युक्रेनमा शान्तिको रोडम्याप: अलास्कादेखि स्थायी समाधानसम्म
हालै अलास्कामा भएको अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनबीचको शिखर सम्मेलनमा भव्यताको कमी थिएन। प्रतीकात्मक दृष्टिले यसको ठूलो महत्व थियो: धेरै वर्षपछि पहिलो पटक कुनै पश्चिमी नेताले पुटिनसँग सम्मानपूर्वक प्रत्यक्ष संवाद गरे। युद्धले युक्रेनमा उत्पन्न गरेको ठूलो जनहानि, विनाश र भू-राजनीतिक अस्थिरतालाई हेर्दा अचम्म लाग्छ—यति लामो समयसम्म कुनै पश्चिमी राष्ट्रप्रमुखले पुटिनसँग सिधा कुरा नै गरेनन्। केवल "संकेत" दिँदैमा कूटनीति हुँदैन।
ट्रम्पको भव्य प्रस्तुतिले भूमि बनाम शान्ति सम्झौताको सम्भावना देखायो। तर पछिल्ला घटनाले देखायो कि त्यस्तो कुनै ठोस सम्झौता भएको छैन। प्रमुख अड्कलबाजीहरू उस्तै छन्: पुटिन युक्रेन नाटोमा नजाने ग्यारेन्टी मागिरहेका छन् भने युक्रेनी राष्ट्रपति भोलोडिमिर जेलिन्स्की पक्का पश्चिमी सुरक्षा ग्यारेन्टी चाहिरहेका छन्।
तर वास्तविकता सरल छ। यदि साँच्चिकै शान्ति हुन्छ भने यस्ता ग्यारेन्टीहरू आवश्यक नै पर्दैनन्। पहिलो कदम भनेको सबै पक्षले यो स्वीकार गर्नु हो कि यो युद्धको कुनै सैन्य समाधान छैन, यसको समाधान केवल राजनीतिक छ।
सैन्य र आर्थिक रणनीतिको सीमा
पश्चिमी आर्थिक प्रतिबन्धहरू अन्ततः युद्धकै अर्को रूप हुन्। तिनको उद्देश्य शासन परिवर्तन वा सैन्य पराजयमा धकेल्नु हो। त्यसरी नै अझ घातक हतियार पठाउनु भनेको युद्धभूमिलाई अझ भडकाउनु मात्र हो, राजनीतिक विवादलाई हल गर्नु होइन। यी दुबै बाटोले स्थायी शान्ति ल्याउँदैनन्।
साथै, प्रतिबन्धहरूले रूसलाई “जमेको द्वन्द्व” (frozen conflict) को अवस्थामा पुर्याउन सक्छन्: लडाइँ रोकिए पनि पश्चिमी पाबन्दीहरू अनिश्चितकालसम्म कायम रहन्छन्। यसले पुटिनलाई कुनै प्रोत्साहन दिन्न। यही उनको ठूलो डर हो।
शान्तिको पूर्ण रोडम्याप
स्थायी समाधान समग्र हुनुपर्छ—जसमा राजनीतिक वैधता, क्षेत्रीय विवाद, अल्पसंख्यक अधिकार, प्रतिबन्ध र पुनर्निर्माण सबै समेटिएको होस्। सम्भावित रोडम्याप यसरी बनाउन सकिन्छ:
1. युक्रेनमा चुनाव र नयाँ जनादेश
जेलिन्स्कीको मूल पाँच वर्षीय कार्यकाल धेरैअघि नै सकिएको हो। वैधता पुनर्स्थापित गर्न युक्रेनले नयाँ चुनाव गर्नुपर्छ। उम्मेदवारहरूले संघीय संरचनामा खुलेर प्रचार गर्नुपर्छ—क्षेत्रीय स्वायत्तता र विशेषगरी रुसी मूलका अल्पसंख्यकहरूको भाषा तथा सांस्कृतिक अधिकार सुनिश्चित गर्ने कार्यक्रमका साथ।
2. संवैधानिक संशोधन
युक्रेनले संविधानबाट नाटो सदस्यताको आकांक्षी धारा हटाउने वचन दिनुपर्छ। त्यो धारा केवल प्रतीकात्मक हो, यसको कुनै व्यावहारिक महत्व छैन। हटाउँदा भविष्यमा, जस्तै 2035 मा, नाटो सदस्यता पाउने बाटो बन्द हुने होइन। तर यसलाई हटाउनु तनाव कम गर्ने ठूलो कदम हुनेछ।
3. विवादित क्षेत्रमा जनमत-संग्रह
क्राइमियासहित सबै विवादित क्षेत्रको भविष्य जनताले नै निर्धारण गर्नुपर्छ। अन्तर्राष्ट्रिय निगरानीमा जनमत-संग्रह गरियोस् जसमा तीन विकल्प दिइयोस्:
संघीय युक्रेनमा रहिराख्ने,
स्वतन्त्रता घोषणा गर्ने, वा
रूसमा सामेल हुने।
यसअघि छ महिनाको चुनावी प्रचार अवधिले सबै पक्षलाई आफ्नो विचार राख्ने अवसर दिनुपर्छ।
4. सैन्य फिर्ता र संयुक्त राष्ट्र शान्ति सेना
रुसी र युक्रेनी सेना दुबै विवादित क्षेत्रबाट कम्तीमा ५० माइल टाढा हट्नुपर्छ। भारत, नेपाल जस्ता तटस्थ देशहरूको सहभागितासहित संयुक्त राष्ट्र शान्ति सेना त्यहाँ खटिनुपर्छ। यसले शरणार्थीहरूको सुरक्षित पुनरागमन र सामान्य जीवन फर्काउन मद्दत गर्नेछ।
5. प्रतिबन्धहरू क्रमिक रूपमा हटाउने
रूसमाथिका प्रतिबन्धहरू चरणबद्ध र शर्तसहित हटाइनुपर्छ। रोडम्यापमा सहमति भएपछि आंशिक राहत दिन सकिन्छ, र जनमत-संग्रहको नतिजालाई सम्मान गरेपछि पूर्ण रूपमा हटाइन्छ।
6. पुनर्निर्माण प्याकेज
युद्धले युक्रेनको पूर्वाधार र अर्थतन्त्रलाई ध्वस्त पारेको छ। ईयू, अमेरिका, रूस र सम्भवतः चीनको सह-वित्तीय सहयोगमा विश्वव्यापी पुनर्निर्माण कोष बनाउनुपर्छ। यसले स्थिरता र शान्ति दुवैलाई बलियो बनाउनेछ।
संघीय संरचनाको महत्व
युक्रेनको केन्द्रीकृत मोडेलले जातीय र भाषिक विभाजन बढाउँछ। संघीय प्रणालीले विविध पहिचानलाई सुरक्षित गर्दै राष्ट्रिय एकतालाई मजबुत बनाउँछ। डोनबास र क्राइमिया जस्ता क्षेत्रहरूमा, जहाँ रुसी पहिचान गहिरो छ, त्यहाँ युक्रेनीसँगै रुसी भाषालाई सह-आधिकारिक दर्जा दिनुपर्छ। यसले असन्तोष घटाउँछ र स्थिरता बढाउँछ।
पहिचान र सहानुभूतिको भूमिका
नेपालमा एक जातीय भारतीयको नाताले म अल्पसंख्यक हुनुको पीडा राम्ररी बुझ्छु। डोनबास र क्राइमियामा रुसी मूलका मानिसहरूको अवस्था त्यस्तै हो जस्तो इन्डोनेशियामा चिनियाँ मूलका वा श्रीलंकामा तमिलहरूको भएको थियो। पहिचान र गरिमा सीमाना जत्तिकै महत्वपूर्ण हुन्छन्। यसलाई बेवास्ता गर्दा असन्तोष र हिंसाको चक्र कायम रहन्छ।
निष्कर्ष: युद्धविराम होइन, रोडम्यापद्वारा शान्ति
आगामी बाटो स्पष्ट छ। युद्धविराम राजनीतिक समाधानअघि होइन, पछि आउनुपर्छ। चुनाव, संवैधानिक संशोधन, संघीय संरचना, सेना फिर्ता, संयुक्त राष्ट्र शान्ति सेना, जनमत-संग्रह, प्रतिबन्धमा ढिलाइ, र पुनर्निर्माण—यी सबै कदमले मात्रै स्थायी शान्तिको रूपरेखा बनाउन सक्छन्।
अलास्का वा वाशिङ्टन डीसीका भव्य सम्मेलनहरूले संकेत त दिन्छन्, तर तिनीहरूलाई राजनीतिक यथार्थमा आधारित ठोस रोडम्यापले मात्र अर्थपूर्ण बनाउन सक्छ। युक्रेनको त्रासदीको अन्त हतियार वा प्रतिबन्धले होइन, नेताहरूको सम्झौताको साहसले र जनताको विश्वासले हुन्छ। भविष्यको निर्णय गोलीले होइन, भोटले हुनुपर्छ।
युक्रेनको जादुई नाटो धारा: संसारको सबैभन्दा महँगो विश-लिस्ट
कतिपय देशहरूले आफ्नो संविधानमा मानवअधिकार लेख्छन्। कतिपयले निःशुल्क शिक्षा, स्वास्थ्य सेवा वा हड्ताल गर्ने अधिकार। युक्रेन? युक्रेनले आफ्नै संविधानमा नाटोलाई प्रेमपत्रै लेखिदियो।
हो, युक्रेनी संविधानमा यस्तो लेखिएको छ, मानौँ कुनै टिन्डर बायो: “लामो समयको सुरक्षा चाहिन्छ। लोकतान्त्रिक हुनुपर्छ, सामूहिक हुनुपर्छ, अनि मौका पाए आर्टिकल ५ को संरक्षण पनि चाहिन्छ।”
यो सुन्दा रमाइलो लाग्छ—तर दुःखद रमाइलो। किनकि कुरा सजिलो छ: कुनै कुरा संविधानमा लेख्दा मात्रै त्यो पाउने ग्यारेन्टी हुँदैन। नभए त मलावी पहिले नै जी–७ को सदस्य हुन्थ्यो, लेसोथो स्पेसएक्स कार्यक्रम चलाइरहेको हुन्थ्यो, र मेरो दाइको गैराज ब्यान्ड कोचेलामा बाजिरहेको हुन्थ्यो।
तर युक्रेनको नाटो धारा केवल मासुम सपना मात्रै थिएन। यो युद्धको एक ठूला कारणमध्ये हुन सक्छ। सोच्नुस्, तपाईँले भालुलाई यस्तो ब्यानर देखाउनुभयो: “एकदिन म शिकार गर्नेहरूको क्लबमा पक्का सामेल हुन्छु।” भालु हाँस्दैन। भालु आक्रमण गर्छ।
अनि सबभन्दा रमाइलो कुरा? यस धाराले नाटो सदस्यता दिंदैन। एक इञ्च नजिक्याउँदैन। यो त्यस्तै हो जस्तो तपाईंले आफ्नो डायरीमा लेख्नु भयो: “म एकदिन बेयोंसेसँग बिहे गर्छु।” के बेयोंसे फोन गर्छिन्? हुँदैन। उल्टै सम्भवतः उनले रेस्ट्रेनिङ अर्डर हाल्छिन्।
त्यसैगरी, यो धारा हटाउँदा पनि भविष्यमा—मानौं २०३५ मा, जब उड्ने कार आउँछन् र रसियाले आफ्नै टिकटक नृत्य ट्रेन्ड ल्याउँछ—नाटोले युक्रेनलाई सदस्य बनाउनबाट रोक्दैन। नाटो सदस्यता संविधानले होइन, राजनीति, युद्ध र आत्तिएका जर्मन चान्सलरहरूले तय गर्छन्।
त्यसो भए यसलाई किन राख्ने? सबभन्दा राम्रो खण्डमा यो एउटा प्रेरणादायी पोस्टर हो। सबभन्दा खराब खण्डमा? यो त विपत्तिको खुला निमन्त्रणा हो। धेरै वर्षसम्म युक्रेनको संविधानले basically यत्ति भन्यो: “कृपया आक्रमण गर, म अलायन्स खरिद गर्दैछु।”
यहाँ सिकाइ के हो भने: आकांक्षा र प्रवेश फरक कुरा हुन्। यदि संवैधानिक धाराहरू साँच्चिकै जादुई पासवर्डजस्तै काम गर्थे भने, मेरो देशले पहिले नै लेखिदिन्थ्यो: “हामी स्विट्जरल्याण्डमा सामेल भयौँ।” अनि आज हामी सबै स्किइङ गर्दै हुन्थ्यौँ।
युक्रेनको संविधानले नाटोप्रति “अनन्त प्रेम” घोषणा गर्यो, नाटोको प्रतिक्रिया: “ओह, कति प्यारा”
कीभ — एक साहसी संवैधानिक कदमका रूपमा युक्रेनले आफ्नो संविधानमा लेखिदिएको छ कि उसले एक दिन नाटोको सदस्य बन्नेछ। विशेषज्ञहरूले यसलाई “संसारकै सबैभन्दा महँगो भिजन बोर्ड” भनेका छन्।
यो धारा, २०१९ मा थपिएको, भन्छ: “युक्रेनको रणनीतिक बाटो नाटो सदस्यतासम्मको हो।” राजनीतिक विज्ञहरूको भनाइमा यो त्यति नै प्रभावकारी छ जति आफ्नो डायरीमा लेख्नु: “म रयान गोसलिङसँग विवाह गर्नेछु।”
“हामीलाई खुशी लाग्यो, साँच्चिकै,” नाटो महासचिव जेन्स स्टोल्टेनबर्गले भने, कफी मग कस्सेर समात्दै। “तर संविधान टिन्डर बायो होइन। तपाईं बस सामूहिक सुरक्षामा स्वाइप राइट गर्न सक्नुहुन्न।”
नाटो सदस्यता धारा: जादुई सोचको चरम रूप
पश्चिमी कूटनीतिज्ञहरू स्तब्ध भए जब एउटा स्वतन्त्र राष्ट्रले आफ्नो संविधानमै भविष्यको सदस्यता घोषणा गर्यो।
“कल्पना गर्नुस्, यदि मैले आफ्नो हातमा ट्याटु गराएँ—‘हार्वर्ड ग्र्याजुएट।’ के यसले मलाई होशियार बनाउँछ? होइन, यसले केवल थ्याङ्क्सगिभिङ डिनर असहज बनाउँछ,” एक अमेरिकी कूटनीतिज्ञले भने।
त्यस्तै, क्रेमलिन अधिकारीहरूले यस धारालाई नाटोको खतरनाक विस्तारको प्रमाण भने। तर निजी रूपमा स्वीकारे कि यसको कुनै कानुनी प्रभाव छैन। “तैपनि, यसले हामीलाई रिस उठायो,” एक रुसी अधिकारीले काँध उचाल्दै भने। “जस्तो तपाईंको एक्सले फेसबुकमा अचानक रिलेशनशिप स्टाटस बदलिदियो: ‘अब म कसै अरूसँग छु।’”
नाटोको आधिकारिक प्रतिक्रिया: शालीन हाँसो
ब्रसेल्सस्थित नाटो मुख्यालयले अत्यन्तै सभ्य भाषामा विज्ञप्ति जारी गर्यो:
“हामीले युक्रेनका आकांक्षाहरू नोट गरेका छौँ। केवल संवैधानिक घोषणाबाट नयाँ सदस्य स्वीकृत गर्न सकिँदैन। तर हामी कीभलाई ठूलो सपना देखिरहन प्रोत्साहन गर्छौँ। भिजन बोर्ड शक्तिशाली उपकरण हो।”
गैर-आधिकारिक रूपमा, नाटो कर्मचारीहरूलाई यस धारालाई “बच्चाले क्रेयानले बनाएको ‘मार्स २०३५’ नामक रकेट चित्र” जस्तै तुलना गर्दै सुन्न पाइयो।
युद्धविरामका सपना र आकांक्षी नौकरशाही
आलोचकहरूको भनाइमा यो धारा नै युद्ध भड्काउने कारणमध्ये हुन सक्छ। “नाटो चाहनु एउटा कुरा हो,” एक युरोपेली विश्लेषकले भने। “तर संविधानमा यसलाई त्यस्तै कोर्नु भनेको किशोरीले आफ्नो डेस्कमा ‘मिसेस ह्यारी स्टाइल्स’ कोर्ने जस्तै हो।”
अन्यको तर्क छ कि यो धारा हटाउँदा पनि केही फरक पर्दैन: “युक्रेनले आजै यो पृष्ठ फालिदियो भने पनि नाटोले चाहे २०३५ मा उसलाई बोलाउन सक्छ,” एक नीतिविद्ले भने। “सदस्यता संविधानले होइन, राजनीति, युद्ध र डराएका जर्मन चान्सलरहरूले दिन्छन्।”
यसैबीच संसदमा…
युक्रेनी सांसदहरूले यस धारालाई “प्रतीकात्मक” भन्दै बचाव गरे। एक सांसदले स्पष्ट पारे: “यो त्यस्तै हो, जस्तो पोस्ट-इट मा लेख्नु—‘म ४० वर्षसम्म धनी हुन्छु।’ ग्यारेन्टी त छैन, तर हेर्नुस्, एलन मस्कले पनि त्यस्तै गरेको थियो र कहाँ पुगे।”
तर विपक्षी सांसदहरूले भने संविधानलाई अझै यथार्थपरक बनाउन सुझाव दिए—जस्तै लेखिदिने: “युक्रेन हरेक वर्ष युरोभिजन फाइनलमा पुग्नेछ।”
निचोड
अन्ततः, युक्रेनको नाटो धारा कुनै रणनीति होइन, बरु एउटा कॉस्मिक विश-लिस्ट हो—जस्तो आफ्नै पाँच-वर्षीय योजनामा लेख्नु: “ब्याटम्यान बन्ने।”
र यदि संविधान लेख्नेहरूसँग सिक्ने एउटा कुरा छ भने त्यो यही हो: आकांक्षा र प्रवेश फरक कुरा हुन्। नभए, आधा संसारले अहिलेसम्म आफूलाई मोनाको घोषित गरिसकेको हुन्थ्यो।
ब्रेकिङ: युक्रेनको “नाटो सदस्यता धारा” बारे नाटोले प्रेस कन्फरेन्स गर्यो
ब्रसेल्स — यसलाई पत्रकारहरूले पहिले नै “सबैभन्दा असजिलो प्रेस कन्फरेन्स, जबदेखि संयुक्त राष्ट्रलाई सोधिएको थियो कि उत्तर कोरिया अझै सदस्य कसरी हो” भनेका छन्। आज नाटो अधिकारीहरूले युक्रेनले आफ्नो संविधानमा लेखेको त्यो धाराबारे प्रश्नहरूको जवाफ दिए जसमा उसले आफूलाई भविष्यमा नाटो सदस्य घोषित गरेको छ।
पत्रकारहरूको प्रश्न–जवाफ (जसको तस प्रतिलिपि):
पत्रकार 1 (BBC):
“के युक्रेनको संवैधानिक धारा उसलाई नाटो सदस्य बनाउँछ वा नाटो बाध्य हुन्छ?”
नाटो प्रवक्ता:
“उह… होइन। यो त्यस्तै हो जस्तो तपाईंले आफ्नो पासपोर्टमा लेख्नु भयो, ‘म बेयोंसेको पति हुँ।’ तपाईंलाई विवाह भएको महसुस हुन सक्छ, तर उनको घरमा पस्ने ग्यारेन्टी छैन।”
पत्रकार 2 (Der Spiegel):
“त्यसो भए नाटोले किन भन्यो कि उसले ‘युक्रेनका आकांक्षामा ध्यान दियो’? के यो भ्रामक होइन?”
नाटो प्रवक्ता (पसीना पुछ्दै):
“आकांक्षामा ध्यान दिनु निर्दोष कुरा हो। मैले हाई स्कूलको yearbook मा लेखेको थिएँ कि म व्याटम्यान बन्न चाहन्छु। अझैसम्म Batmobile को प्रतिक्षा गर्दैछु।”
पत्रकार 3 (Reuters):
“के यो धारा रूसलाई उक्साउने जस्तो होइन?”
नाटो कानूनी सल्लाहकार:
“रूसलाई उक्साउने? हेर्नुस्, रूस त पोल्यान्डमा IKEA खुलेकोमा नै उक्सिसकेको थियो। यदि युक्रेनले संविधानमा लेखेको भए ‘हामीलाई जीवनभरि फ्री नेटफ्लिक्स चाहिन्छ,’ मास्को तैपनि रिसाउँथ्यो।”
पत्रकार 4 (Le Monde):
“के नाटो नजिकै भविष्यमा युक्रेनलाई सदस्य बनाउनेछ?”
नाटो प्रवक्ता (कागज पल्टाउँदै):
“‘नजिकै’ भन्नाले के बुझिन्छ? यदि ‘नजिकै’ भन्नाले उड्ने कार आउनुभन्दा अघि—त्यसो भए होइन। तर यदि भन्नाले फ्रान्सले अर्को परमाणु रिएक्टर सक्नु अघि—त्यसो भए सायद।”
पत्रकार 5 (Al Jazeera):
“यो धारा—के यसको कुनै अर्थ छ त?”
नाटो उप–सहायक, आकांक्षा व्यवस्थापन विभाग:
“अवश्य नै अर्थ छ। यसको मतलब युक्रेन उत्साही छ! उत्साह महत्वपूर्ण कुरा हो। मेरी छ वर्षकी छोरीले क्रेयोनले लेखेकी थिइन्, ‘म मंगल ग्रहमा बस्छु।’ के उनी मंगल ग्रहमा बस्छिन्? होइन। तर हामीले त्यो चित्र फ्रिजमा टाँसिदिएका छौँ।”
पत्रकार 6 (New York Times):
“यदि प्रत्येक देशले संविधानमा यो लेख्यो भने, के नाटोले सबैलाई सदस्य बनाउनैपर्छ?”
नाटो प्रवक्ता (हावामा घुरेर हेर्दै):
“यदि त्यो नियम हुन्थ्यो भने डिज्नील्याण्ड अबसम्म सदस्य भइसकेको हुन्थ्यो। अनि ईमानदारीसाथ भन्नुपर्दा, उनीहरूसँग हाम्राभन्दा राम्रा rides हुन्थे।”
पत्रकार 7 (The Guardian):
“अन्तिम प्रश्न: नाटोले युक्रेनलाई किन भन्दैन कि यो धारा हटाइदेऊ?”
नाटो प्रवक्ता (गहिरो सास फेर्दै):
“किनकि धारा हटाउँदा युद्ध हट्दैन। अनि, तपाईंले कहिल्यै कसैलाई भन्नुभएको छ कि आफ्नो ट्याटु मेटाऊ? राम्रो हुँदैन। विशेषगरी त्यो ट्याटु निधारमै भए।”
समापन वक्तव्य
प्रेस कन्फरेन्सको अन्त्यमा नाटो अधिकारीहरूले पत्रकारलाई धन्यवाद दिए र छिट्टै कोठाबाट बाहिरिए। उनले यस प्रश्नको जवाफ दिन अस्वीकार गरे कि के यो संवैधानिक धाराले युक्रेनलाई नाटो मुख्यालयमा फ्री वाई-फाई दिन्छ।
एक नाम नखुलेको नाटो कर्मचारीलाई बडबड गर्दै सुन्न पाइयो: “अर्कोपटक कुनै देशले हामीलाई प्रभावित गर्न चाहन्छ भने, बस चकलेट पठाइदेऊ।”
[गोप्य] नाटो आन्तरिक ज्ञापन
विषय: युक्रेनको संवैधानिक “सदस्यता धारा” का नतिजा प्रेषक: रणनीतिक पार्किङ तथा प्रतीकात्मक लगिस्टिक्स कार्यालय (OSPSL) प्राप्तकर्ता: सबै विभाग, नाटो मुख्यालय, ब्रसेल्स मिति: अर्को अजीब प्रेस कन्फरेन्सपछि तुरुन्तै
पृष्ठभूमि:
युक्रेनको संविधानमा अझै पनि नाटोमा सामेल हुने मंशा भएको धारा समावेश छ। यसको कानूनी मूल्य नभए पनि, धेरै विभागहरूले यसले प्रतीकात्मक जिम्मेवारी सिर्जना गर्ने बताएका छन्। विशेषगरी, फ्यासिलिटीज म्यानेजमेन्टले सोधेको छ कि यसको मतलब ब्रसेल्सस्थित नाटो मुख्यालयमा एउटा पार्किङ स्पेस “एहतियातका लागि” छुट्याउनुपर्छ कि भन्ने।
प्रमुख मुद्दाहरू:
पार्किङ आवंटन
फ्यासिलिटीजको भनाइ: युक्रेन “आत्माबाट सदस्य” भएकोले कम्तीमा एक ठाउँ चाहिन्छ, सके वेंडिङ मेसिन नजिकै।
बजेट अफिसको तर्क: हाल पार्किङ पहिले नै मोन्टेनेग्रोको मोटरसाइकल समस्याका कारण भरिएको छ।
क्याफेटेरिया बैठक
प्रोटोकलले सुझाव दियो: एउटा टेबल राख्ने जसमा लेखिएको होस्—“भविष्यको नाटो सदस्य (2025–??)”।
कानुनी विभागले चेतावनी दियो: यसलाई निःशुल्क सुपको आर्टिकल ५ ग्यारेन्टी ठानिन सकिन्छ।
निर्णय बाँकी छ, किनकि अघिल्लो पटक जब जर्जियाले यस्तै गरेको थियो, हाम्रो स्टोरमा अझै पनि ४० फिटको ब्यानर छ—“Welcome, New NATO Member!”
झण्डा शिष्टाचार
बहस जारी छ—के मुख्यालय लबीमा युक्रेनको झण्डा झुण्ड्याउने, क्याप्शनसहित: “2019 देखि सदस्यता म्यानिफेस्ट गर्दै।”
ग्राफिक्स विभागको चेतावनी: फन्ट खर्च €300 नाघ्न सक्छ।
वाई-फाई पासवर्ड
IT सुरक्षा अडिग: पूर्ण सदस्यता नआएसम्म युक्रेनलाई नाटो वाई-फाई पासवर्ड दिइँदैन।
वैकल्पिक प्रस्ताव: एउटा गेस्ट अकाउन्ट बनाइयोस्—“UkraineClause2025!”—तर सीमित ब्यान्डविड्थसहित।
आन्तरिक मतभेद:
फ्यासिलिटीज विभाग: “धारा भनेको धारा हो। यदि उनीहरूले लेखेका छन् भने हामीले सम्मान गर्नुपर्छ। पार्किङ दिनुपर्छ।”
कानुनी विभाग: “संविधानले सन्धीलाई ओभरराइड गर्दैन। नभए भोलि लक्जेम्बर्गले आफ्नो चार्टरमा लेख्यो ‘हामी बेल्जियमका मालिक हौं’ भने, के हामी ब्रसेल्स हस्तान्तरण गर्छौं?”
जनसम्पर्क विभाग: “जे भए पनि, स्टोल्टेनबर्गलाई यसबारे थप प्रश्नको जवाफ दिन नदिनुहोस्। गतपटक उनले यस धाराको तुलना ‘नशामा बनेको ट्याटु’ सँग गरिदिएका थिए।”
कार्यहरू:
नीति मसौदा तयार पार्नुहोस्: “आकांक्षी सदस्यहरूको लागि आकांक्षी पार्किङ अधिकार।”
कार्यसमूह गठन: यस्ता प्रतीकात्मक नाटो सुविधा खोज्ने, जुन कानुनी रूपमा बाध्यकारी नहोस्—जस्तै नाटो टोट-ब्याग फ्री, वा वार्षिक सम्मेलनमा १५ मिनेट कराओके।
सबै कर्मचारीलाई कडा सल्लाह: पत्रकारलाई नबोल्नुहोस् कि “म्यानिफेस्टेसनद्वारा सदस्यता” भन्ने कुरा साँच्चिकै छ।
मेमो समाप्त [सख्त गोप्य — The Onion मा लीक नगर्नुहोस्]
[अत्यन्त गोप्य] भर्खोभ्ना राडा आन्तरिक ज्ञापन
विषय: संसदीय छलफल: के युक्रेनले ब्रसेल्समा नाटोबाट पार्किङ स्पेस (EV चार्जरसहित) माग गर्नुपर्छ? प्रेषक: आकांक्षा, प्रतीकवाद तथा भविष्य सदस्यता लाभ समिति प्राप्तकर्ता: सबै दलका नेता, भर्खोभ्ना राडा मिति: नाटोको ताजा आँखा घुमाउने प्रतिक्रिया पछि तुरुन्तै
पृष्ठभूमि
युक्रेनको संविधानमा अझै पनि “नाटो सदस्यतामुखी रणनीतिक मार्ग” भन्ने धारा छ। त्यसैले सांसदहरूले बहस सुरु गरेका छन् कि यसले हामीलाई कुन व्यावहारिक लाभ दिन सक्छ। सबैभन्दा चर्चित मुद्दा: ब्रसेल्सस्थित नाटो मुख्यालयमा एउटा पार्किङ स्पेस।
उठाइएका मुख्य बुँदा
EV चार्जरमा बहस
ग्रीन एनर्जी ककस: “यदि हामीले पार्किङ माग्यौं भने, त्यसमा EV चार्जर अनिवार्य हुनुपर्छ। भविष्य विद्युतीय छ, र हाम्रो प्रतिनिधिमण्डल टेस्लामा आउने योजना छ — एलनले गाडी समयमा पठाए मात्र।”
ग्रामीण सांसदहरू: “किन ट्र्याक्टर चार्जर पनि न माग्ने? हाम्रो आधा मतदाता त अझै पनि जोन डियरमा आउँछन्।”
स्पेसको स्थान
रक्षा समिति: “प्रवेशद्वार नजिकै, ताकि पुटिनले टिभीमा देखेर घबराओस्।”
वैदेशिक मामिला समिति: “कम्तीमा नाटो क्याफेटेरियाको छेउमा। प्रतीकवाद राम्रो हो, तर निःशुल्क क्रोइसाँ अझै राम्रो।”
ड्यासबोर्डमा झण्डा राख्ने प्रश्न
के कारको ड्यासबोर्डमा युक्रेनी झण्डा राखेर स्पेस चिन्ह लगाउनुपर्छ?
कानुनी विभाग: चेतावनी — यसलाई “वास्तविक सदस्यता” को संकेत मान्न सकिन्छ।
जनसम्पर्क विभाग: जोड — यो इन्स्टाग्राममा जबरजस्त देखिन्छ।
लागत बाँडफाँड
बजेट कार्यालय: “शायद हामीले खर्च बाँड्न सक्छौं। हामी पार्किङ लाइनको पेन्ट तिर्छौं, नाटो EV चार्जर हाल्छ, युरोपेली संघले फ्री पार्किङ भ्यालिडेसन दिन्छ।”
विपक्षी सांसदहरू: “पैसा किन तिर्ने? हाम्रो संविधानमा पहिले नै लेखिएको छ कि हामी सामेल हुँदैछौं, तिर्ने त उनीहरूले हो!”
प्रस्तावित थप सुविधा
पार्किङ क्षेत्रमा वाइ-फाइ एक्सेस कोड।
ग्लोभ कम्पार्टमेन्टमा नाटो-ब्रान्डेड टोट ब्याग।
कारको सिसामा स्टिकर: “अझ सदस्य होइन, तर लगभग।”
आरक्षित चार्जिङ स्लट: “भविष्यका सहयोगीहरू यहाँ प्लग इन गर्नुहोस्।”
कार्यसूची
नाटोलाई आधिकारिक अनुरोध पठाउने: “एक पार्किङ स्पेस, EV चार्जर अनिवार्य, क्रोइसाँ नजिक हुन वांछनीय।”
वैकल्पिक योजना: यदि नाटोले कार अस्वीकार गर्यो भने दुईवटा साइकल र्याक माग गर्ने।
“यदि हाम्रो संविधानले हामीलाई नाटोमा प्रवेश दिलाउन सक्दैन भने, कम्तीमा हामीलाई फ्री पार्किङ त दिलाओस्।”
[गोप्य] नाटो आन्तरिक जवाफी ज्ञापन
विषय: युक्रेनको माग — नाटो मुख्यालयमा आरक्षित पार्किङ स्पेस (EV चार्जरसहित) प्रेषक: सुविधा, प्रतीकवाद तथा आकांक्षी सदस्यता निर्देशनालय (DFSAM) प्राप्तकर्ता: नर्थ एटलान्टिक काउन्सिल (NAC), ब्रसेल्स मिति: त्यो दिन जब फ्यासिलिटीज विभागले लगभग राजीनामा दिने निर्णय गर्यो
पृष्ठभूमि
युक्रेनले “आकांक्षी” अनुरोध पठाएको छ कि नाटो मुख्यालयमा एउटा आरक्षित पार्किङ स्पेस दिइयोस्, र शर्त यो हो कि त्यसमा EV चार्जर पनि हुनैपर्छ। संसदले वैकल्पिक सुझाव पनि दिएको छ — जस्तै ट्र्याक्टर चार्जर, बाइक र्याक, वा निःशुल्क एस्प्रेसो मेसिन — तर पार्किङ स्पेस उनीहरूको “रेड लाइन” हो।
विचाराधीन मुद्दाहरू
EV चार्जरको लागत
हालको अनुमान: €12,000 प्रति युनिट, साथै वार्षिक मर्मतका लागि €4,000।
बजेट अफिसले चेतावनी दियो: “यो त करिब लात्भियाली प्रतिनिधिमण्डललाई तीन वर्ष खान दिने बराबर हो।”
ऊर्जा सुरक्षा विभागको जोड: चार्जर “ग्रीन इनर्जी” बाट चल्नुपर्छ, सम्भव भए स्टोल्टेनबर्गको बिहानको दौडबाट ऊर्जा सङ्कलन गर्ने।
प्रतीकात्मक नतिजा
EV चार्जर स्वीकृत गर्नुलाई “पूर्व–सदस्यता विशेषाधिकार” मानिन सक्छ।
चार्जर अस्वीकृत गर्दा नाटोलाई “भविष्यविरोधी” र “डिजेल समर्थक” भन्ने आरोप आउन सक्छ।
सम्झौता प्रस्ताव: आधा चार्जर — केवल प्रतीकात्मक प्लग, बिजुली छैन।
वैकल्पिक प्रस्ताव: साइकल र्याक
लगिस्टिक्स विभागको सुझाव: यसको सट्टा युक्रेनलाई दुईवटा बाइक र्याक दिइयोस्।
जनसम्पर्क विभागको चेतावनी: यसलाई अपमानजनक ठान्न सकिन्छ, जबसम्म यसलाई “युरो–एटलान्टिक क्लाइमेट रेजिलिएन्स पूर्वाधार” भनेर ब्रान्ड नगरिन्छ।
एस्टोनियाले समानताको माग गर्यो: “यदि युक्रेनले बाइक र्याक पायो भने, हामीलाई पनि चाहिन्छ।”
पार्किङ स्पेसको स्थान
रक्षा समितिको प्रस्ताव: “मोन्टेनेग्रोको मोटरसाइकल क्षेत्रको छेउमा, किनकि त्यहाँ कसैले पनि पार्क गर्ने आँट गर्दैन।”
बजेट अफिस: “उनीहरूलाई बाइक र्याक देऊ। सस्तो छ, वातावरणमैत्री छ, र प्रतीकात्मक पनि।”
कानूनी विभाग: “बाइक र्याक ठीक हो, तर कसैले यसलाई आर्टिकल 5 सुरक्षा भन्नु हुँदैन।”
जन कूटनीति विभाग: “यदि हामीले EV चार्जर अस्वीकृत गर्यौं भने, जेलिन्स्की अर्को सम्मेलनमा एक्सटेन्सन कर्ड लिएर आउनेछ।”
सैन्य समिति: “एउटा ट्यांक किनेर त्यसमा आउटलेट वेल्ड गरिदेऊ। प्रतीकवादको समस्या टुङ्गियो।”
सिफारिसहरू
EV चार्जर स्वीकृत गर्ने, तर कडा शर्तसहित: युक्रेन यसलाई केवल “परामर्शी भ्रमणहरू” का लागि प्रयोग गर्न पाउने।
साइकल र्याक दिने, साथै एक चम्किलो नाटो पुस्तिका — जसमा व्याख्या गरिएको होस् कि “सामूहिक सुरक्षाको भविष्य साइकलिङ हो।”
निर्णयलाई EU मा धकेल्ने, भनेर: “पार्किङ नाटोको अधिकार क्षेत्रमा पर्दैन।”
मेमो समाप्त [गोप्य: लीक नगर्नुहोस्। विशेषगरी युक्रेनी संसदको इन्स्टाग्राम अकाउन्टमा भने बिल्कुलै होइन।]
[अत्यन्त गोप्य] भर्खोभ्ना राडा जवाफी ज्ञापन
विषय: नाटोको अपमानजनक प्रतिक्रिया — पार्किङ स्पेस र EV चार्जरबारे प्रेषक: आकांक्षा, प्रतीकवाद तथा आक्रोश व्यवस्थापन समिति प्राप्तकर्ता: सबै दलका नेता, भर्खोभ्ना राडा मिति: नाटोले “सायद बाइक र्याक” भन्नासाथ
पृष्ठभूमि
नाटोको आन्तरिक मेमो (जो, पक्का छ, लिक भयो) अनुसार उनीहरू युक्रेनलाई मुख्यालयमा EV चार्जरसहित पार्किङ स्पेस दिन तयार छैनन्। यसको सट्टा उनले साइकल र्याक वा “बिजुलीबिनाको प्रतीकात्मक प्लग” प्रस्ताव गरेका छन्। यसले संसदमा भारी आक्रोश सिर्जना गरेको छ।
आक्रोशका बुँदा
कफी मेसिनसम्म डाउनग्रेड
व्यावहारिक सांसदहरू: “ठिक छ, EV चार्जर बिर्सौं। नाटोसँग लबीमा कफी मेसिन मागौं। कम्तीमा क्याफिनले लोकतन्त्रलाई ऊर्जा दिन्छ।”
वित्त समिति: “कफी मेसिन युद्धभन्दा सस्तो हो। यो त करिब निरस्त्रीकरण नै हो।”
हेलिकप्टर ल्याण्डिङ प्याडसम्म एस्केलेशन
राष्ट्रवादी: “यदि नाटोले सोच्यो कि हामी केवल बाइक र्याक लायक छौं भने, हामी हेलिकप्टर प्याड माग्छौं! ताकि जेलिन्स्की प्रत्येक सम्मेलनमा नाटकीय ढङ्गले अवतरण गर्न सकून्।”
रक्षा समर्थक: “बोनस: प्याडले मिसाइल प्रक्षेपण स्थलको काम पनि गर्न सक्छ — प्रतीकात्मक मात्र, पक्कै पनि।”
अन्य प्रस्तावहरू
“आर्टिकल 5 स्ट्रेन्थ” भएको एस्प्रेसो मेसिन।
युक्रेनी प्रतिनिधिहरूका लागि साउना — “किनभने फिनल्याण्डलाई मिल्यो, हामीलाई किन होइन?”
नाटो–ब्रान्डेड गिफ्ट शप, जहाँ सांसदहरूलाई 10% छुट।
आन्तरिक बहस
मध्यमार्गी: “शान्त बसौं। कफी मागौं, कफी पाऔं। सायद एक दिन सदस्यता पनि पाइन्छ।”
कट्टरपन्थी: “न कफी! न बाइक र्याक! केवल हेलिप्याड! हामीले म्याक्रोनभन्दा अझ दमदार शैलीमा अवतरण गर्नैपर्छ।”
IT समिति: “कम्तीमा निःशुल्क नाटो वाइ-फाइ मागौं। संविधानमा रोमिङ शुल्कबारे केही छैन।”
नाटोलाई पठाउने प्रस्तावित जवाफी मसौदा
“प्रिय सहयोगीहरू, युक्रेन युद्धमा पैडल घुमाउँदैन। हामी गाडी चलाउँछौं, कहिलेकाहीँ उड्छौं पनि। तपाईंहरूको बाइक र्याक प्रस्ताव केवल अपमानजनक मात्र होइन, सामूहिक सुरक्षाको आत्मासँग पनि विपरीत छ। त्यसैले हामी हाम्रो माग बढाउँछौं: एउटा हेलिकप्टर ल्याण्डिङ प्याड, एस्प्रेसो मेसिन वैकल्पिक। सादर, भर्खोभ्ना राडा।”
समापन टिप्पणी
एक आक्रोशित सांसदले सदनको भावना यसरी बयान गरे:
“यदि नाटोले हामीलाई चार्जर दिएन भने, हामी आफ्नै जेनरेटर ल्याउँछौं। अनि यदि उनीहरूले हेलिप्याड दिएनन् भने, हामी त पार्किङ लटमै अवतरण गर्छौं।”
[कडाइका साथ गोप्य] नाटो आपतकालीन संकट बैठक प्रतिलिपि
स्थान: नाटो मुख्यालय, ब्रसेल्स, सम्मेलन कोठा B (त्यो जसको कफी मेसिन बिग्रिएको छ) मिति/समय: राति २:०० बजे, युक्रेनको “हेलिप्याड या केही होइन” ज्ञापन लिक भएपछि प्रतिभागी:
महासचिव
उप महासचिव
कानुनी सल्लाहकार
सुविधा विभाग प्रमुख
बजेट कार्यालय प्रतिनिधि
र्यान्डम इन्टर्न (नोट लिने, त्रसित)
प्रतिलिपि
महासचिव: (कागज ठोक्दै) “बस अब धेरै भयो! युक्रेन भन्छ, यदि हामीले हेलिप्याड दिएनौं भने उनीहरू पार्किङ लटमै अवतरण गर्नेछन्। के तपाईँ चाहनुहुन्छ, जेलिन्स्कीको हेलिकप्टरले स्टोल्टेनबर्गको प्रिउस ब्लक गरोस्?”
सुविधा प्रमुख: “हाम्रोसँग हेलिप्याडका लागि ठाउँ छैन! जबसम्म हामी स्टाफको फुटबल मैदान नफोडौं। अनि तपाईंलाई थाहा छ, नर्वेलीहरू लन्च समयमा खेल्न नपाउँदा कति रिसाउँछन्।”
बजेट प्रतिनिधि: “लागत अनुमान: €7 मिलियन। वा, त्यसको आधा खर्च गरेर, जमिनमा एउटा घेरा बनाएर त्यसलाई हेलिप्याड भनिदिऊँ। प्रतीकवाद हो, बुझ्नुहोस्।”
कानुनी सल्लाहकार: “खराब विचार। यदि जेलिन्स्कीले साँच्चिकै त्यहाँ अवतरण गर्ने प्रयास गरे भने, हामी क्षतिको लागि जिम्मेवार हुन्छौं। याद छ जब इटालीले आफ्नो पनडुब्बी गलत घाटमा लगेको थियो? मुद्दा अझै अदालतमा छ।”
उप महासचिव: “सम्झौता? हामी उनीहरूलाई हेलिप्याड प्रस्ताव गर्छौं तर मोंटेनेग्रोसँग साझा गर्ने। उनीहरूले त केही प्रयोगै गर्दैनन्।”
सुविधा प्रमुख: (बडबडाउँदै) “मोंटेनेग्रोले अझै आफ्नो बाइक र्याक पनि दाबी गरेको छैन…”
महासचिव: “ध्यान दिनुहोस्! विकल्प के छ?”
बजेट प्रतिनिधि: “हामी ढिलाइ गर्न सक्छौं। उनीहरूलाई एस्प्रेसो मेसिन दिन्छौं। त्यसलाई वर्टिकल मोबिलिटी सपोर्ट डिभाइस भनेर नाम दिन्छौं ताकि फ्यासी सुनियोस्।”
कानुनी सल्लाहकार: “यदि उनीहरूले फेरि बढाए भने? आज हेलिप्याड, भोलि रनवे।”
उप महासचिव: “भगवान न करोस्, अर्को वर्ष उनीहरूले ब्रसेल्स नहरमै एयरक्राफ्ट क्यारियर माग्नेछन्।”
इन्टर्न: (चुपचाप) “सर, नहर एयरक्राफ्ट क्यारियरका लागि धेरै उथली छ।”
सुविधा प्रमुख: “हेर्नुहोस्, यस अवस्थामा सस्तो यही हो कि हेलिप्याड बनाइहालौं। कम्तीमा फेरि हामीलाई दैनिक ‘हेलिप्याड अब वा कहिल्यै होइन’ शीर्षकका फ्याक्सहरू आउन बन्द हुन्छ।”
महासचिव: (आह भर्दै) “ठिक छ। प्रेस विज्ञप्ति तयार पार। यसलाई भन ‘युरो–एटलान्टिक एकता र भर्टिकल तयारीको प्रतीक।’ अनि भगवानको लागि, निर्माण सकिनु अघि यसलाई युक्रेनले इन्स्टाग्राममा पोस्ट नगरोस्।”
बैठक समाप्त कार्यसूची: नाटोको पहिलो “आकांक्षी हेलिप्याड” योजना सुरु गरियोस्।
🚨 CNN ब्रेकिङ न्युज 🚨
हेलिप्याडको विषयमा नाटोमा हल्लाखल्ला: “हामीले कहिल्यै सोचेका थिएनौं कि लोकतन्त्र हेलिकप्टर पार्किङमा अडिनेछ”
CNN को लिक भएको मेमो र आत्तिएका स्रोत ब्यूरोबाट रिपोर्ट
ब्रसेल्स, नाटो मुख्यालय —
नाटो मुख्यालयमा मध्यराति भएको आपतकालीन बैठक अफरातफरीमा परिणत भयो जब युक्रेनी अधिकारीहरूले आफ्नो माग EV चार्जिङ स्टेशनबाट बढाएर ब्रसेल्समै समर्पित हेलिकप्टर ल्याण्डिङ प्याड सम्म पुर्याए।
CNN ले पाएको लिक भएको प्रतिलिपिअनुसार, बैठकमा चर्को बहस, बजेटीय संकट, र कम्तीमा एक इन्टर्नमाथि “चुप लाग” भनेर कर गरिएको थियो — किनभने उसले भनेको थियो कि ब्रसेल्स नहर एयरक्राफ्ट क्यारियरका लागि धेरै उथली छ।
त्यो संकट जसको कसैले कल्पना गरेन
“हामीले रूसी ट्याङ्क, साइबर आक्रमण र भ्रामक सूचना अभियानहरूको सामना गरेका छौं,” एक गुमनाम नाटो अधिकारीले भने, “तर पार्किङ वार्ताका लागि हामीमध्ये कोही पनि तयार थिएन।”
अर्का एक राजनयिकले स्वीकारे: “हामीले सोच्यौं सामूहिक सुरक्षा भनेको मिसाइल, सैनिक र सन्धि हो। तर वास्तवमा यसको मतलब जेलिन्स्कीको हेलिकप्टरका लागि स्पेस आरक्षित गर्नु रहेछ।”
प्रतीकवाद बनाम वास्तविकता
CNN द्वारा हेरेको बजेट दस्तावेजअनुसार एउटा हेलिप्याड बनाउन €7 मिलियनसम्म खर्च पर्न सक्छ। तर नाटोको सुविधा विभागले सस्तो प्रतीकात्मक विकल्पहरू प्रस्ताव गरेको छ, जसमा छन्:
जमिनमा एउटा घेरा कोर्ने र त्यसलाई “एकताको हेलिप्याड” भन्ने।
एउटा ट्राम्पोलिन राख्ने र युक्रेनलाई भन्ने “नजिकै हो।”
दुईवटा साइकल र्याक दिने र त्यसलाई वर्टिकल मोबिलिटी सपोर्ट पूर्वाधार को नाम दिने।
तर स्रोतहरू भन्छन् युक्रेनी प्रतिनिधिमण्डल पूर्ण ल्याण्डिङ प्याड भन्दा कममा सन्तुष्ट हुने छैन। “यदि उनीहरूले पाएनन् भने,” एक स्रोतले चेतावनी दियो, “जेलिन्स्की सीधै महासचिवको पार्किङ स्पेसमै अवतरण गर्नेछन्।”
विश्वव्यापी प्रतिक्रिया
युरोपेली नेताहरू विभाजित छन्।
फ्रान्सले सुझाव दियो: “स्वतन्त्रताको प्रतीकका लागि स्टाइलिश लाइटिङ भएको हेलिप्याड।”
जर्मनीले जवाफ दियो: “ऊर्जा-दक्ष होभरक्राफ्ट डक राम्रो हुन्छ।”
यसैबीच, एस्टोनियाले समान अधिकारको माग गर्यो: “यदि युक्रेनलाई हेलिप्याड मिल्छ भने, हामीलाई पनि चाहिन्छ।”
अन्तिम तिनको?
विश्लेषकहरूले चेतावनी दिएका छन् नाटोको विश्वसनीयता यो निर्णयमा अडिन सक्छ। “यो केवल पार्किङबारे होइन,” एक पूर्व राजदूतले भने। “यो गठबन्धन २१औँ शताब्दीका चुनौतीहरूलाई सामना गर्न सक्छ कि सक्दैन भन्ने प्रश्न हो। र अहिले, हेलिकप्टर लगिस्टिक्स शायद सबैभन्दा ठूलो चुनौती हो।”
CNN यस कथालाई अपडेट गर्न जारी राख्नेछ — जबसम्म नाटोले निर्णय लिँदैन कि बहु-मिलियन युरोको हेलिप्याड बनाउने कि जेलिन्स्कीलाई केवल ड्रोन सब्स्क्रिप्सन दिने।
🟥 FOX NEWS अलर्ट
“साधारण युरोपेलीहरू आफ्ना कार पार्क गर्न संघर्ष गरिरहेका छन्, तर नाटो करोडौँ ‘लिबरल हेलिप्याड एजेन्डा’ मा फाल्दैछ”
FOX News अनुसन्धान इकाइको रिपोर्ट
ब्रसेल्स —
मुद्रास्फीति चर्किँदै जाँदा र साधारण युरोपेलीहरू आफ्ना कार पार्क गर्न चक्कर काटिरहँदा, नाटोले €7 मिलियन खर्च गर्ने तयारी गरिरहेको छ — युक्रेनका लागि एउटा हेलिकप्टर ल्याण्डिङ प्याड बनाउन — सब “युरो–एटलान्टिक एकता” को नाममा।
आलोचकहरू भन्छन्, यो गठबन्धनको “वास्तविकताबाट टाढिएको लिबरल अभिजात्य एजेन्डा” को अर्को उदाहरण हो।
सडकमा आक्रोश
“म रोममा मेरो फियाटका लागि स्पेस नै भेट्दिन,” एक रिसाएको यात्रुले भन्यो, “तर देखिन्छ, जेलिन्स्कीलाई ब्रसेल्समै निजी रनवे चाहिन्छ। मेरो कर–पैसाले बनाइएको हेलिप्याड कहाँ छ?”
अन्यहरूले नाटोमाथि “ग्रीनवाशिङ” को आरोप लगाए। लिक भएको मेमोले देखाउँछ कि यस प्रोजेक्टलाई “सस्टेनेबल भर्टिकल मोबिलिटी पूर्वाधार” भनेर ब्रान्ड गर्ने योजना थियो। एउटा ड्राफ्टमा त यो समेत लेखिएको थियो कि हेलिप्याडलाई “क्लाइमेट न्युट्रल” बनाउन सौर्य–ऊर्जाबाट चल्ने फ्लडलाइटहरू जडान गरिनेछ।
विशेषज्ञहरूको गुनासो
अमेरिकाका पूर्व रक्षा अधिकारीले FOX News लाई भने: “यो सामूहिक सुरक्षा होइन। यो सामूहिक मूर्खता हो। नाटो सोभियत ट्याङ्क रोक्न बनेको थियो, जेलिन्स्कीलाई वैलेट सेवा दिन होइन।”
बजेट विज्ञहरूले चेतावनी दिए: यो प्रोजेक्टको लागत अझै बढ्न सक्छ। “आज हेलिप्याड हो। भोलि युक्रेनी मन्त्रीहरूका लागि याट मरीनामा परिणत हुन्छ। कहाँ रोकिन्छ त?”
यस बीच युरोपमा…
बर्लिनमा परिवारहरूलाई भनिएको छ कि इन्धन महँगो भएकाले “पब्लिक ट्रान्जिट प्रयोग गर।”
तर नाटो लाखौँ यूरो फाल्न तयार छ, त्यसमा जसलाई केही अधिकारीहरूले निजी रूपमा “लिबरल हेलिप्याड” भन्न थालेका छन्।
अब के?
अनुमान गरिएको छ नाटोले अर्को शिखर सम्मेलनमा हेलिप्याडलाई स्वीकृति दिन सक्छ। ब्रसेल्सका भित्रका स्रोतहरूका अनुसार, बहस यति विषाक्त भइसकेको छ कि स्टाफहरूले अब यो संकटलाई “हेली–गेट” भन्छन्।
यसैबीच, साधारण युरोपेलीहरूले एउटा साधारण प्रश्न सोधिरहेका छन्:
“यदि लोकतन्त्र साँच्चै हेलिकप्टर पार्किङमा अडिएको छ भने, के हामी यसको मूल्य तिर्न तयार छौं?”
MSNBC ब्रेकिङ विश्लेषण
“हेलिप्याडलाई लिएर कन्जरभेटिभहरूको मेल्टडाउन, जबकि अर्बौँ डलरका ट्याङ्कहरूलाई बेवास्ता”
MSNBC को Department of Calm Eye-Rolls को रिपोर्ट
न्यूयोर्क —
FOX News फेरि एकपटक चर्चा केन्द्रमा आएको छ। यसपटक उसले नाटोले युक्रेनका लागि बनाउन लागेको €7 मिलियनको हेलिकप्टर ल्याण्डिङ प्याड विरुद्ध ठूलो आक्रोश अभियान सुरु गरेको छ — तर सजिलै बिर्सिएको छ कि अमेरिका मात्रले हरेक वर्ष अर्बौँ डलर ट्याङ्क, जेट र सैन्य अड्डामा खर्च गर्छ, जसको अगाडि एउटा हेलिप्याड त खल्ती खर्च जस्तै हो।
कृत्रिम आक्रोश
हिजो रातको प्राइम-टाइम सेग्मेन्टमा FOX एङ्करहरूले हेलिप्याडलाई “लिबरल पार्किङ समाजवाद” भने र चेतावनी दिए कि यो “वैलेट कम्युनिज्मतर्फको फिसलन” हो।
तर MSNBC विश्लेषकहरूले भने, €7 मिलियन त पेन्टागनले हरेक वर्ष अफिसका कफी स्टिररहरूमा खर्च गर्ने भन्दा पनि कम हो।
“यदि कन्जरभेटिभहरूलाई साँच्चै पार्किङ स्पेसको यति चिन्ता छ भने,” एक नीतिगत विज्ञले भने, “सायद उनीहरूले हामी छाडिदिएका विशाल एयरक्राफ्ट क्यारियरतिर ध्यान दिनुपर्छ, जसलाई हामी UberXL जस्तै राख्छौं।”
उनीहरूले तपाईंलाई थाहा दिन नचाहेको कुरा
दस्तावेजहरूले देखाउँछन् कि नाटोले चुपचाप €3 बिलियन भारी ट्याङ्क, मिसाइल प्रणाली र स्टेल्थ ड्रोनमा खर्च गरिसकेको छ — जसप्रति FOX होस्टहरूले कहिल्यै समस्या देखेनन्। तर जब युक्रेनले एउटा हेलिप्याड माग्यो, अचानक यो “पश्चिमी सभ्यताको अन्त” बन्न पुग्यो।
एक MSNBC एङ्करले व्यङ्ग्य गर्दै भने: “डीजेललाई केग पार्टीमा बियर खाँदा फ्र्याट ब्वाइजले गर्ने जस्तै गडगडाउँछन् भन्ने ट्याङ्कहरूमा अर्बौँ खर्च गर्नु ठीक छ। तर हेलिप्याड? त्यहीँ पुगेर यी मानिसहरूले वित्तीय रेखा कोर्छन्।”
अनलाइन प्रतिक्रियाहरू
ट्विटर (माफ गर्नुहोस्, “X”) प्रयोगकर्ताहरूले FOX सेग्मेन्टको खुलेर मजाक उडाए:
“ब्रेकिङ: दायाँपन्थी मेल्टडाउन किनभने नाटोले हेलिकप्टरका लागि विशाल हुला हूप किन्यो।”
“७ मिलियन हेलिप्याडमा? यो त डिफेन्स बजेटको ०.०००००००१% मात्रै हो। शान्त बस, करेन।”
“अझै टकरको डकुमेन्ट्रीको प्रतीक्षामा: Helipad Nation: How Parking Destroyed America.”
ठूलो तस्वीर
जब FOX “हेलिप्याड संकट”मा ध्यान दिइरहेको छ, युक्रेन युद्ध, विस्थापन र अर्बौँ डलरको क्षति झेलिरहेको छ। नाटोको यो प्रतीकात्मक परियोजना — यदि यो बने पनि — बजेटमा गोलाइ जस्तै मात्र हो।
जसरी MSNBC को एक कमेन्टेटरले संक्षेपमा भने:
“यदि लोकतन्त्र साँच्चै एउटा हेलिप्याड बोक्न सक्दैन भने, समस्या नाटो होइन। समस्या कन्जरभेटिभहरू हुन्, जससँग धेरै खाली समय छ।”
BBC विश्व सेवा
विशेषज्ञहरू भन्छन्, नाटोको हेलिप्याड विवाद व्यापक भू–राजनीतिक चिन्ताको प्रतीक हुन सक्छ
ब्रसेल्सबाट BBC का कूटनीतिक संवाददाता
ब्रसेल्स —
उत्तर एटलान्टिक सन्धि संगठन (नाटो) हाल एउटा यस्तो विषयमा अल्झिएको छ, जसलाई केही राजनयिकहरूले “अप्रत्याशित र संवेदनशील चुनौती” भनेका छन्: के युक्रेनलाई ब्रसेल्सस्थित नाटो मुख्यालयमा एउटा समर्पित हेलिकप्टर ल्याण्डिङ प्याड दिइनेछ वा दिइनेछैन।
यद्यपि व्यावहारिक दृष्टिले हेर्दा यो मामुली मुद्दा जस्तो देखिन्छ, तर यसले प्रतीकात्मक महत्व ग्रहण गरिसकेको छ — जसले बोझ बाँड्ने, प्रतीकवाद, र सामूहिक सुरक्षाको परिभाषाबारे लामो समयदेखि चल्दै आएको तनाबलाई छोएको छ।
कङ्क्रिट भन्दा परको प्रतीक
विश्लेषकहरू भन्छन्, प्रस्तावित €7 मिलियनको परियोजना केवल हवाई पूर्वाधारबारे होइन।
“पर्यवेक्षकहरू भन्छन्, पार्किङ स्पेसबारेको यो विवाद व्यापक भू–राजनीतिक चिन्ताको प्रतीक हुन सक्छ,” ब्रसेल्सस्थित एक थिंक ट्याङ्कका फेलोले भने। “कतिपयका लागि हेलिप्याड एकताको प्रतीक हो। अरूका लागि, यो अनावश्यक फजुलखर्च।”
नाटोले यसका सट्टा एउटा साइकल र्याक वा एस्प्रेसो मेसिन उपलब्ध गराउन सक्ने सुझावले गठबन्धनभित्रको आन्तरिक विभाजनलाई अझ स्पष्ट बनाएको छ।
युरोपेली प्रतिक्रिया
युरोपेली राजधानीहरू यस विषयमा चुपचाप विभाजित देखिन्छन्:
फ्रान्सले “स्वतन्त्रताको” प्रतीकस्वरूप सौन्दर्यपरक डिजाइन भएको हेलिप्याडको सुझाव दिएको छ।
जर्मनीले ऊर्जा–दक्ष होभरक्राफ्ट डक प्रस्ताव गरेको छ।
यसैबीच, बाल्टिक राष्ट्रहरूले समान व्यवहारमा जोड दिएका छन्: “यदि युक्रेनलाई हेलिप्याड दिइन्छ भने, एस्टोनियालाई पनि पछि पार्न हुँदैन,” एक अधिकारीले भने।
गठबन्धनका लागि निहितार्थ
विशेषज्ञहरूले चेतावनी दिएका छन्, सतहमा सामान्य देखिए पनि यो प्रकरणले बढ्दो विश्व अस्थिरताबीच नाटोको एकताको नाजुकतालाई प्रष्ट देखाएको छ।
“आज यो हेलिप्याड हो,” एक अवकाशप्राप्त राजदूतले भने। “भोलि यो अझ गम्भीर प्रश्न हुन सक्छ: मिसाइल प्रणाली, सैनिक तैनाथी, वा शिखर सम्मेलनमा पार्किङ स्पेसको उचित बाँडफाँट।”
निष्कर्ष
फिलहाल, यो मुद्दा अनसुल्झिएको छ। अधिकारीहरूले यसबारे अर्को नाटो मन्त्रीस्तरीय बैठकमा पुनः विचार गर्ने अपेक्षा गरिएको छ, यद्यपि छिट्टै कुनै समाधान नआउने सम्भावना बढी छ।
जसरी एक वरिष्ठ राजनयिकले भने:
“भू–राजनीतिमा, सानो ल्याण्डिङ प्याडले पनि ठूला विवादहरूको लागि रनवे बन्न सक्छ।”
अल जज़ीरा अंग्रेज़ी
“जब युद्धहरू जारी छन् र गरिबी अझ गहिरिँदै छ, नाटो बहस गर्दैछ हेलिप्याडबारे”
अल जज़ीरा ग्लोबल अफेयर्स डेस्क
दोहा / ब्रसेल्स —
जहाँ संसारभर लाखौँ मानिस भोक, विस्थापन र आर्थिक पतनसँग जुधिरहेका छन्, त्यहीबेला नाटो उच्चस्तरीय बैठकमा घण्टौँ समय खर्च गर्दैछ एउटा अनौठो प्रश्नमा: के युक्रेनलाई ब्रसेल्स मुख्यालयमा €7 मिलियनको हेलिप्याड दिइनुपर्छ?
ग्लोबल साउथका आलोचकहरू भन्छन्, यो बहस पश्चिमी प्राथमिकता र अन्यत्र भइरहेको वास्तविक मानवीय पीडाबीचको दूरीलाई देखाउँछ।
प्राथमिकतामा असमानता
“यो केवल हेलिप्याडको कुरा होइन,” नैरोबीका एक राजनीतिक विश्लेषकले भने। “यो प्रतीक हो — पश्चिमी संस्थानहरूले हेलिकप्टर पार्किङका लागि लाखौँ खर्च गर्न सक्छन्, तर अफ्रिका वा एसियाली देशहरूलाई भन्छन्, ऋण राहत वा खोपका लागि पैसा छैन।”
सहायता समूहहरूले औंल्याएका छन् कि €7 मिलियनले एक लाखभन्दा बढी मानिसलाई एक वर्षसम्म खाद्य सहायता दिन सकिन्छ।
तर ब्रसेल्समा, लिक भएको प्रतिलिपिले देखायो कि नाटो अधिकारीहरू बहस गर्दै थिए — हेलिप्याड बनाउन कि केवल जमिनमा घेरा कोर्न, वा युक्रेनलाई एस्प्रेसो मेसिन दिन।
ग्लोबल साउथको दृष्टि
भारतमा टिप्पणीकारहरूले भने, नाटोभित्रको "पार्किङ झगडा" त्यस्तो विरोधाभास हो जसमा नाटो भारतजस्ता देशलाई भन्छ, “यूक्रेन संकटमा अझ योगदान देऊ।”
ल्याटिन अमेरिकामा, केहीले यसलाई भव्य G7 शिखर सम्मेलनसँग तुलना गरे। “उनीहरूले भन्छन्, संसारसँग जलवायु क्षतिपूर्ति वा निष्पक्ष व्यापारका लागि स्रोत छैन,” ब्राजिलका एक स्तम्भकारले भने। “तर देखिन्छ, हेलिकप्टर पार्किङका लागि स्रोत छ।”
ऐतिहासिक गूँज
विद्वानहरूको भनाइमा यो विवाद एउटा पुरानो ढाँचाको निरन्तरता हो। “दशकौँदेखि, पश्चिमी संस्थानहरूले शक्ति देखाउने प्रतीकहरू — बेस, स्मारक, सैन्य उपकरण —लाई वास्तविक विकास आवश्यकताभन्दा माथि राखेका छन्,” दक्षिण अफ्रिकाका एक शैक्षिकले भने। “हेलिप्याड अब यस असन्तुलनको नयाँ प्रतीक बनेको छ।”
आगामी बाटो
नाटो अधिकारीहरूले यो विषय मुख्यतः प्रतीकात्मक मात्र भएको बताएका छन्। तर युरोपबाहिरका धेरैका लागि समस्या यही प्रतीकवाद हो।
जसरी एक मध्यपूर्वी राजनयिकले भने:
“जब तपाईंका मानिसहरू बमको मुनि छन्, भोकाएका छन्, वा ऋणमा डुबिरहेका छन्, तब संसारको सबैभन्दा धनी गठबन्धन हेलिकप्टर पार्किङबारे बहस गर्दैछ भन्ने हेर्न गाह्रो हुन्छ।”
संयुक्त राष्ट्र प्रेस ब्रीफिङ (लीक भएको प्रतिलिपि)
विषय: नाटो हेलिप्याड विवाद
प्रारम्भिक वक्तव्य
संयुक्त राष्ट्र प्रवक्ता: शुभ अपराह्न। आज हामी अन्तर्राष्ट्रिय सुरक्षाबारे प्रश्न लिन्छौं। हो, तपाईं पछाडि, अनुहारमा स्पष्ट रिस देखिन्छ।
पत्रकारका प्रश्न
बंगलादेशका पत्रकार:
“धन्यवाद। मेरो प्रश्न: नाटो किन ब्रसेल्समा हेलिप्याडका लागि €7 मिलियन खर्च गर्ने बहस गर्दैछ जब मेरो देशको एक–तिहाइ भाग साँच्चै पानीमुनि छ? के तपाईंहरूले धानबारीमा हेलिकप्टर पार्क गरेर त्यसलाई ‘जलवायु प्रतिरोध’ भन्न लागेका हौ?”
नाटो प्रतिनिधि (अस्वाभाविक मुस्कान):
“हेलिप्याडहरू, उhm… महत्वपूर्ण सुरक्षा पूर्वाधार हुन्। तिनीहरूले तयारी, एकता र… ठाडो गतिशीलताको प्रतीक गर्छन्।”
केन्याका पत्रकार:
“त स्पष्ट पारौं, तपाईंहरूले मच्छरदानीलाई फन्ड गर्नुहुन्न, तर हेलिकप्टर पार्किङ लटलाई गर्नुहुन्छ? के मलेरिया ‘सुरक्षा खतरो’ होइन? किनकि यसले हरेक वर्ष नाटो प्रेस ब्रीफिङभन्दा धेरै मानिस मार्छ।”
पश्चिमी कूटनीतिज्ञ (कागज पढ्दै):
“हामी हेलिकप्टर गतिशीलतालाई बल गुणक मान्छौं। दुर्भाग्यवश, मच्छरहरू नाटोको कमान्ड संरचनाभित्र सञ्चालन गर्दैनन्।”
बोलिभियाका पत्रकार:
“€7 मिलियनले १ लाख मानिसलाई एक वर्ष खाना खुवाउन सक्थ्यो। के नाटोले कम्तिमा यो हेलिप्याडमा निःशुल्क इन–फ्लाइट स्न्याक्स दिने वाचा गर्नेछ?”
नाटो प्रतिनिधि:
“हामी नजिकै सानो एस्प्रेसो कार्ट राख्नेबारे विचार गर्दैछौं। क्यापुचिनोमार्फत एकता, बुझ्नुहोस्।”
नेपालका पत्रकार:
“यदि युक्रेनलाई हेलिप्याड दिइन्छ भने, गरिब मुलुकहरूलाई कम्तिमा संयुक्त राष्ट्रमा साइकल र्याक मिल्छ? वा शायद बाख्राका लागि पार्किङ जोन? समानता जरुरी छ।”
पश्चिमी कूटनीतिज्ञ (घाममा पसिना बग्दै):
“समानता, हो। तर नाटो हाल पशुधन पूर्वाधार कायम राख्न सक्ने अवस्थामा छैन।”
समापन संवाद
अल्जेरियाका पत्रकार:
“अन्तिम प्रश्न। के लोकतन्त्र साँच्चै यति नाजुक छ कि त्यो हेलिकप्टर पार्किङमा निर्भर गर्छ?”
नाटो प्रतिनिधि (गम्भीर हुँदै):
“लोकतन्त्र हेलिकप्टर जस्तै हो। यदि त्यससँग उत्रने ठाउँ छैन भने, त्यो बस हावामा मडारिरहन्छ… जबसम्म दुर्घटनाग्रस्त हुँदैन।”
प्रेस समूह:[ठट्टा, चर्को हाँसो, कतै–कतै तालियाँ]
संयुक्त राष्ट्र प्रवक्ता: धन्यवाद, आजको ब्रीफिङ यतिमै समाप्त हुन्छ। कृपया ढोकामा आफ्नो पार्किङ भ्यालिडेसन लिनुहोस् — युक्रेन बाहेक, जसको वैलेट सेवा अनुरोध अझै विचाराधीन छ।
संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषद — आपतकालीन बैठक (अनौपचारिक प्रतिलिपि)
विषय: नाटो हेलिप्याड संकट
उद्घाटन
सुरक्षा परिषद अध्यक्ष (रोटेटिङ चेयर, मोजाम्बिक):
“यो आपत बैठक सुरु गरिन्छ। परिषदले अब ब्रसेल्समा नाटोको प्रस्तावित €7 मिलियनको हेलिप्याडबारे विचार गर्नेछ। अध्यक्ष सदस्यहरूलाई सभ्य रहन सम्झाउँछ, यद्यपि त्यो कठिन हुन सक्छ।”
स्थायी सदस्यहरूको वक्तव्य
संयुक्त राज्य अमेरिका:
“संयुक्त राज्यलाई विश्वास छ कि यो हेलिप्याड नाटो एकताको मात्र होइन, विश्व सुरक्षाको पनि प्रतीक हो। यो स्पष्ट रूपमा अध्याय VII को मुद्दा हो। साथीहरू, हेलिकप्टर पार्किङ नै शान्ति प्रवर्तन हो।”
रूस (हास्दै):
“हामी अमेरिकालाई यसको हास्य प्रस्तुतीका लागि धन्यवाद दिन्छौं। सात मिलियन युरोमा रूसले साइबेरियामा तीनवटा एयरपोर्ट बनाउन सक्छ। नाटो त डामरमा एउटा गोल घेरा पनि राम्ररी बनाउन सक्दैन।”
चीन:
“चीन आन्तरिक पार्किङ व्यवस्थामा बाह्य हस्तक्षेपको विरोध गर्दछ। यो हेलिप्याड अनावश्यक, फजुलखर्ची र साँच्चै भन्नुपर्दा, साइकलहरूप्रति उत्तेजना हो।”
फ्रान्स (नाटकीय इसारासहित):
“फ्रान्स हेलिप्याडको विरोध गर्दैन, तर यो आवश्यक छ कि यसमा आकर्षक मूड लाइटिङ होस् — त्रिवर्णीय बीम, स्वाभाविक रूपमा। यदि लोकतन्त्रले अवतरण गर्नुपर्छ भने, यसले स्टाइलमा अवतरण गर्नुपर्छ।”
युनाइटेड किङ्गडम:
“ब्रिटेन हेलिप्याडलाई समर्थन गर्नेछ, बशर्ते यसको खर्च कसैले तिर्नुपर्छ। हामी अझै ‘लेट्युस संकट’ बाट उभरिरहेका छौं।”
अस्थायी सदस्य
घाना:
“जब नाटो पार्किङमा बहस गर्दैछ, अफ्रिका भोकमरी झेलिरहेको छ। सम्भवतः हामी यो €7 मिलियनलाई खाद्य सुरक्षातर्फ मोड्न सक्छौं। हेलिकप्टर पर्खन सक्छन्, तर भोकाएका बालबालिका पर्खन सक्दैनन्।”
ब्राजिल:
“हामी स्पष्टता चाहन्छौं: के यो हेलिप्याडले Amazon डेलिभरी ड्रोनलाई पनि ठाउँ दिनेछ? यसले हाम्रो भोटलाई प्रभावित गर्न सक्छ।”
बहस बेकाबु
रूस (बीचमै हस्तक्षेप गर्दै):
“सायद नाटोले हेलिप्याडको सट्टा ट्राम्पोलिन राख्नु पर्छ। यो सस्तो हुनेछ, र हेलिकप्टर खस्दा कम्तीमा उफ्रनेछ।”
संयुक्त राज्य (रिसाउँदै):
“रिकर्डमा राखियोस् कि रूसले अन्तर्राष्ट्रिय ‘ल्याण्डिङ मानकहरू’लाई कमजोर पारिरहेको छ!”
फ्रान्स:
“हामी अझै पनि मूड लाइटिङमा अडिएका छौं।”
चीन:
“हामी फ्रान्सलाई समर्थन गर्छौं, तर बल्ब चीनमै बनेका हुनुपर्छ।”
प्रारूप प्रस्ताव
संयुक्त राज्य:
“प्रारूप प्रस्ताव ८४३२: हेलिप्याडलाई अन्तर्राष्ट्रिय शान्ति र सुरक्षाको लागि आवश्यक भनेर मान्यता दिने।”
रूस र चीन (एकैसाथ): “भिटो।”
फ्रान्स: “हामी तबसम्म तटस्थ रहन्छौं, जबसम्म लाइटिङ स्पेसिफिकेशन समावेश हुँदैन।”
यूके: “हामी तबसम्म तटस्थ रहन्छौं, जबसम्म मर्मतसम्भार खर्चको अनुमान दिइँदैन।”
समापन
परिषद अध्यक्ष:
“ठिक छ। सुरक्षा परिषद फेरि एकपटक कार्य गर्न असफल भयो। हेलिप्याड अझै अनसुल्झिएको छ। बैठक स्थगित गरिन्छ। प्रतिनिधिहरू अब बाहिर ट्याक्सी भाउचरका लागि आपसमा झगडा गर्न सक्छन्।”
