अघि बढ्ने बाटो
दायाँपन्थी उग्रवाद ऐतिहासिक पूर्वाग्रह र आधुनिक प्रविधिको घातक मिश्रण हो। यसलाई रोक्न आवश्यक छ:
-
कानूनी सुधार – घरेलु आतङ्कवादविरुद्ध स्पष्ट कानून।
-
समुदाय–आधारित कार्यक्रम – गलत सूचना, असुरक्षा र अकेलोपनलाई सम्बोधन।
-
खुफिया क्षमता मजबुत – ड्रोन र एन्क्रिप्टेड प्लेटफर्ममाथि निगरानी।
-
राजनीतिक जवाफदेही – चरमपन्थी विचारलाई सामान्यीकरण हुन नदिने।
निष्कर्ष
अमेरिकाको सबैभन्दा ठूलो आतङ्कवादी चुनौती अब भित्रैबाट आउँछ। दायाँपन्थी उग्रवादले मात्र हिंसा होइन, लोकतन्त्रकै आधारलाई हल्लाइरहेको छ। यसलाई रोक्न कानून, खुफिया संयन्त्र मात्र होइन, सामाजिक स्तरमा विश्वास, समानता र समुदाय सुदृढ पार्नु जरुरी छ।
