पाँच सदस्यीय मंत्रीमंडल: जसपा एकता प्रयास का लागि राम्रो मौका

पाँच सदस्यीय मंत्रीमंडल: जसपा एकता प्रयास का लागि राम्रो मौका 

यी छ जना बिना कुनै पुर्वशर्त तीन पटक तीन तीन घंटा का लागि तीन फरक दिन बसेर प्रचंड को भाषा मा घनीभुत छलफल गर्ने हो भने त्यसले राम्रो परिणाम दिन्छ जस्तो मलाई लागेको छ। 

Dinesh Tripathy

प्रधानमन्त्री ओलीको प्रतिक्रिया : अदालतले दुःख दियो, चारजना मन्त्रीले कसरी चलाउनु ? सर्वोच्चले संसद पुनःस्थापना गर्ने ओलीको विश्लेषण
मन्त्री पद नै गएपछि के हुन्छ जसपाभित्रको विवाद ? उपेन्द्र भन्छन्, ‘माफी हुँदैन’, निवर्तमान मन्त्री भन्छन्, ‘उपेन्द्रसामु झुकिँदैन, कानुनी लडाइँ लडिन्छ’
२० मन्त्री पदमुक्त हुने सर्वोच्चको आदेश (आदेशसहित)
सर्वोच्चको आदेशबाट एमाले आश्चर्यचकित
सर्वोच्चको आदेश लोकतन्त्र र संघीयताको पक्षमा : उपेन्द्र यादव
यी दुई मन्त्री, जसको हेलिकोप्टरमा उड्दा–उड्दै मन्त्री पद गयो
अदालतको फैसलाबारे योगेशको टिप्पणी– बुझ्नेलाई श्रीखण्ड नबुझ्नेलाई खुर्पाको बिँड
भीम रावलको प्रश्नः प्रमले राजनीतिक नैतिकताको बोध गर्नुहोला?
१८ दिनमात्र टिके कामचलाउ सरकारका यी २० मन्त्री
विमलेन्द्रको विश्लेषण : शेरबहादुरले एक्लै चुनाव जित्दैनन्
केपी ओलीमा ‘दुर्योधन प्रवृत्ति’
एमालेको एकता भाँडिएको बालुवाटारको निष्कर्ष




कांग्रेसमा होला त नयाँ ध्रुवीकरण १४औं महाधिवेशनमा पनि पहिलो पुस्ता शेरबहादुर देउवा र रामचन्द्र पौडेलबीच नै मुख्य प्रतिस्पर्धा हुने आँकलन गरिएका बेला दुवैतर्फका दोस्रो तहका नेताहरूले पार्टी नेतृत्वका लागि आफूलाई अघि सारेका छन्। युवा पुस्ताका केही नेताले आगामी महाधिवेशनबाट पहिलो पुस्तालाई बिदा गर्नुपर्ने बताइरहेका बेला उपसभापति विमलेन्द्र निधि, महामन्त्री शशांक कोइराला, पूर्वमहामन्त्री प्रकाशमान सिंह र शेखर कोइरालाले नेतृत्वका लागि आकांक्षा देखाउँदै तयारीमा जुटेका हुन्। ......... निधिले सोमबार महामन्त्री शशांक र पूर्वमहामन्त्री सिंहलाई आफ्नै निवासमा बोलाएका हुन्। आफ्नो वैवाहिक वर्षगाँठको अवसरमा शशांक र सिंहलाई आफ्नो निवासमा ‘लन्च मिटिङ’ आयोजना गरेको बताइए पनि नेताहरूबीच पार्टीभित्र नयाँ समीकरणका लागि छलफल थालिएको विश्लेषण गर्न थालिएको छ। ........ ‘शेरबहादुर देउवा र रामचन्द्र पौडेलपछि कांग्रेसमा उहाँहरू (विमलेन्द्र निधि, शशांक कोइराला र प्रकाशमान सिंह) नै महत्वपूर्ण फ्याक्टरहरू हो। उहाँहरू तीनैजना एकै ठाउँमा बसेर छलफल गर्नु राम्रो कुरा हो। यसले महाधिवेशनको एउटा तरंग प्रारम्भ गरेको छ।’ ......... सर्वसम्मतिबाट नेतृत्व चयनका लागि यसले एउटा वातावरण निर्माण गर्न सक्ने ......... वंशजलाई आधार बनाएर तथा आन्तरिक झगडाको फाइदा उठाएर मात्र पार्टी नेतृत्वमा पुग्ने परम्परा विकास भएको भन्दै

संगठन र मुलुक सञ्चालनका लागि योजना र कार्यक्रम दोस्रो तहबाट पनि नआएको बताए।

........... पार्टी उपसभापति निधि महेन्द्रनारायणका पुत्र हुन् भने महामन्त्री शशांक कोइराला बिपीपुत्र हुन्। पूर्वमहामन्त्री प्रकाशमान सिंह गणेशमान सिंहका पुत्र हुन्। बिपी कोइराला, गणेशमान सिंह र महेन्द्रनारायण निधिप्रति कांग्रेस नेता तथा कार्यकर्ताको गहिरो आस्था र विश्वास छ। ........ नेपाली कांग्रेसबाट विभाजन भएर गठन भएको नेपाली कांग्रेस प्रजातान्त्रिकको महामन्त्रीमा सिंह र निधिको पहिलो वरीयतामा विवाद लामो समय चलेको थियो। दुई नेताबीच विवाद चुलिएपछि सभापति देउवाले उपसभापतिको पद थप गर्दै सिंहलाई महामन्त्री र उपसभापतिमध्ये एक पद रोजाएका थिए। ......... त्यसपछि पनि दुई नेताबीच सम्बन्ध सुमधुर हुन नसकेको जानकारी दिँदै

देउवाले निधिलाई बढी च्यापेको भन्दै सिंहले गुट परिवर्तन गरेका थिए।

........... शशांक र पूर्वमहामन्त्री सिंहबीच पनि राम्रो सम्बन्ध छैन। सभापति देउवासँग संसदीय दलको निर्वाचनमा प्रतिस्पर्धा गरेका सिंह आफ्नो प्रस्तावक नबसेको भन्दै शशांकसँग असन्तुष्ट छन्। ........ सिंगो परिवार राजनीतिमा होमिँदा कोइराला परिवार सम्हालेका केशव तथा नेत्री नोनाका पुत्र शेखर १४औं महाधिवेशनमा हरहालतमा सभापतिको उम्मेदवार बन्ने बताउँदै तयारीमा जुटेका छन्।

टिम समेट्न देउवालाई दबाब उपसभापति निधिलाई छाडेर प्रतिस्पर्धामा जुट्दा सकारात्मक परिणाम निकाल्न कठिन हुने ........ १३औं महाधिवेशनमै १४औं महाधिवेशनमा निधिलाई सहयोग गर्ने आश्वासन तपाईं (देउवा) ले दिएको ...... ‘१३औं महाधिवेशनका बेला मपछि तँ हो भनेको हुँ। १४औं मै भनेको होइन।’ ....... देउवा र निधि दुवै एकअर्काको सहयोगबिना नेतृत्वमा पुग्ने सम्भावना कम रहेको ........ नेपाल विद्यार्थी संघको नेतृत्व देउवाले निधिलाई हस्तान्तरण गरेको र पार्टीको नेतृत्व पनि देउवाले आफूलाई हस्तान्तरण गर्नुपर्छ भन्ने कुरा अस्वाभाविक नभएको ......... नेपाली कांग्रेसको प्रमुख भ्रातृ संगठन नेपाल विद्यार्थी संघको दोस्रो अध्यक्ष हुन् शेरबहादुर देउवा । देउवापछि संघको नेतृत्वमा विमलेन्द्र निधि पुगे । जनकपुरमा भएको संघको महाधिवेशनबाट पार्टी नेता बिपी कोइरालाको प्रस्तावमै निधि संघको अध्यक्ष बनेको ...... देउवा र निधि सुरुमा कांग्रेसभित्रको फरक गुटमा थिए । देउवा कोइराला गुटसँग नजिक थिए भने निधि कृष्णप्रसाद भट्टराईसँग । ......... २०५१ मै कृष्णप्रसाद भट्टराई, गणेशमान सिंहसहितका नेताहरूको प्रतिनिधित्व गर्दै कांग्रेसका ३६ सांसदले पार्टी नेता गिरिजाप्रसाद कोइराला नेतृत्वको सरकार गिराउन भूमिका खेलेका थिए । ......... ‘पुष्पकमल दाहाल नेतृत्व सरकारमा निधिजी उपप्रधान तथा गृहमन्त्री बन्नुभयो । त्यस बेला नेपाल प्रहरीको प्रमुख नियुक्तिलाई लिएर दुई नेताबीच करिबकरिब सम्बन्ध विच्छेदकै अवस्थामा पुगेको थियो ।’ .......... सभापतिले अघि सारेको व्यक्तिलाई निधिले अस्वीकार गरेपछि बढेको चिसो निकटका नेताको समझदारीमा टुंग्याए पनि पहिले जस्तो आत्मीय बन्न नसकेको ........

‘एक वर्षअघि निधिले सभापतिको उम्मेदवार बन्ने भन्दै देउवासँग सहयोग मागेपछि दुई नेताबीचको सम्बन्ध औपचारिक मात्र छ ।’

अन्योलबीच कांग्रेसमा नेतृत्व जोडघटाउ सुरु देउवाले भने, ‘ऊ (विमलेन्द्र निधि) पनि लड्छ। म पनि लड्छु, सहयोग गर्नुहोला।’ .......... पार्टीभित्र र आमजनतामा सकारात्मक माहोल नभएको भन्दै केही निकटवर्तीले नेतृत्वका लागि फेरि प्रतिस्पर्धा नगर्न देउवालाई सुझाउँदै आएका ....... सभापति देउवाले शनिबार दिउँसो गरेको छलफलमा प्रदेश २ बाट आनन्द ढुंगानासहित चार नेता मात्र सहभागी भएको एक नेताले जानकारी दिए। प्रदीप गिरी, चित्रलेखा यादवसहितका केही नेता काठमाडौं भएर पनि देउवाले बोलाएको छलफलमा सहभागी भएनन्। महेन्द्र यादव, रमेश रिजालसहितका केही नेता जिल्लामा रहेको जनाउँदै सहभागी भएनन्।

निधि रणनीति : संस्थापनबाट बाहिरिने, अरूको समर्थन जुटाउने कांग्रेस महामन्त्री डा.शशांक कोइराला र प्रकाशमान सिंहसँग सोमबार दुई घन्टा भेटवार्ता गरेलगत्तै निधिले गगन थापा, चन्द्र भण्डारी, धनराज गुरुङ, गुरुराज घिमिरे, प्रदीप पौडेल, बद्री पाण्डे, दीपक गिरी, जीवन परियार र सरिता प्रसाईसँग गरे छलफल .................. सोमबारको भेटमा निधिले १४औँ महाधिवेशनमा आफू सभापतिमा लड्ने भन्दै सहयोगका लागि कोइराला र सिंहसँग प्रस्ताव गरेका थिए ।

जवाफमा कोइराला र सिंहले पनि सभापतिका लागि सहयोग मागेका थिए ।

तर, भेटपछि तीनैजना नेताहरू १४औँ महाधिवेशनबाट नेतृत्व पुस्तान्तरण हुनुपर्नेमा भने एकमत भएका छन् । त्यसका लागि आवश्यक सहकार्यका लागि छलफललाई निरन्तर राख्ने सहमतिसमेत गरेका छन् । ............. कांग्रेसका संस्थापक नेतात्रय बिपी कोइराला, गणेशमान सिंह र महेन्द्रनारायण निधिका छोराहरूको यो भेटवार्तालाई कांग्रेसभित्र महत्वका साथ हेरिएको छ । ........ तीन नेताबीच एकपटक पार्टीको नेतृत्वमा प्रतिस्पर्धा गरिसकेको व्यक्तिलाई स–सम्मान बिदाइ गर्नुपर्ने र नयाँ नेतृत्व आउनुपर्छ भन्नेमा नेताहरूबीच सहमति बनेको छ । ......... निधिले युवा नेताहरूसँग पुरानो बानेश्वरस्थित अनुपम फुडल्यान्डमा छलफल गरेका हुन् । भेटमा नेताहरू दिपक गिरी, चन्द्र भण्डारी, धनराज गुरुङ, गगन थापा, गुरुराज घिमिरे, प्रदीप पौडेल, बद्री पाण्डे, जीवन परियार र सरिता प्रसाई सहभागी थिए । ‘म सभापति पदमा लड्दै छु, तपाईंहरूको कुरा के छ, तयारी के छ ? मैले सभापतिजीसँग पनि प्रस्ताव गरिसकेँ, अरू नेताहरूसँग पनि छलफल गरिरहेको छु । मैले सबैलाई आफ्नो कुरा राखिरहेको छु । मलाई सहयोग गर्नुपर्‍यो,’ निधिले भनेका थिए । ......... यो अहिलेको तयारी होइन, अघिल्लो महाधिवेशनदेखिकै तयारी हो,’ निधिले भनेको उद्धृत गर्दै सहभागी एक नेताले भने, ‘११औँ महाधिवेशनदेखि नै मैले सभापतिजीलाई सहयोग गर्दै आएको हुँ । १३औँ अधिवेशनमा आएर उहाँले मलाई १४औँ महाधिवेशनमा तपाईं सभापतिको उम्मेदवार हो भन्नुभएकै हो । त्यहीअनुसार मैले उहाँलाई प्रस्तावक भएर मलाई सभापति बनाउन आग्रह गरेको छु । तपाईंहरूले पनि सहयोग गर्नुपर्‍यो ।’ ............... निधिले अब पार्टीको नेतृत्वमा परीक्षण भइसकेका देउवा, पौडेल र सिटौलालाई स–सम्मान बिदाइ गर्नुपर्ने र नयाँ पुस्ताले नेतृत्व लिनुपर्नेमा जोड दिएका थिए । ‘उहाँ पहिले यसरी प्रस्तुत हुनुभएको पाएको थिइनँ । निकै कन्फिडेन्स देखिनुभयो । ......... निधिको दाबीलार्ई युवा नेताहरूले भने स्वागत गरेका छन् । बैठकमा सहभागी सबैजसो युवा नेताहरूले पुस्तान्तरण चाहेको अवस्थामा निधिको चाहनालाई स्वागत गरेको ....... ‘तपाईं मधेसको प्रतिनिधि हो । तर, तपाई राष्ट्रकै नेता हो । तपाईं सभापति हुने कुराले पार्टी र सिंगो देशमा एउटा सन्देश पनि जान्छ ।’ ....... ‘पुरानो सोच र नीति बोकेको नेतृत्वबाट अब कांग्रेस चल्दैन, नयाँ ऊर्जा र नेतृत्व भए महाधिवेशनलगत्तै हुने चुनावमा जान पनि सजिलो हुन्छ,’ उनले भनिन्, ‘त्यसैले साझा उम्मेदवारका रूपमा अघि बढेर महाधिवेशनलाई एकता महाधिवेशनका रूपमा बदलौँ, तपाई भूमिका खेल्नुस् ।’ .......... महाधिवेशनकै सन्दर्भमा सोमबार पूर्वमहामन्त्री प्रकाशमान सिंह र डा.शेखर कोइरालाबीच भेटवार्ता भएको छ । स्रोतका अनुसार यही साता मात्रै कोइराला र सिंहबीच यो तेस्रो भेट हो । पौडेल समूहबाट पौडेलसहित महामन्त्री डा.शशांक कोइराला, पूर्वमहामन्त्री प्रकाशमान सिंह र डा.शेखर कोइराला सभापतिमा दाबी गर्दै आएका छन् । एक नेताका अनुसार संस्थापनबाट देउवा र निधि दुवैजनाले उम्मेदवारी दिने र नदिने अवस्थामा इतर पक्षका नेताहरूको पनि छुट्टा–छुट्टै रणनीति छ । ........... निधि देउवाले नसघाएको अवस्थामा संस्थापनबाट आफूनिकटलाई लिने र संस्थापनइतर समूहको समर्थन बटुलेर अघि बढ्नेमा देखिएका छन् । ......... विद्यार्थी राजनीतिदेखि पार्टी विभाजन भएर एक्लिएको अवस्थामा समेत आफूसँगै रहेका निधिको चुनौतीले देउवामाथि दबाब परेको छ । ..........

निधि संस्थापन समूहमा उपसभापति मात्रै होइनन्, देउवाको समेत उत्तराधिकारी मानिन्छन् 

......... अहिले उनी सभापतिको दाबी गर्दै गर्दा उनको पछि एकजना पनि केन्द्रीय सदस्य उभिएका छैनन् । ‘अहिले कोही खुलेका छैनन्, तल्ला तहको अधिवेशन सकिँदै गर्दा माहोल बन्छ, त्यसपछि खुल्ने रणनीति छ, हामीसँग राम्रै संख्या र समर्थन छ,’ निधिनिकट स्रोतले भन्यो । .............. देउवापछि ०३६ सालमा नेविसंघको सभापति बनेका निधि ........ पार्टी फुटाएर कोइरालाहरूसँग छुटिएपछि देउवालाई निरन्तर बलियो साथ दिनेमध्ये निधि एक थिए । देउवाले विभाजनकै वेला निधिलाई महामन्त्री पनि बनाए । तर, एकतापछि १२औँ महाधिवेशनमा महामन्त्री उठेका निधि प्रकाशमान सिंहसँग पराजित भए । निधिप्रति त्यहीकारण अधिकांश केन्द्रीय सदस्यहरूले उदारभाव र सद्भाव प्रस्तुत गरेका छन् । ......... ‘उहाँसग एउटा केन्द्रीय सदस्यसमेत छैन ।

निधिको उम्मेदवारीले असर नगर्ने देउवाको निष्कर्ष

दशौँ महाधिवेशन आयोजक कमिटी विवाद : पुनरावलोकन जाने ओलीको निर्णयले एकता झन् जटिल ओली पक्ष भन्छ– दलीय पद्धति बचाउन भ्याकेट .......... नेपालले सामाजिक सञ्जालमार्फत भनेका छन्, ‘जिम्मेवार भएर पार्टी एकता बचाउन अधिकतम लचक भएर प्रस्तुत हुँदा त्यसलाई कमजोरीका रूपमा लिएकोजस्तो देखियो । सत्ता जोगाउन संविधानका विरोधी र दक्षिणपन्थी तत्वसँग आत्मसमर्पण गर्ने, एकताविरोधी हर्कतलाई जारी राख्ने कुराले एकताबद्ध पार्टी बनाउने प्रयासविरुद्ध को कुन रूपमा लागेको छ, सहजै देख्न सकिन्छ ।’ .......... एकता वार्तामा सहभागी नेपाल पक्षका नेताहरू पाण्डे, विष्ट र आचार्यले प्रधानमन्त्री ओली र वरिष्ठ नेता नेपालसँग बेग्लाबेग्लै छलफल गरेका छन् । आइतबार राति १ बजेसम्म करिब चार घन्टा ओलीसँग छलफल गरेका उनीहरूले सोमबार दिउँसो नेपालसँग पनि त्यति नै लामो समय कुराकानी गरेका हुन् । ........... ‘दशौँ राष्ट्रिय आयोजक कमिटी नेकपा एमालेको पार्टीको आधिकारिक संरचना होइन । राजनीतिक दलसम्बन्धी ऐन, २०७३ को दफा ३२ अनुसार दल त्यागसम्बन्धी विषयमा कारबाही गर्दा सम्बन्धित दलको केन्द्रीय समितिले मात्र कारबाही गर्न सक्ने व्यवस्था छ । पार्टीको विधान र राजनीतिक दलसम्बन्धी ऐनले नचिनेको संरचनाबाट गरिएको निर्णय बदरभागी छ,’ केन्द्रीय कमिटीले मात्रै सांसदहरूलाई कारबाही गर्न सक्ने भन्दै सर्वोच्चको २७ जेठको अन्तरिम आदेशमा उल्लेख छ । .........

ओली पक्षले पुनरावलोकन निवेदन दिएकै आधारमा एकताको प्रयास भने अवरुद्ध नहुने नेपाल पक्षका नेताहरूको भनाइ छ

....... ‘माधव कमरेडले बुढानीलकण्ठ पुगेर हस्ताक्षर फिर्ता नलिने, चुनावसम्मै बलियो गठबन्धन बनाउने, आफ्नै सरकारविरुद्ध आन्दोलन गर्ने एकपछि अर्को बलियो प्रतिबद्धता जनाउने शृंखला रोक्नुभएन, पार्टी प्रमुख भइसकेको नेताले एकताको अन्तिम कोसिस चलिरहेका वेला विधि, पद्धति सबै ख्याल गर्नुपर्ने हो,’ वार्तामा सहभागी ओली पक्षका एक नेताले भने, ‘हामी कसरी विवादलाई सहज ल्यान्डिङ गर्ने, सबै नेता–कार्यकर्ताले पूर्ववत् जिम्मेवारी पाउने, पूर्वमाओवादीका साथीहरूलाई पनि अपमान नहुने गरी मिलाउने कोसिसमा छौँ । तर, उहाँले सबै सीमा र मर्यादा भत्काउनु भएकैले दलीय पद्धति बचाउनका लागि पनि भ्याकेट जानुपर्ने नै स्थिति बनेको हो ।’ .......... ‘हस्ताक्षर फिर्ता गर्ने हो भने तपाईंले संसद् विघटन फिर्ता गर्नुपर्छ । विघटनकै कारण हस्ताक्षर ........ नेपाललाई उद्धृत गर्दै एक नेताले भने, ‘मलाई त ओलीप्रति यति पनि विश्वास छैन, तपाईंहरूलाई अझै बालुवा पेलेर तेल निकाल्न सकिन्छ भन्ने लागेको छ भने लाग्नुस्, म त अन्तिमसम्म एकताकै पक्षमा हुनेछु ।’ .......... ‘हेर्दै जानुहोला, दुई–चार दिनमा नयाँ–नयाँ घटनाक्रम हुँदा सरकार धेरै अप्ठ्यारोमा पर्दै छ । जुन शक्तिको आड र भरोसामा तपाईं लाग्नुभएको छ, त्यो कुनै भरपर्दो शक्ति होइन, स्वार्थपूर्ति हुनेबित्तिकै तपाईंलाई सडकमा मिल्काइदिन्छन्,’ ओलीलाई दिएको चेतावनी उद्धृत गर्दै ती नेताले भने ।

देश ले खोजेको राजनीतिक निकास कहाँ छ?

देश ले खोजेको राजनीतिक निकास कहाँ छ? 

प्रथम मुद्दा, द्वितीय मुद्दा, तृतीय मुद्दा भन्ने हुन्छ। अहिले त ती तीन नै महामारी हो। मृतक को संख्या मात्र गन्ने हो भने (र सरकारी आंकड़ा मैले पत्याएको छैन, वास्तविक मृतक तीन चार गुणा बढ़ी हुनुपर्छ) नेपाल को इतिहास को सबैभन्दा ठुलो विपदा त्यो हो जुन हामी भोगिरहेका छौं। र यो एक चोटि एक छिन हल्लाएर गइजाने भुकम्प होइन। यो महामारी सँग शांति वार्ता संभव छैन। यो सय जना बलिदान माग्ने कोतपर्व होइन। आज जीवित विश्व को कुनै पनि मान्छे ले योभन्दा ठुलो विपदा को अनुभव गर्नु परेको छैन। नाक मुख छोप्ने, सामाजिक दुरी बनाएर ज्यान जोगाउनु पर्ने समय मा चुनाव गराउने प्रयास भन्दा गैर जिम्मेवार कुरा अरु के हुन सक्छ? त्यसैले अहिले सबै नेताजी हरु ले, अदालत का न्यायधीश हरु ले यो महामारी लाई केन्द्रविन्दु मा राखेर निर्णय हरु गर्नुपर्ने हुन्छ। 

संसद विगठन को निर्णय दुबै पटक गलत हो। फेरि पुनर्स्थापना गर्न करै लाग्छ। त्यस का लागि आंदोलन, विपक्षी गठबंधन, हस्ताक्षर अभियान केही चाहिँदैन। अदालत ले आफ्नो काम गर्ने हो। उपधारा (३) को प्रधान मंत्री, जाउ संसद मा गएर विश्वास को मत लेउ, किन नलिएको भन्दै अदालत ले संसद पुनर्स्थापना गर्नुपर्छ। उपधारा (२) को ओली सरकार उपधारा (१) को सरकार र फेरि उपधारा (२) को सरकार बनेको हो। अर्थात उपधारा (३) को सरकार उपधारा (२) को सरकार बन्न पाउँछ। अहिले त्यो संभावना खुलेको छ। महामारी को समय मा चुनाव नगर्न संसद लाई पुर्ण अवधि चलन दिनुपर्छ। 

नेकपा भित्र व्यापक उथलपुथल भयो। संसदीय व्यवस्था मा प्रधान मंत्री हटाउने तरिका एक दिन संसदीय दल को बैठक डाकेर एक पटक प्रयास गर्ने हो। संसदीय दलको नया नेता चुन्ने हो। तर प्रचंड महिनौं पार्टी भित्र "संघर्ष" गर्दै बसे। त्यो संसदीय व्यवहार होइन। प्रचंड आफैले "बॉम्बार्ड द हेडक्वार्टर" गरेको भनेका छन। प्रचंड जबज नमान्ने जनवाद मानने। त्यो भनेको बहुदल नमान्ने भनेको होइन भने के भनेको? प्रचंड संसद मा हुनु भनेको हॉकी को खेलाड़ी भकुन्डो मैदान मा। यो ओली प्रकरण कटुवाल प्रकरण कै अर्को अध्याय हो। प्रचंड ले कटुवाल प्रकरण गरेर पहिलो संविधान सभा समाप्त पारे, अहिले ओली प्रकरण गरेर दुई तिहाई को बहुमत ध्वस्त पारे। तर पानी अब बगिसक्यो। 

धारा ७६ (३) मा प्रधान मंत्री केपी ओली चिप्लिएकै हुन। तर धारा ७६ (५) मा प्रधान मंत्री बन्न लागिपरेका शेर बहादुर देउबा पनि त चिप्लिएका हुन। त्यो उपधारा (५) ले देश लाई निर्दलीय व्यवस्था मा लान्छ भन्दै जिकिर गर्दै बसेका छन। त्यो हुँदै होइन। उपधारा (१), (२), (३) सम्म ठुलो संसदीय दल को नेता को कुरा छ। तर उपधारा (५) सम्म आइपुग्दा प्रतिनिधि सभा को कुनै पनि सदस्य अगाडि आउन पाउने भनिएको हो। सानो दल को संसदीय दल को नेता नभएको सांसद भए पनि हुन्छ भनिएको हो। अहिले को अवस्था मा त्यस्तो पात्र मैले देखेको महंथ ठाकुर। तर त्यस्तो पात्र ले विश्वास को मत लिने भनेको फरि उपधारा (२) को जस्तो भनेर किटेर नै भनिएको छ। देउबा ले ठीक उल्टो बुझेछन। त्योभन्दा ठुलो समस्या हो अदालत ले सरकार बनाउने कुरा संविधान मा कतै पनि लेखिएको छैन। तर देउबा मलाई प्रधान मंत्री बनाइदेउ भनेर अदालत पुगेका छन। पुग्ने भनेको संसद हो। 

धारा ७६ त्यति सारहो क्लिष्ट पनि छैन। तर त्यो एक धारा मा यसरी लडीबुडी खेल्ने राजनीतिक दल हरु ले १०० ठाउँ मा संसोधन गर्नु पर्ने संविधान संसोधन गर्लान भनेर पत्याउने ठाउँ छैन। गलत तरिका ले गलत संविधान देश माथि, अझ मुख्य रूप ले मधेस माथि लादने काम भयो। अंतरिम संविधान ले व्हिप जारी नहुने संविधान सभा पैदा गरेको हो। त्यस संविधान सभा लाई व्हिप जारी हुने संसद मा परिणत गरियो। त्यति बेला का राष्ट्रपति को प्रमुख कर्तव्य थियो अंतरिम संविधान को रक्षा। चुके। म जस्तो मान्छे ले चाहेको नया संविधान सभा नै हो। तर त्यहाँ पुग्ने लोकतान्त्रिक बाटो उपलब्ध छ। त्यहाँ सम्म दुर्घटना को बाटो पुग्नु जरूरी छैन। तर त्यो दुर्घटना को संभावना भने टडकारो छ। 

अहिले संसद पुनर्स्थापना भएर पनि फेरि विगठन हुने, अनि चुनाव को घोषणा हुने, चुनाव नहुने, छ महिना मा ओली सरकार सँगै प्रत्येक निर्वाचित व्यक्ति अपदस्थ भएर छ महिना का लागि राष्ट्रपति शासन लागु हुने, तैपनि चुनाव नभएर अंतरिम संविधान ब्यूँतने, र देश नया संविधान सभा तर्फ जाने एउटा बाटो हो। 

अर्को बाटो हो संसद पुनर्स्थापना भएर उपधारा (३) को प्रधान मंत्री उपधारा (२) को प्रधान मंत्री बन्ने। त्यस का लागि एमाले र जसपा एक ढिक्का हुन करै लाग्छ। देश को संविधान मिचेर दुई दुई पटक संसद विगठन गरेका प्रधान मंत्री ले आफ्नो पार्टी को विधान पनि मिचे। नेकपा को नाम जुधयो, अर्को नाम लिएर १५ दिन भित्र आउ भनेर अदालत ले समय दिएको हो। पैदा भएको बच्चा लाई वापस गर्भ मा पठाएको होइन। होइन भने एकीकरण अगाडि को अवस्था मा एमाले र माओवादी दुबै पुगे। त्यो मानेर पार्टी एकीकरण गर्ने बाटो उपलब्ध छ केपी ओली लाई। पार्टी भित्र को झगड़ा अदालत पुर्याउनु ले राजनीतिक संस्कार को कमी कमजोरी देखाउँछ। त्यो जसपा मा स्पष्ट देखिएको छ। 

केपी ओली हिटलर हुन, केपी ओली हुन सेन हुन भन्ने कुरा माधव नेपाल लाई बुझाउन नसकेको मान्छे बाबुराम भटराई ले त्यति नबुझेको ले महंथ ठाकुर र राजेंद्र महतो लाई जसपा भित्र बसिरहने अधिकार छैन भन्न मिल्दैन। केपी ओली हिटलर र हुन सेन हुन भने त्यस्तो मान्छे सँग त एकीकरण को कुरा गर्नै नहुने माधव नेपाल ले। दैनिक गरेका छन। केपी ओली हिटलर र हुन सेन हुन भने त्यस्तो मान्छे लाई देश माथि लादने काम किन गरे प्रचंड र माधव नेपाल ले? केपी ओली त्यस्ता हुन भन्ने कुरा को ज्ञान उपेंद्र यादव लाई कहिले देखि भएको हो? स्वाभाविक छ ओली मंत्रीमंडल मा १९ महिना बस्दा भएन। गलत चरित्र को कुरा हो कि गलत कदम को कुरा हो? गलत कदम संसद विगठन को कुरा हो भने अदालत ले संसद पुनर्स्थापना गरे पछि त्यो कदम सच्चिएको मान्नुपर्छ र संसदीय अंक गणित को अभ्यासमा जानुपर्छ। 

जसपा का लागि त्यो भनेको पार्टी एक ढिक्का राख्नु हो। अहिले संसद को बाँकी समय मा देश को राजनीति यति सारहो तरल रहेको अवस्था मा फ़ास्ट ट्रैक मा संविधान संसोधन हुने संभावना छ। कांग्रेस, माओवादी र जसपा को सरकार छ भने ओली ले संविधान संसोधन को विरोध मा कड़ा बोल्ने हुन। दुई तिहाई पुग्दैन। तर एमाले जसपा को सरकार छ भने संविधान संसोधन को पक्ष मा मतदान गर्न नेका र माओवादी लाई करै लाग्छ। मधेसी जनता ले एक पटक होइन तीन पटक क्रांति गरे। अब रोल खेल्ने पालो नेता हरु को। 

कांग्रेस ३० वर्ष सम्म सत्ताधारी पार्टी को रुपमा विफल रह्यो। विगत तीन वर्ष विपक्षी पार्टी को रुपमा पनि विफल रह्यो। उसै पनि थाकेको एउटा विचारशुन्य पार्टी। संविधान संसोधन गरेमा एक ढिक्का जसपा ले एमाले सँग चुनावी गठबंधन गरेर अर्को पाँच वर्ष पनि सरकार चलाउनु पर्छ। दुई अंक को आर्थिक वृद्धि दर दिन सक्नुपर्छ। संविधान संसोधन गरेर देश लाई हुने फाइदा भनेको आर्थिक विकास मा लेजर फोकस गर्न पायो। एमाले ले जसपा लाई मधेस बाट कांग्रेस को सफाया गर्न मदद गरे एमाले लाई केंद्र मा फाइदा हुने देखिन्छ। हुन त आज जसपा ७७ जिल्ला मा छ। गठबंधन हुन्छ भने मधेस भरि, देश भरि हुन्छ। 

तर प्रमुख निकास भनेको ३० वर्ष देखि चलिआएको दुई दलीय भ्रष्टाचारतंत्र ढालने उपाय हो। भ्रष्टाचार को मुद्दा लाई कसेर समात्ने हो भने जसरी सोवियत संघ विगठन र भारतीय नाकाबंदी ले पंचायत ढ़ालेको हो, गणेशमान को अंदोलन ले हल्का धक्का मात्र दिएको हो, त्यसरी नै महामारी ले ढ़ालिसकेको छ यो व्यवस्था। हल्का धक्का दिने ठाउँ मा सीके राउत नेतृत्वको जनमत पार्टी भए जस्तो देखिन्छ। वास्तविक निकास त त्यो हो। भारत मा कुनै मुख्य मंत्री बीए पास छ भने कति धेरै पढेको नेता भन्ने गरिन्छ। सीके राउत ले त कैंब्रिज विश्वविद्यालय बाट विद्यावारिधि नै गरेका। राष्ट्रिय मीडिया को राडार मुनि बसेर अत्यंत ठुलो संगठन निर्माण गर्न सफल पनि भएका छन। जसपा र जनमत पार्टी बीच को फरक यो हो कि जसपा ले मलाई लिच्छवि को याद दिलाउँदैन। 

४६ साल मा गणेशमान सँग कति पैसा थियो? गणेशमान को देशव्यापी संगठन बनेको आंदोलन सफल भए पछि हो र स्वतःस्फुर्त किसिम ले हो। मुद्दा प्रधान हुन्छ। त्यति बेला को मुद्दा थियो बहुदल। आज को मुद्दा हो भ्रष्टाचार। त्यस पछि को मुद्दा हो द्रुत गति को आर्थिक विकास। २० वर्ष सम्म २०% आर्थिक वृद्धि दर दिन सफल होलान सीके? आज को अहं प्रश्न त्यो हो।