नया संसद का लागि उपयुक्त अंक गणित

नया संसद का संभावित अंक गणित हरु

• एमाले माओवादी सबैभन्दा ठुलो गठबंधन बन्नू तर बहुमत सम्म नपुग्नु 
• काँग्रेस राप्रपा नंबर दुई मा आउनु तर सरकार नबनाउनु 
• फोरम राजपा बलियो नंबर तीन गठबंधन को रुपमा आउनु र एमाले माओवादी का लागि अपरिहार्य हुनु ताकि फोरम राजपा ले खोजेको संविधान संसोधन बिना सरकार नबनोस 
• विवेकशील साझा र नया शक्ति दुबै राष्ट्रिय पार्टी बन्नु  

संविधान संसोधन हुन्छ भने त्यस पछि देश ले आर्थिक प्रगति मा लेज़र फोकस गर्न पायो। 

नेपाल ले चीन र भारत दुबै सँग सिक्नुपर्छ

चीन र भारत लाई जुधाउन सक्ने, खेलाउन सक्ने शक्ति नेपाल होइन। काठमाण्डु ले आफ्नो self-importance त्याग्नुपर्छ र humility देखाउनुपर्छ। चीनसँग पनि, भारत सँग पनि सिक्नुपर्छ।  चीनको पनि, भारतको पनि सहयोग लिनुपर्छ। चीनको पनि पुँजी, भारतको पनि पुँजी तान्ने प्रयास गर्नुपर्छ। सकिन्छ भने चीन र भारत लाई जोड्ने पुल बन्नुपर्छ। चीन हिजो को भारत हो। भारत भोलि को चीन हो। दुबै विश्व शक्ति हुन। दुबै नेपाल लाई समृद्ध देख्न चाहेका शक्ति हुन।

लोकतंत्र र मानव अधिकार मा compromise हुँदैन। त्यसका अलावा समाजवाद भनेको के? कम्युनिस्ट, काँग्रेस, फोरम सबैले समाजवाद नै भन्छन। शिक्षा, स्वास्थ मा व्यापक लगानी गर। गरीब जनतासम्म रोजगारी, विकास, पूर्वाधार पुर्याउ। काम गर्न नसक्ने हरुको हेरचाह गर। कसले शिकायत गर्छ?

कुरा कुरामा भारत र चीन लाई दोष दिने, भारत र चीन लाई गाली गर्ने कुरा आफ्नो आंग को भैंसी नदेख्ने कुरा हो। Deal त गर्नुपर्छ दुबै छिमेकी सँग। कुनै पनि देशको आफ्नो self-interest हुन्छ नै। नेपालको छ। भारतको छ। चीनको छ। Deal गर्दा पर्याप्त गृहकार्य गरेर deal गर्ने, आफ्नो कार्यक्षमता प्रदर्शन गर्ने। अधिकांश त win win संभावना हरु नै बढ़ी छन।

समस्या चीन होइन। समस्या भारत होइन। समस्या प्रमुख रूपले आतंरिक हो। देशमा व्याप्त भ्रष्टाचार, गरीबी, उच्चतम राजनीतिक संस्कृति को अभाव। तर विस्तारै विस्तारै देश ट्रैक मा आउँदैछ। त्यति निराशाजनक अवस्था भने छैन। एउटा नया पीढ़ि तम्तयार देखिन्छ।

दुनिया को पहिलो र तेस्रो ठुलो अर्थतंत्र को बीचमा रहेको भौगोलिक स्थिति --- यो त नेपाल लाई चिट्ठा परेको हो।

सीके राउत र मधेस

सीके राउत ले प्रतिपादित गरेको लाइन जनमत संग्रह द्वारा मधेस अलग देश को सामुन्ने दुई ताजा उदहारण आएका छन: कुर्दिस्तान र केटलोनिआ। एउटा इराक मा अर्को स्पेन मा।

मधेसी ले समानता पाउने सबैभन्दा राम्रो बाटो अलग देश हो होइन त्यो वादविवाद आफ्नो ठाउँ मा छ। मधेसी विरुद्ध विभेद छ। तर त्यसको समाधान संघीयता/समावेशिता कि अलग देश।  त्यो प्रश्न नै उल्टो भो। समाधान दुबै हो। दुबै प्रयास गर्नुपर्छ।

तर अलग देश को वकालत गर्ने हरु ले त्यही कुर्दिस्तान र केटलोनिआ लाई हेरुन। दुबै ठाउँ मा संघीयता तहत प्रांतीय सरकार चलाएर बसेका क्षेत्रीय पार्टी हरु। सीके राउत ले जनमत संग्रह नै खोजेको हो भने पनि पहिलो कदम त पार्टी खोलेर, चुनाव जितेर प्रांतीय सरकार बनाउनु हो।

मत बदर को अभियान ले जनता लाई गुमराह मात्र पार्छ। दुनिया ले मत बदर बाट त्यस्तो के देख्छ जुन मधेसी क्रांति १, मधेसी क्रांति २, मधेसी क्रांति ३, र मधेसी क्रांति ४ मार्फ़त देखेन? बरु पार्टी खोलेर, फोरम-राजपा गठबंधन मा सामेल भएर वोट मागेको राम्रो।

कुर्दिस्तान र केटलोनिआ ले जनमत संग्रह गरे। अलग देश बन्यो त? इराक ले सेना पठायो, तेल सब कब्ज़ा गर्यो। केटलोनिआ को सदन डिसमिस गरियो, स्पेन ले प्रत्यक्ष शासन लादेको छ। कहाँ अलग देश बन्यो? पहिला जनमत संग्रह गर्न पाउने संवैधानिक प्रावधान का लागि त संघर्ष गर।

अबको मधेश आन्दोलन जनमत संग्रहका लागि हुनुपर्ने : डा. राउत https://t.co/pYS56buVIF

— Paramendra Bhagat (@paramendra) November 2, 2017

महतो-निधिले मात्र हैन, डा. पंजियारले पनि धनुषा ३ बाट उम्मेदवारी दने https://t.co/TDeYVQOOMf

— Paramendra Bhagat (@paramendra) November 2, 2017

मधेसीले धानेको काठमाडौं ! छठमा के-के भयो ? https://t.co/x5V48grVGM

— Paramendra Bhagat (@paramendra) November 2, 2017

बिभेद त छ त। मेक्सिको का मानिस काम गर्न अमेरिका पसे जस्तै गरी मधेसका मानिस काठमांडु आउने रहेछन। सबैभन्दा कम ज्याला का काम मधेसी ले गर्नु पर्ने। यो औपनिवेशिक अवस्था नै हो।

बुढ़ानीलकंठ स्कुल र दमजम

25 years ago, I went to #Budhanilkantha school with an amazing bunch of girls. The exclusive boys school turned co-ed for a reason. My story https://t.co/9NXYcliUDJ

— Subina Shrestha (@ShresthaSubina) September 6, 2017

Budhanilkantha School: The Center for Exclusion? @ShresthaSubina on the culture of patriarchy at her alma mater: https://t.co/Q1q0CNfADP

— The Record (@recordnepal) September 6, 2017

Subina Shrestha nominated for Emmy https://t.co/TxRPue3wQ8

— Paramendra Bhagat (@paramendra) November 1, 2017

बुढ़ानीलकंठ स्कुल मधेसी का हकमा पनि नेपाल सेना जस्तो संस्था हो, बिलकुल समानुपातिक समावेशी छैन। जस्तो ratio २० वर्ष अगाडि थियो अहिले पनि त्यस्तै छ। समावेशी छ, समानुपातिक समावेशी छैन। कुनै क्लास मा एउटा दुइटा मधेसी हुनु टोकन मधेसी (token Madhesi) लाई मात्र ठाउँ बनाउनु हो। २० वर्ष मा जीरो प्रोग्रेस। Such token Madhesis end up paying a heavy emotional price.

@ShresthaSubina बुढ़ानीलकंठ स्कुल र दमजम https://t.co/Xs6IdQ6X2i

— Paramendra Bhagat (@paramendra) November 1, 2017

काँग्रेस ले विपक्षी पार्टी बन्ने निर्णय गरिसक्यो

लोकतान्त्रिक गठबंधन नाम मात्र को रह्यो। काँग्रेस थाकिसकेको पार्टी हो। उर्जा बाँकी छैन। कति देश हाँक्नु! न  राप्रपा राणा सँग एक पद एक उम्मेदवार गर्यो न त फोरम-राजपा सँग। बरु एमाले-माओवादी जस्तै फोरम-राजपा एक पद एक उम्मेदवार मा गएका छन। एउटा वाम गठबंधन, एउटा संघीय गठबंधन। अर्को कुनै गठबंधन छैन मैदान मा। रामचंद्र पौडेल को नाम एक पटक फेरि प्रस्तावित हुनु थियो प्रम पद का लागि र भयो पनि। तर त्यस प्रस्तावको कुनै अर्थ छैन। एक किसिमले फोरम-राजपा लाई व्यापक फाइदा भयो। अब दुई नंबर प्रदेश स्वीप गर्ने मौका पाए। फोरम-राजपा गठबंधन नभई नहुने गठबंधन थियो। तर फोरम-राजपा को काँग्रेस सँग गठबंधन हुनु खासै जरुरी थिएन। प्रतिस्प्रधा नै काँग्रेस सँग छ। अनि के को गठबंधन? एमाले-माओवादी एउटै पार्टी बन्ने संभावना छ। त्यसरी नै फोरम-राजपा पनि। ती दुबै ले अंततः काँग्रेस लाई साइज मा उछिन्न सक्छन।

काँग्रेस ले छोड़ेको vacuum भर्न विवेकशील लागिपर्नु पर्छ। सबैभन्दा उत्तम कैंडिडेट विवेकशील हो।

विवेकशील साझा ले छलांग मार्ने तरिका हरु

अबको आशा विवेकशील साझा। यस पटक राष्ट्रिय पार्टी अर्को पटक देशको नेतृत्व। यी आकर्षक नारा हरु हुन। विवेकशील राष्ट्रिय राजनीति मा एउटा फैक्टर बनिसकेको अवस्था छ। कमसेकम काठमाण्डु उपत्यका मा यसले यसै पटक surprise दिने ठुलो संभावना छ। तर यसले जति सफा इमेज देखाए पनि, जति शिक्षित र कुशल उम्मेदवार हरु अगाडि सारे पनि, आर्थिक प्रगति को सशक्त vision अगाडि सारे पनि अंततः यसले विदयूतीय गतिमा संगठन विस्तार गर्छ गर्दैन त्यस मैं यसको राजनीतिक उत्थान जोडिएको छ। काँग्रेस एमाले ले जस्तो १० वर्ष अथवा ५० वर्ष लगाएर संगठन विस्तार गर्न पाउने luxury विवेकशील लाई छैन। हुन त २०४६ साल पछि काँग्रेस र एमाले को संगठन रातारात नै जंगल को आगो जस्तै नै विस्तार भएको हो। मुख्य कुरा राजनीतिक सन्देश हो, पैसा र टेक्नोलॉजी होइन। त्यहीं देखियो।

(१) फेसबुक

देशमा २५% penetration, काठमाण्डु उपत्यका मा ५०% माथि penetration र प्रवासमा शायद ८०% माथि penetration छ। जनता सम्म पुग्ने सबैभन्दा सस्तो बाटो फेसबुक हो। उही हो हजारौं हजार पोस्टर र वीडियो हरु बनाउनुपर्ने हुन्छ।

(२) प्रवास

नेपाली नागरिक दुनिया मा जहाँ भए पनि बायोमेट्रिक ID का आधारमा ऑनलाइन वोटिंग गर्न पाउने मुद्दा विवेकशील ले समात्नु एउटा मास्टर स्ट्रोक हो। तत्काल नोट दिन्छ, पछि वोट दिन्छ। नेपाल एउटा रेमिटेंस अर्थतंत्र हो। जगज़ाहेर कुरा हो। पहिला पहिला फॉरेन ऐड मा चलेको देश भन्थे। ती जमाना गए। प्रवासी नेपाली ले देशको अर्थतंत्र चलाएको छ। विवेकशील ग्लोबल fundraising मा नंबर एक बन्न सक्नुपर्छ। त्यसका लागि एउटा विश्वव्यापी संगठन बनाउन सक्नुपर्छ। दक्षिण एशिया बाहिर मात्र प्रवासी नेपाली ६० लाख होलान। तर दक्षिण एशिया पनि गिन्ती हुन्छ। नेपाल भित्र भन्दा नेपाल बाहिर बढ़ी नेपाली छ। नेपाल त प्रवास मा पो रहेछ।

(३) Missed Call

भाजपा का अमित शाह ले त्यही मिस्ड कॉल को आधारमा भाजपा लाई विश्वको सबैभन्दा ठुलो राजनीतिक पार्टी बनाए। बड़ा अचुक अस्त्र हो त्यो। तर त्यसको सबैभन्दा असरदार कुरा मोबाइल फोन होइन। नया सदस्य को घर सम्म कार्यकर्ता /स्वयंसेवक पुग्ने कुरा हो।

(४) बुथ कमिटी

यो पनि अमित शाह को आईडिया हो। प्रत्येक बुथ मा कमसेकम १० जना को एउटा बुथ कमिटी बनाउ चुनाव अगाडि।

(५) घर दैलो कार्यक्रम

Dean २००४ ले यसैलाई अमेरिका मा हाउस मीटिंग भन्ने गरेको। नेपाल जस्तो low टेक्नोलॉजी देशमा मिस्ड कॉल र फेसबुक भन्दा बढ़ी effective कुरा हो त्यो। स्वयंसेवक/कार्यकर्ता ले आफ्नो घरमा १०-१२ जना को सानो मीटिंग गर्ने।

(६) वड़ा समिति

विवेकशील राजनीतिक पार्टी हो र संगठनको atom भनेको वड़ा समिति नै हो। देशको प्रत्येक वड़ा मा वड़ा समिति बनाउन नसक्ने पार्टी ले देशको नेतृत्व को आकांक्षा गर्नु हुँदैन।

(७) महाधिवेशन

वड़ा समिति हुँदै गाउँ/नगर, जिल्ला समिति, प्रदेश समिति, र केंद्रीय समिति को निर्माण मा उच्चतम आतंरिक लोकतंत्र र आर्थिक पारदर्शिता प्रदर्शन गर्नुपर्छ। नभए कुहिएका स्याउ को कमी छ र बजारमा?

(८) आर्थिक क्रांति को विज़न

विवेकशील ले दुनिया भरि थिंक टैंक हरुको संजाल निर्माण गर्नुपर्छ र त्यो ब्रेन ट्रस्ट लाई यूट्यूब मा नै बहस हरु सार्वजनिक किसिमले राख्ने किसिम ले विज़न निर्माण गर्ने टास्क दिनुपर्छ। मान्छे बोलेको मात्र होइन प्रेजेंटेशन स्टाइल स्लाइड हरु पनि वीडियो हरुमा समाहित गर्न सकिन्छ।

(९) No Body Drain, No Brain Drain

सन १९८० पछि र अझ विशेष गरी १९९० पछि चीनले आर्थिक फड्को मार्नु मा प्रवासी चिनिया ले निर्णायक भुमिका खेलेको हो। प्रवासी चिनिया छैन भने चीन मा आर्थिक क्रांति नहुने। प्रवासी नेपाली homesick भएर झन बढ़ी contribute गर्न लालायित हुन्छ। Investment Opportunity हरु खोज्दै बसेको हुन्छ।

(१०) चुनाव

चुनाव त जित्न नै पर्छ। जनता सम्म पुग्यो पुगेन भनेर नाप्ने measuring stick अर्को के? देश भरि आम सभा हरु गर्नुपर्ने हुन्छ। घघड़ान orator हरु तैयार गर्नुपर्ने हुन्छ। बाँकी सबै गृहकार्य गरे पछि देश भरिमा २० दिनमा २० वटा आमसभा गर्यो देश कब्ज़ा भयो। र त्यस्तो प्रत्येक आम सभा को प्रत्येक पक्ष को र क्षण क्षण को सोशल मीडिया saturation कवरेज हुनुपर्छ। Old Media आफसे आफ लूरुलुरु पछि पछि आइपुग्छ।

नया संसद का संभावित अंक गणित हरु

Core मधेस मा काँग्रेस लाई फोरम-राजपा ले उछिनि सक्यो। नेपालको आधुनिक राजनीतिक इतिहासको सबैभन्दा ठुलो पार्टी काँग्रेस आफ्नो गढ़मा नंबर एक रहेन अब। संगठन र पैसाको बलमा र उत्तरी छिमेकी को puppetry को तरंग को आधारमा काँग्रेस लाई एमाले ले उछिन्ने संभावना छ, तर बहुमत को रेखा क्रॉस गर्न जुन भिजन चाहिन्छ त्यो एमाले सँग छैन। एमाले भनेको नेकपा (माफ़ियावादी) हो। Where there is no vision, the people shall perish भनिन्छ। एमाले देशको भविष्य ठग्न चाहेको संगठन हो।

विवेकशील साझा को भविष्य उज्जवल छ। विवेकशील र नया शक्ति दुबै लाई कम आँकन मिल्दैन। यी दुईले काठमाण्डु उपत्यका बाट शुरू गर्दै विशेष गरी पहाडमा विस्तारै एमाले र काँग्रेस लाई cannibalize गर्दै जाने देखिन्छ। यस चुनावमा होइन भने अर्को चुनाव सम्म मा काँग्रेस र एमाले दुबै मिले पनि बहुमत सम्म पुग्न नसक्ने अवस्था आउन सक्छ। विवेकशील ले missed call को रफ्तारमा संगठन विस्तार गर्छ गर्दैन त्यो हेर्नुपर्ने छ।

मधेसमा काँग्रेस एमाले को बेस cannibalize गर्दै जाने भनेको फोरम-राजपा ले हो। विवेशकशील साझा को मधेसी mirror image तर सीके राउत हो। सीके राउत लाई wild card भन्नुपर्ने हुन्छ। सीके, उपेंद्र यादव र महंथ ठाकुर लाई एउटै मंचमा राखेर televised debate गराउनु मीडिया ले। सीके राउत, रबिन्द्र मिश्र, उज्जवल थापा र बाबुराम भट्टराई लाई एउटै मंचमा राखेर televised debate गराउनु। खोइ त मीडिया ले आफ्नो काम गरेको?

अहिले लाई नया संसदमा एमाले-माओवादीको बहुमत नपुग्नु, काँग्रेस-राप्रपा एमाले-माओवादी को ठ्याक्कै पछाडि नंबर दुई मा आउनु, र पुर्वी र पश्चिमी तराई दुबैमा फोरम-राजपा नंबर एक भएर आउनु तथा विवेकशील साझा र नया शक्ति दुबै राष्ट्रिय पार्टी बन्नु -- देशको हितमा हुनेछ यस प्रकारको अंक गणित। यस अंक गणित ले मधेसले चाहेको संविधान संसोधन गराउँछ र विवेकशील साझा र नया शक्ति दुबै लाई launch pad दिन्छ। संविधान संसोधन पछि देशले आर्थिक प्रगतिमा laser focus गर्न पायो।