Showing posts with label Socialism. Show all posts
Showing posts with label Socialism. Show all posts

Sunday, May 28, 2023

The Kalkiist Manifesto: पुँजीवाद असफल, साम्यवाद, समाजवाद असफल



पुँजीवाद असफल, साम्यवाद, समाजवाद असफल। त्यसैले कल्किवाद चाहिएको हो। 



at No comments:
Labels: , , ,

Monday, June 21, 2021

बाबुराम को नया समाजवाद र मदन भंडारी को जबज

म जस्तो गैर कम्युनिस्ट का लागि बहुदल मानने भनेको केही न केही। तर कम्युनिस्ट हरु का लागि त्यो कति ठुलो फड्को रहेछ भन्ने कुरा प्रचंड को विगत केही वर्ष को व्यवहार ले देखायो। त्यस अर्थ मा बाबुराम को नया समाजवाद मेरो लागि केही न केही लाग्ला तर त्यो कम्युनिस्ट हरु का लागि ठुलो कुरा नै हुन सक्छ। प्रचंड र माधव ले पार्टी को नाम मा कम्युनिस्ट शब्द राख्न छोड्नु ठुलो कुरा हुनेछ। हंसिया हथौड़ा नभए पनि हुने। जबज ले मुख्य रूपले राजनीतिक सोंच दिएको हो। नया समाजवाद ले आर्थिक सोंच पनि थप्न खोजेको देखिन्छ। 

मिश्रित अर्थतंत्र को दायरा अत्यंत फराकिलो हुन्छ। आखिर चीन मा डेंग स्योपिन्ग ले पुर्ण राष्ट्रियकरण ले भुखमरी ल्याउँदो रहेछ भन्ने देखे। निजी स्वामित्व को आफ्नै महत्व हुँदो रहेछ। गुजरात को मुख्य मंत्री हुँदा नरेंद्र मोदी ले सरकारी स्वामित्व मा रहेको प्रत्येक कंपनी लाई नाफ़ा मा लगेर देखाइदिए। कसरी भन्दा राजनीतिक घोंचपच नगर्ने, सही मान्छे लाई नियुक्ति दिएर काम गर्न दिने। अर्थतंत्र मा निजी क्षेत्र को रोल कति र सरकारी क्षेत्र को रोल कति, त्यो त कहिले नटुङ्गिने बहस हो। प्रयोग हरु भइरहन्छ। 

मदन को जबज नमानेका प्रचंड ले यदि बाबुराम को नस (नया समाजवाद) मानेर हृदय ले नै बहुदल मान्छन भने त्यो पनि एउटा सफलत नै हुनेछ। गोर्बाचेव को नाम सुन्दा कन्सिरी तातेर आउने माधव ले पनि फड्को मार्छन भने त्यो पनि राम्रो हुनेछ। नेकपा एमाले, नेकपा माओवादी केंद्र विसर्जन गरेर एउटा नया समाजवादी केंद्र को स्थापना हुनेछ भने त्यो पनि राम्रो नै हुनेछ। तर मेरो दावा यति मात्र हो कि त्यो फड्को प्रचंड र माधव ले मार्ने छैनन। दुबै लाई कम्युनिस्ट शब्द सँग त्यति प्यार छ। 







at No comments:
Labels: , ,

Sunday, June 20, 2021

बाबुराम का लागि समाजवाद परिभाषित गर्ने सुनौलो अवसर



देश को संविधान ले समाजवाद उन्मुख देश भनेर लेख्दियाछ। 

आजको एमाले एउटा बिजनेस मैत्री पार्टी हो। कम्युनिस्ट हो भने त्यसको नया व्याख्या गर्ने जमर्को गरेका छैनन। दलाल पुँजीवाद (crony capitalism) देखिन्छ व्यवहार मा। अझ त्यसमा गुंडागर्दी र माफियाकरण थपथाप। अलि अलि हुन सेन प्रवृति पनि। आफ्नो मान्छे त कांग्रेस ले पनि ठुँसने गरेको। तर एमाले ले रेकॉर्ड तोड़ेको छ। 

बीपी रहँदा कांग्रेस समाजवादी पार्टी हो। कांग्रेस ले निर्दल पनि छोड्यो, समाजवाद पनि छोड्यो। समाजवाद भने पछि गरीब जनता झुक्किने। कांग्रेस का लागि त्यो शब्द भएको छ समाजवाद। नया किसिमले बुझ्ने, व्याख्या गर्ने प्रयास भएको छैन। 

कांग्रेस ले समाजवाद बुझेन बढ़ी नभनौं। म आफै बुझ्दिन। 

नाम मा नै समाजवादी जनता समाजवादी पार्टी। त्यस पार्टी का संघीय परिषद अध्यक्ष बाबुराम भट्टराई। आज जसपा को ७७ जिल्लामा सम्मानजनक उपस्थिति छ।  त्यो बाबुराम जी को योगदान हो। होइन भने उपेंद्र जी संगठन विस्तार गर्न पहाड़ पस्दा एक दुई पटक ढुङ्गा मुढा भएको। फेरि जसपा को आतंरिक संरचना यस्तो छ कि अरु बेला पार्टी अध्यक्ष जो हो सो हो तर संघीय परिषद को बैठक बस्दा त्यस बैठक को अध्यक्षता गर्ने भनेको संघीय परिषद अध्यक्ष ले। अर्थात त्यति बेला पार्टी अध्यक्ष नै संघीय परिषद अध्यक्ष। 

कति कम्युनिस्ट हुन्छन् रटने। भटटट कम्युनिस्ट। कति जड़सूत्रवादी हुन्छन्। अलजेब्रा को फोर्मुला सिकें भने जस्तो। तिनलाई देश दुनिया कहाँ पुग्यो अत्तोपत्तो हुँदैन। बाबुराम भट्टराई सोच्न सक्ने मानिस। निकै पढ़ेलेखेका। होइन भने भारत मा बीए पास छ मुख्य मंत्री भने कति धेरै पढ़ेलेखेको नेता भन्ने गरिन्छ। 

समाजवाद परिभाषित गर्ने जमर्को गर्ने देश को प्रमुख पार्टी जसपा बन्ने एउटा अवसर छ। त्यो गर्न सक्ने भनेको जसपा भित्र बाबुराम भट्टराई मात्र हो। होइन भने उपेंद्र यादव को समाजवाद भनेको उत्तर प्रदेश वाला समाजवाद हो। यादव मुस्लिम गठबंधन मुलायम सिंह वाला। 

बाबुरामको नया समाजवाद: केजरीवाल पथ? 




देउवा र ओलीको तानातानमा माधव नेपाल केपी जेठ २ मा फर्किए माधवले के गर्लान् ?  ओली यो वार्तापछि पनि नेता नेपाल एमालेमा नआए पनि अरु केही प्रभावशाली नेताहरुलाई आफ्नो पक्षमा पार्न र नेपाललाई एक्ल्याउन सकिन्छ भन्ने बुझाइमा छन् । उता, विपक्षी गठबन्धन नेपाली काँग्रेस, माओवादी केन्द्र र जसपाको उपेन्द्र यादव पक्षलाई भने नेपाल समुह ओलीसँग मिल्न गए ओली विरुद्धको गठबन्धन कमजोर बन्ने चिन्ता छ ।  नेता नेपाल ओलीसँग मिल्न गए ओलीले प्रधानमन्त्रीको हैसियतले चालेका कदमविरुद्धका लडाइमा हार्ने डर विपक्षी गठबन्धनलाई छ । विपक्षी गठबन्धनलाई कमजोर पार्ने योजनाअनुसार नै ओलीले एमालेभित्रको एकता प्रक्रियालाई तीव्र बनाएको विश्लेषण राजनीतिक वृत्तमा हुन थालेको छ । यस्तो विश्लेषणपछि विपक्षी गठबन्धनका नेताहरुले नेता माधवकुमार नेपालसँग निरन्तर संवाद गरिरहेका छन् । ....... यतिसम्म कि अहिलेसम्म अन्य नेताका घरमा विरलै पुग्ने देउवा सोमबार भने आफ्ना सहयोगी अर्का काँग्रेस नेता पूर्णबहादुर खड्कालाई साथमै लिएर नेपाल निवास कोटेश्वर पुगेका थिए ।  ....... प्रधानमन्त्री ओली भने एमालेका सके सवै सांसद नभए माधव समुहमा लागेका एकाधबाहेकका अरुलाई आफैसँग राख्ने रणनीतिमा छन् । .......  नेपाल पक्ष ओलीसँग मिल्न गए विपक्षी गठबन्धन कमजोर हुने र ओली थप शक्तिशाली बन्ने त्रास गठबन्धनका नेताहरुलाई छ ।  ....... प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाहकारसमेत रहेका एमाले केन्द्रीय सदस्य सूर्य थापाले नेता नेपालको घरमा काँग्रेस सभापति देउवा र माओवादी केन्द्रका अध्यक्ष प्रचण्ड गएर गरेको भेटवार्तालाई एमाले सिध्याउन गरेको घरदैलोको संज्ञा दिएका छन् ।  ......... ‘गठबन्धनसँगको कुरा स्पष्ट छ, यदि हामीले नै भनेका सर्तमा ओली पुगे भने हामी जान्छौं भन्ने त उहाँहरुलाई थाहा छ, यसमा अलमल हुने कुरै भएन ।’  ........ गिरिजाप्रसाद कोइराला र शेरबहादुर देउवाबीचको विवादलाई नेता नेपालले मिलाउन सहयोग गरेका उदाहरण छन्’  ....... त्यसरी जेठ २ मा फर्कंदा एमाले केन्द्रीय समितिबाहेक सबै कमिटीमा माधव नेपालको बहुमत हुन्छ । माधव नेपाल बहुमतमा हुने गरी ओलीले उनलाई स्थान दिँदैनन्’

 प्रभु साह एमालेमा बस्न नचाहेपछि....   प्रभु साहले नेकपाकै राजनीतिक वैचारिक कार्यदिशाको निरन्तरता हुनुपर्ने अर्थात जनताको बहुदलीय जनवाद नभई जनताको जनवादसहितको राजनीतिक वैचारिक कार्यदिशा हुनुपर्ने, एकताकै भाव झल्किने गरी पार्टीको नयाँ नामाकरण हुनुपर्ने, पार्टीको सांगठनिक गतिविधि पनि एकताकै भाव अनुरूप हुनुपर्ने अर्थात् पार्टीको आगामी महाधिवेशन पनि एकताकै महाधिवेशन गर्नुपर्ने जस्ता माग राख़्दै आएका थिए, जसलाई केपी ओलीले मन पराएका थिएन  ....... आफ्नो मागको ठोस सम्बोधन नहुँदासम्म अगाडी बढ्न नसक्ने अडान प्रभु साहको थियो । प्रधानमन्त्री लगायतका एमाले नेताहरुले प्रभु साहलाई पटक पटक फकाउने प्रयास गरेतापनि साह भने टसमस भएनन् । प्रधानमन्त्री स्रोतले भन्यो, “एमाले ब्युतेपछि पार्टीको निर्णय पुस्तिका (माईन्युट) मा प्रभु साहले हालसम्म पनि हस्ताक्षर गर्न नमाने पछि प्रधानमन्त्री ओली झन क्रुद्ध हुनुभयो ।”

 काश्मिरका सबै रेल स्टेशनमा निःशुल्क वाइफाई सेवा  काश्मिर क्षेत्रका ६ हजार २१ स्टेशनमा निःशुल्क वाइफाई सेवा उपलब्ध गराइएको ....... रेलवे मन्त्री पियुष गोयलले ग्रामीण तथा शहरी क्षेत्रका जनतालाई जोड्न इन्टरनेटले सहयोग गर्ने विश्वास व्यक्त गरेका छन् ।

नेम्वाङलाई संसदीय दलको नेता बनाएर एमाले मिलाउने प्रयास एमाले मिल्न नदिनेहरू सक्रिय हुँदा समस्या परेको हो : सल्लाहकार थापा ....... संविधान सभा अध्यक्ष तथा एमाले संसदीय दलका उपनेता सुवास नेम्बाङलाई नै संसदीय दलको नेता बनाएर दुई खेमामा विभक्त पार्टी मिलाउने प्रक्रिया अघि बढेको एक नेताले बताए । नेम्बाङले त्यस विषयमा छलफल गरेको कुरा अस्वीकार गरे । एमाले नेताहरू नेम्वाङलाई दलको नेता बनाएर जाने विकल्पमा पनि कुराकानी भइरहेको बताउँछन् । ..... अदातलको फैसला कुरेको पनि हुनसक्ने ....... नेम्वाङले वार्ता सकारात्मक रहेको र केही दिनमा शीर्ष नेता सम्मिलित संयुक्त बैठक बसेर टुंगोमा पुग्‍ने बताए । उनले भने, ‘मेरो बारेमा कुरा अघि बढेको छैन । हामी समग्र दल मिलाउन लागेका छौँ । केही दिनमा टुंगोमा पुग्छाैं । ’ ....... नेम्वाङले आफू संसदीय दलको नेता हुने विषयमा सोचिनसकेको र त्यो स्तरमा कुरा नभएको प्रष्ट पार्दै भने, ‘विभिन्‍न विकल्पमा कुरा भएको छ । कतै न कतै पुगेर मिल्नै पर्छ । हामी छिट्टै एक जुट हुनेछौँ । प्रयास जारी छ ।’

देशको चौतर्फी संकटको प्रमुख कारण राजनीति/दल/नेतृत्वको स्खलन : डा. भट्टराई कांग्रेस ‘कांग्रेस’नरहनु, कम्युनिष्ट ‘कम्युनिष्ट’नरहनु, समाजवादी ‘समाजवादी’नरहनु ! नै अहिलेको समस्या रहेको



बाबुराम भट्टराई भन्छन्– पार्टीहरुलाई आमूल रूपान्तरण गर्ने आँट गरौँ रुपान्तरण हुन नसके समयले अर्कै गति लिने र अहिलेको दलहरुको अस्तित्व नै नरहने खतरा बढ्न सक्ने



at No comments:
Labels: , , , ,

Wednesday, June 16, 2021

बाबुरामको नया समाजवाद: केजरीवाल पथ?

बाबुराम को नया समाजवादी केन्द्र
कम्युनिस्ट एकता कि नयाँ समाजवादी केन्द्र? कार्ल मार्क्सकै भनाइलाई आधार मान्ने हो भने जसरी ‘क्षमताअनुसारको काम, आवश्यकताअनुसारको दाम’ सम्भव छैन, त्यसै गरी ‘क्षमताअनुसारको काम, कामअनुुसारको दाम’ सम्भव छ। मानिसलाई ‘सर्वव्यापी शिक्षा र स्वास्थ्य सेवा’ बाट क्षमतावान् बनाउन सम्भव छ। सोहीअनुसारको रोजगारी सिर्जना गर्न र समतामूलक समाज बनाउँन सम्भव छ।

मदन भंडारी ले बहुदल आविष्कार गरेको होइन। बाबुरामले ताततातो पस्केको नया समाजवाद हुबहु केजरीवाल पथ सँग मिल्छ। यद्यपि त्यो नाम को आदर्श कतै उल्लेख छैन। केजरीवाल लाई तपाईं पुंजीवादी कि समाजवादी भन्दा उसले अचम्म मानला। बाबुराम को नया शक्ति भनेको केजरीवाल को आम आदमी पार्टी को नक्कल गर्न खोजेको नै हो। प्रयोग असफल रह्यो। सपा हुँदै जसपा पुगे। तर त्यहाँ उनको बौद्धिक तानाशाही नचलेको देखेर नमजा मानेका छन। समाजवाद नाम सँग प्यार हो भने जसपा को नाम मा छ त त्यो शब्द। 

अमेरिकी राजनीतिमा कसैलाई गाली गर्नु पर्यो भने त समाजवादी भनिदिने गरिन्छ। कसैलाई चुनाव हराउनु छ भने समाजवाद को बिल्ला लगाइदियो। चुनाव हार्छ त्यो मान्छे ले। 

साउन मा आँखा फुटेको गोरुले हरियो देख्छ भने जस्तो। पिछला शताब्दी को पुँजीवाद साम्यवाद वाला झगड़ा समाप्त भयो। अब मानव अधिकार वाला बहुदलीय लोकतंत्र र मिश्रित अर्थतंत्र सबैले मानने भन्ने भयो। अर्थात वादविवाद सकियो। तर बाबुराम जी का लागि वादविवाद सकिएको छैन। 

लोकतंत्र र मिश्रित अर्थतंत्र मानने नमान्ने वादविवाद को कहिले पनि केजरीवाल ले सामना नै गर्नुपरेन। त्यो भित्र रहेर सरकारले गर्नुपर्ने सीमित काम सकेसम्म राम्रो गर्ने भन्ने हो। मुख्य रूपले शिक्षा र स्वास्थ को क्षेत्रमा राम्रो गर्ने। मान्छे ले काम गर्ने त निजी क्षेत्रमा हो भन्ने छ। राम्रो पढेको छ भने राम्रो कमाउला। त्यो सोंच हो। 

अर्थात डेलिवर (deliver) गर्ने। भन्ने ले त्यसलाई post-ideology politics पनि भन्छन। 

बाबुराम जी को प्रयास गलत होइन। जायज छ। तर विफल यस मानेमा हुन्छ कि राजतन्त्र बांदर लाई संवैधानिक राजतन्त्र को नाच सिकाउने प्रयास गर्दै बीपी ले जीवन बिताए। बाबुराम जी प्रचंड लाई बहुदल, माधव लाई साम्यवाद/जनवाद छोड्न सिकाउन मैं आफ्नो समय दिन चाहन्छन। आफ्नो आफ्नो कुरा हो। मेरो ठोकुवा छ प्रचंड र माधव ले आजीवन कम्युनिस्ट शब्द छोड्ने वाला छैनन। हुन त तिनको राजनीतिक जीवन त समापत नै भइसक्यो। 

बरु जसपा को नया पीढ़ि लाई केजरीवाल सिकाए उपलब्धि हात लाग्दो हो। 




मन्त्रीबाट हठात् हटाइनु राजनीतिक बेइमानी हो : जितेन्द्र सोनल [अन्तर्वार्ता]  जसरी अहिले जनता समाजवादी पार्टीभित्र राजनीतिक घटनाक्रमको विकास भएको छ, पार्टीको केन्द्रदेखि प्रदेशसम्मको स्थिति त्यति राम्रो छैन। ........ महन्थ ठाकुरजीलाई कारबाही गर्ने कुरा मैले कल्पनासम्म गर्न सक्दिन। त्यसैगरी उपेन्द्रजीमाथि पनि। एउटै पार्टीको दुई नेता सदनमा शुभकामना मन्तव्य राख्दा दुई धारको कुरो राख्नु, एक नेता विपक्षीसँग गठबन्धन गरेर वैकल्पिक सरकारको कुरो गर्नु। .............. केन्द्रीय अध्यक्ष आउनुभएको छ। उहाँ सबैसँग एक्लै–एक्लै भेट गरिरहनु भएको छ, माइन्युटमा हस्ताक्षर गराइराख्नु भएको छ। त्यसपछि मलाई लाग्यो, यो राजनीतिक बेइमानी हो। उहाँले काठमाडौंमा के गर्नुभयो? कसले कसलाई कारबाही गर्‍यो, त्यो त्यागेर प्रदेशमा ५५ जनालाई बोलाएर उहाँले कुरा गर्नुपर्थ्यो। तर उहाँले चोरबाटो भएर सबै प्रक्रिया अगाडि बढाउनुभयो। जब मैले सञ्चारमाध्ययमबाट जानकारी पाएँ, त्यसपछि अन्तरमनमा लाग्यो अब यो सहकार्य अगाडि जानेवाला छैन। ............. समस्या के छ भने जनता समाजवादी पार्टी दुई पार्टी मिलेर बन्यो। तत्कालीन संघीय समाजवादी पार्टीभित्र विभिन्न गुट छ। तत्कालीन राजपा त झन् ६ पार्टी मिलेर बनेको थियो। त्यसकै अन्तरद्वन्द्व सबैठाउँमा देखिन्थ्यो। ........ शेरबहादुर देउवाजीले प्रचण्डजीको टाउकोको मूल्य तोक्नु भएको थियो, उपेन्द्र यादवजी प्रचण्डको डरले लुकीछिपी बस्नुहुन्थ्यो। तर आज हेर्नुुस् एकै ठाउँमा छन् तीनै जना। 




तीन प्रदेशमा विपक्षी गठबन्धनबाट कसरी बाहिर निस्कियो खनाल–नेपाल समूह ? पार्टी एकता जोगाउन खनाल–नेपाल समूहले लिएको लचक नीति हो वा सरकार फेरबदलको अवस्थामा निर्णायक भूमिका खेल्ने रणनीतिको हिस्सा भन्ने अझै अस्पष्ट

आफ्नै निवासमा विपक्षी गठबन्धनको  बैठक राखेर माधव नेपालले दिए सन्देश–  एमाले एकताको आधार बनेको छैन,  हामी गठबन्धनमै छौँ शीर्ष नेताहरूले ‘वर्तमान गठबन्धन एकले अर्कोलाई उपयोग गर्न होइन, राष्ट्र, गणतन्त्र, संविधान र लोकतन्त्रको रक्षा एवं जनताको सुविधा र हितलाई अभिवृद्धि गर्न बनेको’ भन्दै पुनः स्पष्टता दर्शाएका छन्, साथै आपसी सम्बन्ध बलियो बनाउने र एक–आपसमा अविश्वास उत्पन्न गराउने विषयबाट सजग रहने प्रतिबद्धता पनि व्यक्त गरेका छन्







‘खोप कूटनीतिमा सरकार पूर्ण रूपमा विफल भयो’ प्रधानमन्त्री ओलीले संसदबाट भारतलाई गाली गरेको, अमेरिकासँग एमसीसीबारे पाँच वर्षदेखि जोरी खोजिरहेको र विभिन्न कारणले बेलायतको विश्वास पनि गुमाएको भन्दै उनले भने, ‘ओलीले विदेश नीतिलाई आफ्नो सत्ता बचाउने खेलमा प्रयोग गर्दा हाम्रा ऐतिहासिक सम्बन्धहरूमा ठूलो समस्या उत्पन्न भयो । यिनै कारणले गर्दा नेपालले समयमा खोप ल्याउन सकेन ।’ ...... सबैभन्दा अनौठो त के देखियो भने स्वास्थ्य सामग्री, भ्याक्सिन लगायत विषयमा कहिल्यै पनि संसदमा बहस र छलफल नै भएन । ...... राज्यले यति ठूलो समस्यालाई समाधान गर्नका लागि कुनै रणनीतिक पेपर नै बनाउन सकेन । ........ गत वर्ष स्वास्थ्य सामग्री खरीदमा भ्रष्टाचार भएका विषय बाहिर आए । बिचौलिया, राजनीतिक दलका आफन्तहरू यो लुट्ने बेला हो, धेरै कमाउने बेला भयो भनेर लागे । हामीले स्वास्थ्य सामग्री खरीदमा व्यापक भ्रष्टाचार भएको देख्यौं । कमिसन नआई सामान नकिन्ने र जनताको स्वास्थ्यमा खेलबाड गर्ने काम भयो । ..........

प्रत्येक संकटलाई यहाँ राजनीतिक दल र कर्मचारीतन्त्रले मनग्य आम्दानी गर्ने स्रोतको रूपमा बुझेका छन् । समस्यालाई संकटमा परिणत गरेर त्यहाँबाट फाइदा उठाउने प्रवृत्ति छ ।

....... भ्रष्टाचारले सबै बिगार्‍यो । जानीजानी एजेन्ट खडा र समस्या सिर्जना गर्ने काम भयो । कमिसनको नाउँमा भारतबाट खोप ल्याउन ढिलाइ गर्दा पनि ती व्यक्तिलाई कसैले कार्बाही गरेको छैन । ...... हामीले चार डलरमा २० लाख किनेका छौं, पछि ६ डलरमा ल्याउने प्रयास भयो । ५० लाखमा पचास प्रतिशत कमिशन खान खोज्ने भनेको कति बढी खान खोजेको हो देखियो । .......... राष्ट्रपतिले किन लेखेको चिठी ? उनले भारत र चीनलाई किन चिठी लेखेको ? भारतीय राष्ट्रपतिको खोपसँग के सम्बन्ध छ ?

बेलायतकी महारानीको खोपसँग के सम्बन्ध छ ?

......... प्रश्न के हो भने गत वर्ष यही समयमा नेपालको प्रधानमन्त्रीले संसद मार्फत भारतलाई गाली गरिरहेका थिए । उनले भारतको सिम्बल र झण्डालाई गाली गरिरहेका थिए । अमेरिकासँग हामी पाँच वर्षदेखि जोरी खोजिरहेका छौं । एमसीसी अमेरिकाले हामीलाई प्रदान गर्ने अनुदान हो तर यसलाई हामीले राजनीतिको विषय बनायौं । हामीले अमेरिकासँगको विश्वसनीयता गुमाउने काम गर्‍यौं । .......... जी–७ मुलुकले गरीब मुलुकलाई दिने भनेका छन् तर त्यो २०२२ मा मात्र आउँछ । हामीलाई तत्काल आवश्यक छ । ........ हामीले चीनसँग खरीद गर्न खोजिरहेका छौं, उसले अरू मुलुकलाई बेचिरहेको छ तर नेपाललाई दिएको छैन । यस्तो अवस्थामा हाम्रो सम्बन्ध एकदमै राम्रो छ कसरी भन्न सकिन्छ ?

माधव नेपाल भेट्न कोटेश्वर पुगे डा बाबुराम

at No comments:
Labels: , , , ,

Sunday, February 11, 2018

प्रचंड ले कदम चाल्नुपर्छ




प्रचंड ले कदम चाल्नुपर्छ। नेतृत्व भनेकै त्यही हो।

चुनावको मैंडेट भनेको संसद को अंक गणित हो। जनता ले ओली प्रधान मंत्री भनेको भए एमाले लाई एक्लो बहुमत दिने थिए। दिएनन।

ओली  र प्रचंड मध्ये एक जना प्रधान मंत्री हुने हो भने बढ़ी सक्षम व्यक्ति प्रचंड हो। पार्टी भन्दा देश ठुलो। राष्ट्रिय सभा चुनाव ताका देखियो। ओली को लिडे ढिपी ले निकास दिने थिएन। राष्ट्रपति र प्रचंड ले मिलेर निकास दिनुपर्यो। त्यो एउटा मात्र उदाहरण हो। त्यस्ता अनेकन छन।

प्रथम पटक प्रम हुँदा प्रचंड ले डुबाए। अनावश्यक सेनाध्यक्ष प्रकरण ले पहिलो संविधान सभा डुब्यो। दोस्रो संविधान सभा ले संबिधान जारी गर्दा "उपिया पो निस्कियो" भनेर प्रचंड ले भनेको त्यो उपिया प्रचंड को खल्ती बाट नै निस्केको हो। तर दोस्रो पटक प्रम हुँदा प्रचंड ले राम्रो काम गरे। आर्थिक वृद्धि दर सात प्रतिशत माथि पुर्याए।

सिद्धांत को कुरा छैन। आखिर दुबै ले बहुदलीय लोकतंत्र र मिश्रित अर्थतंत्र नै मानने भनेको हो। (कम्युनिज्म, समाजवाद र सिद्धांत को कुरो) बरु कस्तो किसिमको बहुदल र कस्तो किसिमको मिश्रित अर्थतंत्र भन्ने कुरा मा दुबै पार्टी बीच प्रतिस्प्रधा भएको राम्रो। बिना प्रतिस्प्रधा सैद्धांतिक परिमार्जन कसरी हुन्छ?

बहुदलीय लोकतंत्र त मानने तर कस्तो बहुदलीय लोकतंत्र? एक व्यक्ति एक मत भनेको के? चुनाव मा मत बटुले अनुसार समानुपातिक पैसा राज्य ले दिने, त्यसै बाट पार्टी चलाउनुपर्ने, अरु कुनै स्रोत बाट पैसा लिन नपाउने ---- त्यस्तो बहुदल पो हो कि? अहिले कहीं पनि छैन। भारत, बेलायत, अमेरिका मा छैन।

मिश्रित अर्थतंत्र त मानने तर कस्तो मिश्रित अर्थतंत्र? ५०% निजी क्षेत्र र ५०% अरु क्षेत्र कि ७०% निजी क्षेत्र?

पदको बाँडफाँड को लफड़ा त छँदै छ। ६०-४० को भागबण्डा र ओली र प्रचंड मध्ये एउटा प्रम अर्को पार्टी अध्यक्ष भन्ने नै सहमति हो चुनाव अगाडि। तर ओली चुनाव को केही दिन अगाडि देखि नै तोड्दै आएको त्यो। सहमति थियो भने सकियो।

प्रचंड यस पटक प्रम हुँदैनन भने त्यस पछि पालो नै आउँदैन। उमेरको पनि त कुरा छ।

मुख्य कुरा राजनीतिक कुशलता को छ। प्रम पद का लागि ओली भन्दा बढ़ी कुशल प्रचंड।

तर देउबा को माओवादी एक्लै ले सरकार बनाउ भन्ने ऑफर देउबा desperate भएको। त्यसले दुई वर्ष को सत्ता मात्र दिन्छ। तर माओवादी को नेतृत्व मा माओवादी-काँग्रेस-मधेसी को सरकार बन्छ भने त्यसले पाँच वर्ष खान्छ।

चीन बाट पनि भारत बाट पनि दुनिया भरि बाट लगानी भित्र्याएर १०,००० मेगावाट बढ़ी जलबिद्युत निकालेर गरीब नेपाली को उद्धार गर्ने। हाइड्रो समाजवाद।

प्रचंड ले कदम चाल्नुपर्छ। नेतृत्व भनेकै त्यही हो। प्रचंड पाँच वर्ष प्रधान मंत्री बन्नुपर्छ।

महंथ ठाकुर राष्ट्रपति भए पहाड़ी प्रम मधेसी राष्ट्रपति। राम्रै हुन्छ। उपेंद्र यादव उप प्रम।

















at No comments:
Labels: , , , , , , , ,

Friday, December 29, 2017

कम्युनिज्म, समाजवाद र सिद्धांत को कुरो



आज कसैले पृथ्वी गोल छ भनेर ऐलान गर्छ भने उसलाई यो त कस्तो महावैज्ञानिक, पृथ्वी गोल रहेछ भनेर पत्ता लगायो भन्ने कुरा आउँदैन। मदन भंडारी द्वारा प्रतिपादित बहुदलीय जनवाद लाई कम्युनिस्ट ले बहुदल मान्यो भन्ने किसिमले हेर्न सकिन्छ तर कम्युनिस्ट ले नै बहुदलीय व्यवस्था को आविष्कार गर्यो भन्न मिल्दैन। त्यस बहुदलीय जनवाद ले बहुदलीय लोकतंत्र र मिश्रित अर्थतंत्र नै भनेको हो। तर एकदलीय व्यवस्था भएको चीन ले पनि मिश्रित अर्थतंत्र मानेको छ। चीन मा निजी क्षेत्र अमेरिका लाई टक्कर दिने किसिमको छ। मदन भंडारी को बहुदलीय जनवाद वास्तवमैं नया सिद्धांत हो भने त्यो कम्युनिस्ट देश चीन मा पनि लागु हुनुपर्छ। तर नेपालको कुनै पनि कम्युनिस्ट ले चीन सम्म त्यो सन्देश पुर्याएको मलाई थाहा छैन।

हुन त कार्ल मार्क्स ले मर्ने बेला तिर "म मार्क्सवादी होइन" भनेर ऐलान गरेका थिए। आफैले प्रतिपादित गरेको सिद्धांत नाना थरि मानिस ले विभिन्न किसिमले बांगोटिंगो अपव्याख्या गरिदिएको देखेर कार्ल मार्क्स आत्तिएका हुन। स्टालिन को तोड़मरोड़ लेनिन लाई पनि  नपचेको। पार्टी बाट यसलाई निकाल्नु पर्छ सम्म भनेका। लगत्तै देहांत भयो।

मार्क्सवाद को एउटा प्रयोग लेनिनवाद हो, अर्को स्टालिनवाद, तेस्रो माओवाद। लेनिन ले क्रांति मा भन्दा बढ़ी योगदान सिद्धांत मा दिए भन्न मिल्छ। शहर र कलकारख़ाना मा फोकस लेनिनवाद हो। चरम तानाशाही स्टालिनवाद हो। शहर होइन गाउ, कारखाना होइन खेत भनेको माओवाद ले। उद्योग उसै पनि नभएको तेस्रो विश्व का देश हरुमा माओवाद को लोभ देखिनु स्वाभाविक भन्न सकिन्छ।

लेनिन ले गरेको क्रांति को ७० वर्ष जति मा सोवियत संघ विघटन भयो। पश्चिमा देश हरुमा त्यसलाई कम्युनिज्म को पराजय को रुपमा लिने गरिन्छ। तर लेनिन को क्रांति को तीन दशक भित्र अमेरिका मा राष्ट्रपति रुज़वेल्ट ले गरीब हरु को पक्ष मा व्यापक कार्यक्रम हरु ल्याए। अहिले उत्तरी युरोप का देश हरु मा रहेको लोककल्याणकारी राज्य (welfare state) न पुरानो ढर्रा को पूँजीवादी भन्न मिल्छ न कम्युनिस्ट। तर चीन ले त्यसै लाई पनि नक्कल गर्ने जमर्को गरेको छैन।




















अमेरिका को प्राविधि (technology) क्षेत्र का ठुला ठुला इंटरप्रेन्योर (entrepreneur) थुप्रै ले post-capitalism को कुरा गर्न थालेका छन। २० औ शताब्दी को आर्थिक फ्रेमवर्क चाडै नपुग हुनेछ भन्न थालेका छन। चाडै भनेको १०० वर्ष भनेको होइन। १०-२० वर्ष भनेको। Universal Basic Income को कुरा आएको छ।

भने पछि राज्य को रुपरेखा के हुने --- त्यो बहस त ज्वलंत छह विश्वव्यापी रूप मा। त्यस बहसमा नेपालका क्रियाशील राजनीतिज्ञ हरु सामेल हुनु ख़ुशी को कुरा हो।

कम्युनिस्ट लेबल नै किन चाहियो? कम्निस्ट भने पछि हिंसा मा विश्वास गर्ने, एकदलीय व्यवस्था लादन खोज्ने जस्तो अर्थ लाग्छ। समाजवादी शब्द ले हुँदैन? एमाले र माओवादी को एकीकरण गर्ने हो भने नया पार्टी को नाम नेपाल समाजवादी पार्टी राखे हुँदैन? आखिर बहुदलीय लोकतंत्र र मिश्रित अर्थतंत्र दुबै ले मान्ने नै भनेको हो। दुबै लाई मानेर दुबै लाई बरु परिष्कृत बनाउँदै जान मिल्छ।

बहुदलीय लोकतंत्र त मान्ने तर प्रत्येक राष्ट्रिय पार्टी ले पाएको मत को समानुपातिक पैसा राज्य ले नै दिने, पार्टी चलाउन, चुनाव लडन अरु कुनै स्रोत बाट पैसा लिन नपाउने गर्न सकिन्छ।

मिश्रित अर्थतंत्र मा निजी क्षेत्र (private sector) त हुन्छ नै, साथै सरकारी क्षेत्र (public sector) र सहकारी क्षेत्र (cooperative sector) पनि हुन्छ। ती बाहेक अरु पनि हुन्छ। जस्तो कि non profit sector हुन्छ। नया केटेगरी हरु थपिएका छन। जस्तो कि social entrepreneurship . ----- कंपनी त खोल्ने तर त्यसको प्रमुख उद्देश्य मुनाफा नहुने, तर मुनाफा भने कमाउने। यी प्रत्येक सेक्टर अमेरिका मा छ। नेपालमा पनि छ। कसैले आएर नेपालमा निजी क्षेत्र, अथवा सरकारी अथवा सहकारी क्षेत्र आविष्कार गरिदिनुपर्ने अवस्था छैन। तर गुणात्मक (qualitative) र मात्रात्मक (quantitative) कुरा हरु आउँछन। Ratio को कुरा आउँछ। ९०% निजी क्षेत्र ले ओगटेको देश र ५०% मात्र निजी क्षेत्र ले ओगटेको देश दुबै मिश्रित अर्थतंत्र भएर पनि नितांत फरक देश हुन।

अर्थतंत्र को मात्र कुरा छैन। सामाजिक मुद्दा हरु छन। लैंगिक, क्षेत्रीय, जातीय, सांस्कृतिक आदि। समानता को प्रतिभुति प्रत्येक मानव सम्म पुग्नु पर्छ। संसदमा महिला को सहभागिता को सवाल मा नेपाल ले चीन, भारत, अमेरिका, बेलायत, रूस, जापान सबै लाई उछिनेको छ। त्यो सराहनीय कुरो हो। मधेसी, जनजाति, दलित लाई पनि त्यसै गरी समेट्नु पर्छ।

नेपाल को माटो सुहाउँदो भनेको त हाइड्रो समाजवाद हो। भुटान को देखासिखि १०-२० हजार मेगावाट उत्पादन गर्ने र राजा वीरेंद्र को भाषा मा सबै नेपाली को आधारभूत आवश्यकता पुरा गर्ने। १० वर्ष भित्र मधेसमा सौर्य उर्जा बाट पहाड़ मा हाइड्रो बाट भन्दा बढ़ी बिजुली उत्पादन गर्न सकिने हुन्छ। सौर्य प्रविधि को मुल्य को गिरावट त्यस किसिम को हुने प्रक्षेपण गरिँदैछ।

एमाले र माओवादी मिलेर समाजवादी पार्टी बनाउने। फोरम र राजपा त्यस पछि एकीकरण गर्नै पर्ने हुन्छ। काँग्रेस मा पनि देउबा र पौडेल को शायद एकीकरण हुँदै गर्ला।





at No comments:
Labels: , , , , , , , , , , ,

Saturday, October 28, 2017

महेंद्र पथ भनेको चीनको एक भाषा, एक भेष, एक देश र तैं चुप मैं चुप नै होइन र?









महेंद्र पथ भनेको चीनको एक भाषा, एक भेष, एक देश (unitary state) र तैं चुप मैं चुप (no free speech) नै होइन र?


राजा महेंद्र ले चीन र भारत लाई एक अर्का विरुद्ध प्रयोग गरेका होइनन कि चीन लाई अँगालेका हुन। वाक स्वतंत्रता को समाप्ति, संगठनको स्वतंत्रता को समाप्ति, एक भाषा, एक भेष, एक देश ---- त्यो सब चिनिया मोडल हो। अझ माओ पनि राजा जस्तै थिएनन र? आजीवन शासन गरे। अहिले ओली महेंद्र पथमा हिडेको भन्नु पुर्ण सत्य भएन। अब ideology export गर्नु चीनको घोषित नीति नै भइसकेको अवस्था मा नेपाली जनता ओलीसँग सतर्क हुनुपर्छ। नेपाल चीन का लागि आकर्षक छ। भारत र अमेरिका दुबै लाई एकै पटक नीचा देखाउन मिल्ने ठाउँ।

दुई तिहाई ल्याएर संविधान संसोधन गर्छु भनेको के ओली ले? बहुदल, वाक स्वतंत्रता आदि लाई तत्काल लाई मान्नुपरे मानने पछि फाल्ने भनेको हो कि?

भन्दैमा भारत कै राजनीतिक सिस्टम राम्रो, अमेरिका को फोटोकॉपी गर्नु पर्छ भन्ने होइन। लोकतंत्र जुन जुन देशमा छ त्यस्तो प्रत्येक देशमा आफ्नै विशिस्ट किसिमको छ। उत्तरी युरोप मा रहेको लोकतंत्र लाई त औपचारिक रूप मा नै समाजवाद नै भन्ने गरिन्छ। तर त्यस्तो प्रत्येक ठाउँ मा मानव अधिकार को पुर्ण गारंटी छ। वाक स्वतंत्रता छ कि छैन भन्नेमा दुईमत छैन। विभिन्न राजनीतिक पार्टी को meaningful अस्तित्व छ।

तर चीन ले भनेको समाजवाद उत्तरी युरोप को जस्तो होइन। ओली ले भनेको समाजवाद त चीन को जस्तो पनि होइन। ओली को आइडियोलॉजी त नाङ्गो माफ़ियातंत्र र सिंडिकेट राज हो, लुटतंत्र हो, Tammany Hall हो।

बीपी कोइराला लाई लेखक, विचारक भन्न मिल्छ, तर कुशल राजनीतिज्ञ भन्न मिल्दैन। महेंद्र ले कु गर्ने कुरा महिनौं सम्म थाहा पाएर पनि sitting duck भएर बसे। नेहरू को मा कूदेर जानु पर्ने थियो। माओ र नेहरू बीच को फरक बुझ्न सक्नुपर्थ्यो। नेपालमा राजनीति गर्न त्यति geopolitics त बुझ्न सक्नुपर्छ।




at No comments:
Labels: , , , , , , , , , , , , ,

Wednesday, September 02, 2015

म क्रिस्चियन/मुसलमान होइन, म समाजवादी होइन



बाबुराम भट्टराई मेरो लागि मुसलमान भने पनि भो, क्रिस्चियन भने पनि भो। फरक राजनीतिक धर्म को मान्छे। २००५ को गर्मी मा म जब न्यु यॉर्क शहर आएँ, त्यति बेला दुनियामा नेपालका माओवादी को यथार्थपरक इमेज नै के थियो भन्दा शीत युद्ध पछि को दुनिया कै नंबर एक अल्ट्रा लेफ्ट समुह। राजनीतिक अल काईदा। कहाँ नेपाल शांग्रीला/हिप्पी को देश। कहाँ माओवादी। बरफ र आगो एउटै चित्रमा। नेपाल बाहिर चाहिँ पाइला नटेकेको भनौं भने दक्षिण एशिया मा फैलिन चाहेको आशंका, र दक्षिण एशिया स्तर मा संगठन भए नभए को स्पष्ट नभए पनि भारत का सशस्त्र माओवादी लाई प्रशस्त inspire गरेको तथ्य। अमेरिका ले अहिले अल काईदा/ISIS बारे जे भन्छ त्यति बेला नेपालका माओवादी बारे त्यही भन्थ्यो। भौतिक रुपले सिध्याउनु पर्छ। अर्को औषधि छैन। र त्यसलाई पुर्ण रुपले सैद्धांतिक रुपले हेर्नु हुँदैन। अमेरिका ले अरु देश लाई मिलिटरी ऐड दिँदा कति अमेरिकी कंपनी हरु लाई फाइदा भइराखेको हुन्छ। कमाइ हुन्छ। Follow the money.

अमेरिका को लाइन गलत थियो। विशेष गरी ज्ञानेन्द्र को कु पछि त अझ माओवादी "समस्या" को राजनीतिक समाधान मात्र संभव थियो। कमती गार्हो थिएन त्यो समीकरण। १० वर्ष मा हामी यहाँ आइपुगेका छौं। राजा नमारी नसमाती गणतंत्र ल्याउने देश इतिहासमा कति छन?

म समाजवादी होइन। वास्तव मैं होइन। भित्री ह्रदय बाट नै होइन। स्वेच्छा ले नै होइन। म हिन्दु/बुद्धिस्ट, बाबुराम भट्टराई क्रिस्चियन/मुसलमान। तर मैले मेरो धर्म ले भन्छ भनेर राम्रो व्यवहार गरेको हुन सक्छु। बाबुराम को धर्म ले पनि उसलाई राम्रो व्यवहार नै गर्न लगाउँछ भने मलाई त्यो धर्म समस्या हुने कुरा भएन। भन्दैमा म क्रिस्चियन/मुसलमान हुनु पर्दैन। र धर्म प्रदत राम्रो व्यवहार भनेको गरीब का लागि शिक्षा, स्वास्थ्य, रोजगार को कुरा हो। मेरो राजनीतिक धर्म ले पनि सबै को, गरीब को पनि जीवनस्तर उकास्ने सोंचछ। धनी को मात्र होइन, गरीब को मात्र होइन। र त्यहाँ कुनै clash छैन। दुबै लाई सँगै माथि लानुपर्ने हुन्छ नत्र ती दुई मध्ये एक लाई पनि माथि लान सकिँदैन। र एउटा स्वच्छ लोकतंत्र/अर्थतंत्र मा जो सुकै धनी बन्न सक्छ। जन्मले मात्र धनी हुने रूढ़िवादी समाज हो।

नेपाल राजनीतिक रुपले एक किसिम ले अचम्म छ। जो पनि समाजवादी। काँग्रेस पनि (घोषणा मा) समाजवादी, एमाले (कागजमा) समाजवादी, फोरम समाजवादी, हृदयेश समाजवादी, माओवादी समाजवादी। सत्ताधारी पनि समाजवादी, विपक्षी पनि समाजवादी। यस्तो पनि हुन्छ? हाँडी गाउँ को जात्रा।

म क्रिस्चियन/मुसलमान होइन, म समाजवादी होइन।

बाबुराम भट्टराई का लागि कम्युनिस्ट मेनिफेस्टो जे होला मेरो लागि Universal Declaration Of Human Rights त्यही हो।मेरो राजनीतिक ज्यामिति को विन्दु र रेखा त्यो छोटो दस्तावेज हो। बहुदल त्यस बाट उब्जिने कुरा हो, लोकतंत्र त्यस बाट  उब्जिने कुरा हो। त्यस दस्तावेज को ॐ चाहिं फ्री स्पीच हो। सीके राउत ले सेन राजा सेन राजा भन्छ। उसले भन्नु अगाडि मलाई थाहा पनि थिएन।

मानव अधिकार र लोकतंत्र को परिधि भित्र तर म जस्तो को र बाबुराम भट्टराई जस्तो को धेरै कुरा मिल्न सक्छ। म अमेरिकी राजनीति र अर्थतंत्र लाई face value मा लिंदीन। नियमित आलोचना गर्छु। America's original mission - a total spread of democracy - is in a direct clash with America's original sin - race भन्छु।

कति हुन्छन् theory का कुरा कति व्यावहारिक कुरा। Science theory भो, engineering त्यसको application. कर्मक्षेत्र मा बाबुराम भट्टराई नेपालमा फुल टाइम राजनीति गरिरहेको मान्छे, एक पटक प्रधान मंत्री भइसकेको र फेरि हुन सक्ने मान्छे। म कहिले चुनाव नलडने मान्छे। म मेरो टेक कंपनी बिल्ड गर्न चाहेको मान्छे। तर राजनीति मा गहिरो interest भएको मान्छे। उही हो, आफु हुर्केको घरमा आगो लाग्दा टाढा बाट पानी फालेको चाहिं हो। तर टाढा भन्न मिल्दैन। यो डिजिटल माध्यम ले को टाढा को नजिक! म अमेरिका आउनु अगाडि पार्टी मा हृदयेश महासचिव, म र सरिता उपमहासचिव, राजेन्द्रजी केंद्रीय समिति सदस्य, रामेश्वर राय यादव अध्यक्ष, त्यति बेला समोसा मा आलु र बिहार मा लालु थिए, हृदयेश लाई एउटा यादव चाहिएको, बॉर्डर यता पनि लहर आइहाल्छ कि भन्ने थियो। म पत्रकार मान्छे होइन। मैले गरेको डिजिटल activism हो। नेपाल को शांति प्रक्रिया मा कुनै सभासद अथवा शीर्ष नेता नै भन्दा कम मैले गरे जस्तो लाग्या छैन। तर म "फर्किने" मान्छे होइन। There is no going backward, there is only going forward. नेपालको आर्थिक क्रांति मा मेरो कंपनी योगदान दिन चाहन्छ। तर न्यु यॉर्क त मेरो होमटाउन हो। म भारत र नेपाल माँ फिँजिन चाहेको चाहिँ हो। बिहार भो। मेरे दिल में बिहार और नेपाल बराबर है।

मदन भंडारी को तथाकथित बहुदलीय जनवाद को पुस्तिका त्यति बेला नै पढेको। खासै घत लागेन। कम्निष्ट ले बहुदल मानने भनेको न हो -- त्योंभन्दा बढ़ी के हो? बरु बाबुराम भट्टराई ले आफ्नै धर्म मा केही नया सोंच ल्याउन सक्ने संभावना देख्छु। उसको धर्म को पनि मेरो धर्म को पनि मान्छे ले The Scientific Method चाहिं मान्नै पर्छ। म मान्छु। बाबुराम भट्टराई ले मानेको देखेको छु। तर मेरै धर्म मा त्यो नमान्ने dogmatic मानिस प्रशस्त छन। बाबुराम को धर्म मा पनि होलान।

म नेपालको भारत सँग को राजनीतिक र आर्थिक एकीकरण मा र चीन मा पॉलिटकल रिफार्म को मुद्दा मा बाबुराम सँग सहकार्य खोजेको मान्छे। स्पष्ट कुरा। मोही माग्ने ढुङ्ग्रो देखाउने। नेपालको माओवादी समस्या समाप्त भयो मोटामोटी। नेपाललाई १ मत को ५० रुपया को बाटो लाने र प्रत्यक्ष निर्वाचित प्रधान मंत्री को बाटो लाने हो भने र भारत सँग negotiate गर्दा भारत ले पनि १ मत को ५० रुपया मान्नु पर्ने भन्ने हो भने अनि भारत को पनि माओवादी "समस्या" समाप्त हुन्छ।

बाबुरामले खोजेको नया धार
१ मत को ५० रुपया
प्रत्यक्ष निर्वाचित प्रधान मंत्री र १०% आर्थिक वृद्धि दर
भारतका २४० ट्रिलियन डॉलर वाला अर्थतंत्र बनने का फोर्मुला इजराइल के पास है


at No comments:
Labels: , , , , , , , , , ,

Monday, August 17, 2015

Baburam Bhattarai

उपत्यका र पहाडी–हिमाली जिल्ला खुलेपनि मधेस–तराई–थरुहटमा अनिश्चितकालीन बन्दः मोर्चा
कार्यकारी अधिकार प्रयोग गर्ने, सम्पत्ति जम्मा गर्ने, धाकधक्कु लगाउने खालको स्वभाव मेरो होइन —बाबुराम भट्टराई
संविधानसभाको प्रक्रिया पूरा गर्न ५÷७ दिन समय लाग्न सक्छ । यसर्थ झन्डै १०–१५ दिनभित्र नयाँ संविधान जारी हुन्छ । ...... प्रक्रिया सबै पुरानै हुन् । मस्यौदा तयार भएपछि सभासदहरुलाई केही दिन अध्ययनका लागि दिइन्छ र उहाँहरुलाई संशोधन प्रस्तुत गर्ने समय पनि दिइन्छ । त्यसपछि प्रत्येक धारामा छलफल गरेर विधिवत् ढङ्गले परित गर्नुपर्ने हुन्छ । ती सबैलाई समेटेर मैले १० देखि १५ दिनको कुरा गरेको हुँ । ...... हामीले भनेका कृुरामा जनताको प्रतिक्रिया नै आएन भने अथवा सहज ढङ्गले ग्रहण गरियो भने हाम्रो समाज अगाडि बढेको रहेनछ भनेर बुझ्नु पर्दछ । त्यसैले हामी जति अगाडि बढ्छौँ त्यति नै प्रतिक्रियाहरु आउँछन् । यसले अग्रगमनकै सङ्केत गर्दछ । ....... एमाओवादीको विचार वा मेरो व्यक्तिगत विचारको कुरा गर्दा जसको भाषा र जनसङ्ख्या १ प्रतिशतभन्दा बढी छ, त्यस समुदायलाई छुट्टै प्रदेश दिने भन्ने थियो । त्यसलाई आधार मान्दा १३ प्रदेश हुन आउँछन् । तर त्यसमा अन्य पक्षहरु खासगरी कांग्रेस, एमाले सहमत नभएपछि ६ प्रदेशमा नै सम्झौता गर्नै पर्ने बाध्यता रह्यो । तिनै १३ प्रदेशलाई साझा पहिचान र सामथ्र्यका आधारमा पुनर्संरचना गर्दा ६ प्रदेश हुन आएको हो । ....... मलाई पनि केही नेताहरुको अनावश्यक हठ र जिद्दीले गर्दा हामी आफैँले स्थापित गरेका मान्यताहरु कार्यान्वयन भएका छैनन् भन्ने लाग्छ । उदाहरणका निम्ति सुदूरपश्चिमलाई कथित अखण्ड बनाउने नाममा हिजोका पञ्चायतकालीन विकास क्षेत्र कायम गर्नु पर्ने भनेर जबर्जस्ती थारु बाहुल्य क्षेत्रलाई चुँडाउने काम भयो । त्यसका अतरिक्त मगर बाहुल्य क्षेत्र पनि बाँडिन पुग्यो र पूर्वमा थारु तथा मधेसी बाहुल्य क्षेत्र पनि चुँडिन पुग्यो । त्यो सर्वथा अनुचित छ । ...... कर्णाली क्षेत्र एउटा विशिष्ट क्षेत्र भएकाले त्यसलाई अलग्गै एउटा प्रदेशका रुपमा कायम गरिनुपर्छ भन्ने जुन आवाज उठेको छ, त्यसलाई जायज मान्न सकिन्छ । ...... अहिलेको सीमाङ्कनमा हामी कोही पनि सहमत छैनौँ । जतिवेला म क्रान्तिकारी जनपरिषद्को अध्यक्ष थिएँ, त्यतिबेलादेखि नै हाम्रो पार्टीले १३ प्रदेशका कुरा अगाडि सारेको हो । हाम्रो पार्टीको ढाँचा पनि त्यहीअनुरुप रहेको छ । हाम्रो दृष्टिकोणमा १३ प्रदेश नै वैज्ञानिक र उपयुक्त थियो । ...... अहिलेको बाध्यात्मक सम्झौता हो । यसलाई आत्मसमर्पण भन्नु उपयुक्त हुँदैन । पहिलो संविधानसभामा जतिबेला माओवादी सबैभन्दा ठूलो र पहिलो शक्तिका रुपमा थियो, त्यतिवेला नै हामीले संविधान बनाउन सकेको भए निकै सम्मानजनक र अग्रगामी प्रकारको संविधान बन्ने थियो । उदाहरणका रुपमा

२०६९ जेठ २ गतेको सहमतिमा कायम हुन सकेको भए ११ प्रदेश हुन्थ्यो । त्यहाँ राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री भएको एउटा मिश्रित शासकीय प्रणाली लागू गर्ने भनिएको थियो । ५०–५० प्रतिशत समानुपातिक र प्रत्यक्ष निर्वाचित प्रणालीको कुरा थियो । महिला, दलितका अधिकारका कुराहरु सुनिश्चित गरिएका थिए । तर हाम्रा केही उग्र क्रान्तिकारी र यान्त्रिक जडसूत्रवादी साथीहरुको जोडबलले गर्दा हामी त्यसमा कायम रहन सकेनौँ । त्यसैको परिणाम भनौँ त्यसभन्दा तल ओर्लिएर यो सम्झौता गर्नुप¥यो । त्यसैले भन्ने गरिन्छ– भुईंको टिप्दा पोल्टाको पनि खस्छ ।

हामीमा त्यही लागू भएको छ, यो दुखद कुरा हो । अब फेरि पनि हामीले सम्झौता गरेर गएनौँ भने त्यही दुःखद इतिहास दोहोरिन सक्छ । .......... अहिले पनि कांग्रेस–एमालेका कतिपय नेता अनौपचारिक कुराकानीमा भन्ने गर्नुहुन्छ– ‘सङ्घीयता, धर्मनिरपेक्षता, समानुपातिक र समावेशी प्रतिनिधित्व तथा गणतन्त्र हाम्रो मुद्दै होइन, तपाईंहरुका कारणले हामीले मानिदिएका हौँ ।’ त्यो त उहाँहरुको आफ्नो धर्म भैहाल्यो । ....... यी चारवटा खम्बामा उभिएको संविधान बन्यो भने त्यसमाथि तला थप्दै जान सकिन्छ । ....... विज्ञान र विचार कहिल्यै पनि समाप्त हँुदैन । उतार–चढाव हुँदै अगाडि बढ्ने क्रममा कहिले बलियो र कहिले कमजोर देखा पर्छ । ...... यसले एउटा चरणको, एउटा युगको कार्यभार पूरा ग¥यो र अब नयाँ चरणको आन्दोलनको कार्यभार पूरा गर्न यसले आफूलाई रुपान्तरण र नयाँ ढँगले पुनर्गठन गरेर अगाडि बढ्नु पर्छ । ........ पार्टी भनेको समयको आवश्यकता पूरा गर्ने एउटा माध्यम हो, साध्य होइन । विचार र दर्शन चाहिँ निरन्तर शाश्वत् रहन्छन् तर पार्टी, सङ्गठन समयअनुसार गठन, विघटन र पुनर्गठन भइ नै रहन्छन् । ....... एक चरणको कार्यभार पूरा गरेसँगै पुँजीवादी क्रान्तिका उपलब्धिको रक्षा गर्नु, त्यसलाई संस्थागत गर्नु र पुँजीवादी आर्थिक, सामाजिक, सांस्कृतिक आधार निर्माण गर्दै समाजवादी क्रान्तिको दिशामा अगाडि बढ्नु यसको अबको मुख्य कार्यभार हो । त्यसका निम्ति हिजोको विचार, राजनीतिक कार्यदिशा, सङ्गठनात्मक संरचना, पद्दति, नेतृत्व र कार्यशैलीले मात्रै पुग्दैन । अब नयाँ चरणमा माक्र्सवादको विचारलाई नयाँ उचाइमा विकसित गर्नुपर्छ; हिजोकै माओवाद भनेर मात्रै पुग्दैन । माओपछि माक्र्सवादको नयाँ विकास हामीले गर्न सक्नु पर्छ । हिजोको नयाँ जनवादी क्रान्ति गर्ने कार्यदिशाले अब हुँदैन । समाजवादी क्रान्ति गर्ने नयाँ कार्यदिशा विकसित गर्नुपर्छ । हाम्रो पार्टी नयाँ जनवादी क्रान्ति गर्न र जनयुद्ध सञ्चालन गर्न बनेको पार्टी हो । त्यसैले अब समाजवादी क्रान्ति सम्पन्न गर्न पार्टीको ढाँचालाई पनि नयाँ ढङ्गले विकास गर्नुपर्छ । नेतृत्व र कार्यशैली पनि नयाँ ढङ्गको हुनुपर्छ । यो समग्रतामै नयाँ बन्नुपर्छ भन्ने विचार मैले केही समय अघिदेखि सार्दै आएको छु । ....... नयाँ शक्ति भन्नुको अर्थ हाम्रो पार्टीलाई नयाँ आधार, नयाँ विचारसहित पुनर्निर्माण गरेर सबैलाई समेट्दै अगाडि जाने हो । यसमा मैले तीन वटा आधार दिएको छु । पहिलो– पार्टी भित्रका अग्रगामी सोच राख्नेहरुलाई लिएर नयाँ शक्ति बनाउने । दोस्रो– हाम्रो पार्टीबाहिर रहेका प्रगतिशील शक्तिहरुको धु्रवीकरणसहित अगाडि बढ्ने । तेस्रो– आन्दोलनमा नै नभएका विल्कुल नयाँ मान्छेहरुलाई लिएर नयाँ शक्ति बनाउने । ...... हामीले माक्र्सवादलाई दुनियाँ बुझ्ने मात्र होइन, बदल्ने विज्ञानका रुपमा बुझ्छौँ । ........ मेरो पहिलो प्राथमिकता यही पार्टीलाई रुपान्तरण र पुनर्निर्माण गरेर अगाडि बढ्ने हुन्छ । त्यसका निम्ति नयाँ विचार, नयाँ कार्यदिशा र नयाँ नेतृत्वसहितको नयाँ सङ्गठनात्मक पद्धतिको आवश्यकता हुन्छ । यसो भन्दैगर्दा यहाँ कमरेड प्रचण्डले २५ वर्षदेखि नेतृत्व गर्दै आउनुभएको हुनाले कमरेड बाबुरामले नेतृत्व गरेपछि नयाँ हुन्छ भन्ने विल्कुल गलत धारणा पनि सुनियो । म विगत २ वर्षदेखि पार्टीको कुनै सार्वजनिक पदमा छैन र साधारण केन्द्रीय सदस्य मात्र छु । मलाई कुनै पद चाहिएको होइन । मैले भन्न खोजेको कुरा के हो भने अध्यक्ष प्रचण्ड र मैले अर्थात हामी दुबैले पद छोडिदिऊँ । हामी वैचारिक राजनीतिक काममा बढी केन्द्रित होऔँ । हिजो जनयुद्धबाट शान्ति प्रक्रियामा आउँदा हामीले त्यही भनेका थियौँ । पहिले कान्तिपुरमा दिएको अन्तर्वार्तामा उहाँले ‘हामी गान्धी भएर जान सक्छौँ’ भनेर भन्नुभएको थियो । त्यो अन्तर्वार्ता हामी दुबैले सल्लाह गरेर नै दिइएको थियो । पद छोड्ने भन्ने कुरा तत्कालै भन्दा पनि आवश्यक परेको खण्डमा हामीले त्यसो गर्न सक्छौँ भनिएको थियो । मलाई लाग्छ अब त्यो बेला आयो । अब संविधानसभाबाट संविधान जारी भइसकेपछि अध्यक्ष प्रचण्डले र मैले हामी दुबैले सक्रिय नेतृत्व नयाँ पुस्तालाई हस्तान्तरण गरेर नयाँ ढङ्गले पार्टीलार्ई पुनर्गठन र परिमार्जन गर्ने र हामीले वैचारिक राजनीतिक ढङ्गले आन्दोलनलाई सघाउ पु¥याउने मेरो प्रस्ताव हो । यसरी जान सक्याँै भने यही पार्टीबाट नयाँ ढङ्गले रुपान्तरित भएर जानसक्ने एउटा विकल्प रहन्छ । तर पार्टीभित्र सहमति भएन, अरु नेताहरुले मान्नुभएन र यसैलाई टालटुल पारेर जाने भन्न थाल्नुभयो भने मैले सायद दोस्रो विकल्पतिर सोच्नुपर्ने हुन्छ । दोस्रो विकल्प भनेको चाहिँ हामी विचार मिल्ने साथीहरु अन्य वामपन्थी प्रगतिशील शक्तिहरुसँग मिलेर नयाँ ढङ्गले अगाडि बढ्ने विकल्पतिर जानुपर्ने हुन सक्छ ।

तेस्रो भनेको विल्कुलै नयाँ ढङ्गले नयाँ शक्ति निर्माण गरेर जानुपर्ने पनि हुन सक्छ ।

त्यसैले यी तिनैवटा विकल्पलाई मैले खुला राखेको छु । ...... अहिले पार्टी गुटमा मात्र होइन, अत्यन्त स्वार्थ समूहहरुमा विभाजित छ । ..... नयाँ पुस्तालाई अगाडि आउने मार्ग प्रशस्त गरिदिने नै क्रान्तिकारी सही विचार हुन्छ भन्ने मेरो निजी विचार छ । ...... हाम्रो जस्तो पिछडिएको समाजमा माक्र्सवाद जस्तो द्वन्द्वात्मक भौतिकवादी विज्ञानलाई सबैले ग्रहण गर्न सक्दैनन् । मानिसहरु विचार बुझेर भन्दा पनि एउटा आस्था र विश्वासको आधारमा लाग्दछन् । हामीकहाँ धर्म र संस्कारका आधारमा अगाडि बढ्ने प्रचलन छ । त्यसले नेता कार्यकर्तामा आफूले विश्वास गरेको मानिसको पछि लाग्ने प्रवृत्तिको विकास गराइदियो र तलदेखि माथिसम्म गुट बन्दै जान थाले । हामीले यसैको विरासत लिएका छौँ । यसलाई अब हामीले तोड्नु पर्छ र २१ औँ शताब्दी अनुकूलको नयाँ माक्र्सवाद विकास गर्नुपर्छ । त्यसै अनुरुप हामीले अब समाजवादी क्रान्तिको नयाँ कार्यदिशा विकास गर्नुपर्ने हुन्छ ।

लेनिनले बनाएको पार्टी ढाँचालाई स्टालिनको पालामा आएर जसरी विकृत र भ्रष्टीकरण गरियो, त्यसको विकल्प हामीले सोच्नै पर्छ ।

.......... अब नयाँ चरणमा नयाँ ढङ्गको पार्टी चाहिन्छ । त्यसैले मैले बनाउने होइन, हामी सबै मिलेर बनाऔँ भन्ने मेरो आग्रह हो । तर बाबुराम एक्लैले पार्टी फुटाएर एउटा गुट बनाउँछ भन्ने भनाइ शतप्रतिशत झुट कुरा हो । .......

कमरेड प्रचण्ड स्टालिनको पुरानो एकमनावादी चिन्तनबाट प्रभावित हुनुहुन्छ । त्यसवाट निस्कन उहाँलाई बडो गाह्रो छ ।

मेरो धारणा चाहिँ स्टालिनको स्कुलबाट ननिस्केसम्म माक्र्सवादको विकास हुँदैन भन्ने छ । हाम्रो टकराव यहीँनेर परिराख्छ । कहिलेकाहीँ नयाँ ढङ्गले जाऔँ भन्नुहुन्छ । त्यतिवेला हाम्रो एकता बलियो हुन्छ, तर प्रायः उहाँ संस्कार, सङ्गत अथवा विरासतको कारणले हो कि त्यसबाट मुक्त हुन सक्नुहुन्न । .......... म जस्तो सामान्य गाउँले किसान पृष्ठभूमिबाट आएको मान्छे, एसएलसी दिने बेलासम्म गोठालो भएर हप्तामा ५ दिन स्कुलमा पढेर जाँच दिएँ, अहिले यो जिम्मेवारीसम्म आइपुगेँ, पार्टीले मलाई यो हैसियतसम्म पु¥यायो । ...... म प्रधानमन्त्री त भएँ तर त्यसको स्वाद मलाई त्यति गढेन । कुनै बेलामा त मलाई चिन्तन मनन र वैज्ञानिक अनुसन्धानमा लाग्न मन लाग्छ । तर अहिलेको समाजको आवश्यकता हे¥यो भने समाजलाई बल्ल–बल्ल यो अवस्थासम्म पु¥याइएको छ । यो राजनीतिक परिवर्तनको एउटा शृङ्खला मात्र पूरा भएको हो । परिवर्तनको चक्र त निरन्तर अगाडि बढिरहन्छ । यो परिवर्तनको प्रक्रियाबाट अलग्गिँदा इतिहासले खोजेको जिम्मेवारी पूरा नहुन सक्छ, धेरै जनता निरास बन्ने स्थिति आउन सक्छ भनेर म निरन्तर यही प्रक्रियालाई मजबुत बनाउन लागि रहेको छु ।


बाबुरामको नयाँ पार्टीको नाममा ‘माअाेवादी’ नजाेडिने
‘समाजवादमा जाने लक्ष्य लिने अनि नयाँ जनवादको गन्ध आउने माओवादी कसरी राख्ने ?’ बाबुरामको भनाई उद्यृत गर्दै स्रोतले भन्यो, ‘माओको योगदानलाई समेट्ने तर, पार्टीकै नाममै राख्दा भ्रम हुने भएकोले प्रारम्भमा नै त्यसलाई हटाएर जाँदा नै राम्रो हुन्छ ।’ ...... मध्यम वर्गलाई समेटेर अगाडिको यात्रा तय गर्नुपर्ने बाबुरामलाई लागेको छ । चिन्तनगत रुपमा त्रुटी रहे पनि मोहन वैद्यहरु इमान्दार रहेको बाबुरामलाई लागेको छ । ...... ‘भावनाको कुरा गरेर किरणलाई रोइकराई गर्दै पार्टीमा ल्याएर खाउँला भन्ने दाउ प्रचण्डको छ, उनको राजनीति बचाउँने अन्तिम अस्त्र त्यहीमात्र छ, भ्रष्ट, भद्दा कार्यशैली विचारविहीन प्रचण्डलाई अगाडि लगाएर किरणजी जालान् भन्ने लाग्दैन, त्यहाँभित्रका लोभीपापीलाई प्रचण्डले तान्न सक्छन् । तर, त्यो क्षणिक हो ।’ बाबुरामको भनाई उद्यृत गर्दै स्रोतले भन्यो । ....... संविधानका विवादित विषयमा सुझाव लिने नाममा उनले विभिन्न पार्टीमा असन्तुष्ट रहेका, फरक मत राखिरहेका र समाजका सदावहार बागीहरुको समूहलाई सिंहदरबार बोलाएर विचार लिने र आफू निकट बनाउने प्रयास गरिहरको छन् । अहिलेका पार्टीबाट अपेक्षित विद्रोह हुने लक्षण नदेखेपछि बाबुरामले विभिन्न समूहमा रहेका असन्तुष्ट जमातलाई आफ्नो नयाँ शक्तिको आधार बनाउन खोजेको चर्चा छ ।
नोटको बिटो बाड्दै आन्दाेलन चर्काउँदै अमरेश, उपेन्द्र र महतो
समाजवादी फोरमका सहअध्यक्ष श्रेष्ठसहित तीन दर्जन बढी कार्यकर्ता पक्राउ
at No comments:
Labels: , , , , , , ,

Wednesday, August 12, 2015

Cow Cow Blue



















at No comments:
Labels: , ,

Wednesday, August 05, 2015

My Favorite Picture Of BP Koirala


This has got to be my favorite picture of BP Koirala. The body language here is so telling. You can tell these two are very comfortable with each other. There is mutual respect. Both understand democracy and socialism deeply. In that, both are intellectuals. But both also understand statecraft, which is an applied science. Both are Pandits. Both are Hindu, both are South Asian, sons of the Ganga.

BP Koirala is a what if story. What if the coup had not happened?

Mahendra's coup was the coup of a small minded person. There is a story. BP Koirala was Prime Minister. The PM and the king were on cordial terms, or so it seemed on the outside to BP. Maybe he was just naive about it. Mahendra noticed that BP was reading a novel by Albert Camus. Not to be left behind, Mahendra also ordered a copy bought for him, which he read but did not much understand, or so the story goes. There was an inferiority complex Mahendra had when he compared himself to BP. Add to that Mahendra's access to soldiers with guns, and you end up with BP Koirala in Sundarijal.

If BP had been allowed his years in power, he, like Nehru, might have given deep roots to democracy in the country, but, just like Nehru, might also have kept the country at the "Hindu rate of growth."

BP Koirala was such an accomplished writer, one wonders if he did not have a hidden desire to seek the solace that Sundarijal brought him. He did some major writing there.

BP Koirala (2)
BP Koirala
at No comments:
Labels: , , , , , , , , , , ,
Subscribe to: Posts (Atom)