Monday, November 02, 2015

In The News (8)

यी हुन मधेसीहरुको ११ बुँदे मागहरु: माग सरकार समक्ष प्रस्तुत
१. पहिलो संविधानसभाबाट गठित राज्य पुनर्संरचना तथा राज्यशक्ति बाँडफाँड समिति तथा राज्य पुनर्संरचना उच्चस्तरीय सुझाव आयोगको प्रतिवेदन तथा मधेसी, आदिवासी जनजाति लगायत उत्पीडित समुदायसँग भएका सम्झौता र नेपालको अन्तरिम संविधान–२०६३ को धारा १३८, १(क) अनुरुप तराई÷मधेसमा मेचीदेखि महाकालीसम्म २ स्वायत्त प्रदेश लगायत ऐतिहासिक पृष्ठभूमि र पहिचानको आधारमा अन्य स्वायत्त प्रदेशहरु निर्माण हुनुपर्ने । स्वायत्त प्रदेशहरु अधिकार सम्पन्न हुनुपर्ने ।
२. मौलिक हकमा समुदायगत समानुपातिक समावेशी हुने स्पष्ट व्यवस्था सहितको अलग धाराको व्यवस्था गर्नु पर्ने ।
३. सङ्घ, प्रदेश लगायत राज्यको सम्पूर्ण अङ्ग, तह, निकाय र सेवा आयोगहरुमा समानुपातिक समावेशी हुने कुराको प्रत्याभूति हुनु पर्ने ।
४. प्रतिनिधि सभाको निर्वाचन क्षेत्र जनसङ्ख्याको आधारमा निर्धारण तथा मिश्रित निर्वाचन प्रणाली अन्तरिम संविधानमा भएको व्यवस्था बमोजिम गर्ने र राष्ट्रिय सभामा प्रत्येक प्रदेशबाट अनिवार्य प्रतिनिधित्व हुने गरी जनसङ्ख्याको आधारमा प्रदेशको सदस्यहरु प्रदेश सभाको सदस्यहरु मतदाता हुने गरी एकल संक्रमणीय निर्वाचन प्रणालीबाट गठन हुनु पर्ने ।
५. वैवाहिक नागरिकताको प्राप्ति सङ्घीय कानूनमा नभई संविधानमा नै स्पष्ट व्यवस्था हुनु पर्ने र संवैधानिक पदहरुमा मनोनित वा निर्वाचित अन्तरिम संविधानको व्यवस्था अनुरुप हुनु पर्ने ।
६. न्याय पालिकालाई सङ्घ राज्यको आधारभूत मान्यता अनुरुप सङ्घीय ढाँचामा रुपान्तरित गर्ने तथा सर्वोच्च अदालत, उच्च अदालत र स्थानीय अदालतको नियुक्ति समावेशी समानुपातिक आधारमा गर्नु पर्ने । साथै उच्च अदालत र स्थानीय अदालतको न्यायाधिशहरुको नियुक्ति प्रादेशिक कानून बमोजिम हुनु पर्ने ।
७. सङ्घ, प्रदेश र स्थानीय निकायका सबै अङ्गहरुमा बहुभाषिक नीति लागू गर्नु पर्ने ।
८. समावेशी आयोगमा सबै समुदायको प्रतिनिधित्व तथा अन्य सबै आयोगहरुको गठन र कार्यक्षेत्र स्पष्ट उल्लेखित हुनु पर्ने । साथै प्राकृतिक श्रोत तथा वित्तीय आयोगमा सबै प्रदेशहरुको प्रतिनिधित्वको व्यवस्था हुनु पर्ने ।
९. स्थानीय निकाय तथा विशेष संरचनाको गठन प्रादेशिक कानून बमोजिम हुनु पर्ने ।
१०. नेपाली सेनालाई राष्ट्रिय स्वरुप प्रदान गर्दै लोकतान्त्रिकरण गर्ने तथा सेना लगायत सम्पूर्ण सुरक्षा निकायहरु समानुपातिक समावेशी गर्नु पर्ने ।
११. नेपाललाई एकल राष्ट्रिय राज्यको रुपमा नभई बहुराष्ट्रिय राज्यको रुपमा परिभाषित गर्नु पर्ने ।
Flawed discourse
Nepali nationalism is traced by cultural anxiety within the frame of which foreigners conspire to rape mother Nepal ..... In the imaginations of the hill people of Nepal, for instance, Madheshi Nepalis are often described as cowards, and as dalals (pimps) of India. ...... ethnic subjects have tended to describe male Brahmins not only as cunning men with weak physique, but also as foreigners who came to Nepal from India. Brahmin and Kshatriya newspaper writers and bloggers, for their part, have often described ethnic peoples—such as Limbus and Rais, for instance—as lacking rationality and logical power; attributes that are traditionally considered as crucial markers of masculinity, especially in opposition to the so-called “feminine emotionalism.” ...... it is instructive to look at the political debates coalescing around two key terms—dalal (pimp) and charitraheen (characterless) —in the domain of India-Nepal foreign relations. It appears to me that representations of these two terms in blogs and e-magazines impose certain foreclosures and set certain limits beyond which

meaningful political discussion becomes next to impossible

. ....... when bloggers describe women leaders of Nepal as charitraheen. Such representations foreclose authentic evaluation of these women leaders, of their policies and actions. ...... Due to such foreclosures any attempt to think critically about Nepal’s foreign relations often generates a national paranoia, often evoked by stigmatized figures of pimps and characterless women who are described as witnessing the “rape” of mother Nepal while foreigners continue to undress her. In other words, Nepali nationalism is traced by cultural anxiety within the frame of which foreigners are rhetorically described as conspiring to rape mother Nepal (imagined as feminine) as political leaders look without shame as impotent men or characterless women. ........

It is necessary is to demystify such cultural anxiety and paranoia and to rethink Nepal’s nationalism in terms that are less gendered.

Similarly, it is crucial to expose falsely gendered dichotomies that often trace ethnic conflicts in Nepal. Such demystifications will go a long way, not only in reducing existing social paranoia(s), but also in creating saner, healthier societies founded on the principles of social justice, including gender justice.
प्रधानमन्त्री र गृहमन्त्री डिजाइनमा वीरगञ्ज घटना घटाइयो : त्रिपाठी
सरकारले युद्ध चाहेको .... वार्ता सकारात्मक दिशामा अघि बढिरहेको बेला सरकारले बल प्रयोग गरेर उनीहरु वार्ताप्रति गम्भिर नरहेको कुरा देखाएको आरोप लगाए ।

‘हिजो मात्र वार्ता सकारात्मक भएको बेला आजै यसरी दमनमा उत्रिनु वहाँहरुले वार्ता गर्न नचाहेको प्रष्ट हुन्छ ।

त्यही भएर हामीले वार्ता भंग गर्ने निर्णय गरेका हौं ।


How India’s economic blockade of Nepal may cause more severe floods in Bihar
Thousands of trucks from India – carrying fuel, cooking gas and vegetables – are stranded at the border, leading to a crippling fuel shortage in the Himalayan state. ..... Much of this misery occurs along the Kosi River, also called the “River of Sorrow”. Its intensity can be gauged from the fact that, in the past, the flood damage in Bihar has accounted for nearly half of India’s average annual flood losses. .... Every time it floods in Bihar, leaders in India invariably blame Nepal, but the truth is Nepal does not have the reservoir capacity to open or close the floodgates. Flooding in Bihar takes place due to a combination of factors, not least the deforestation in the Himalayan foothills in Nepal. Disturbingly, this deforestation has increased in the last few weeks due of India’s blockade strategy, leaving Nepal further vulnerable to floods, massive siltation, and shifting channel. ..... Nepal receives 60% of all imports and nearly all its oil and gas from India. As Delhi has stopped its flow of transport trucks – claiming protesters in southern Nepal were blocking the roads – shortage of gas supply has forced Nepali households to shift to firewood for cooking. In discussions with forest management groups in Nepal, you come across the common grouse that the blockade has driven people to deforest more lands in search of firewood. ...... In Kathmandu, the streets have become almost car-free and it is not easy to get a taxi. If you are lucky to get one, the price is four times more than usual. ........ the country seems to be suffering more from Indian blockade-induced fuel shortages than the damage left behind by the earthquake. ..... The blockade has also exploded anti-Indian sentiment across Nepal. ...... Modi has turned himself from Hero Number One in August 2014 to Enemy Number One in October 2015 in Nepal. ...... India’s dominant position in bilateral relationship has been consistently challenged by China for years now. Last year, China even replaced India as Nepal’s top foreign investor. In 2013, during my visit, the growing trading activities between Nepal and China were clearly evident at Kodari border town. Sino-Nepal trade was on the upswing in spite of India’s contestation until the earthquake partly damaged the land transport routes between two countries. ....... India’s mindless foreign policy strategy has not only deteriorated bilateral relationship, but has also pushed Nepal further into China’s influence. Those in Nepal who had some softness for India before have been marginalised in the last few weeks.


बलियो मध्यमार्ग : नाकाबन्दीको समाधान
भुटानमा केही समयअगाडि यस्तै नाकाबन्दी गर्दा जनताले त्यहाँको सरकारमाथि रिस पोखेर विपक्षी दललाई मतदान गरे । नेपालमा पनि त्यस्तै अनुमान गरेर नाकाबन्दी गरिएको हुन सक्छ । .... सरकारले अहिलेसम्म जनतासँग संवाद गर्न जरुरी ठानेको छैन ।

के भएको हो, किन भएको हो र समस्या समाधान गर्न के हुँदैछ ? सरकार मौन छ, मानौँ ऊ कसैप्रति उत्तदायी छैन ।

......

राष्ट्रियताको नारा र भावनात्मक एकताले जोस त दिन्छ तर परिणामबिना जोस धेरै दिन टिक्दैन । दैनिक जीवनका यथार्थले एकतालाई फुटमा र सरकारप्रतिको साथलाई विरोधमा परिवर्तन गरिदिन्छ । चीनबाट इन्धन ल्याउने कुरा निरन्तर सुनिए पनि ठोस योजना र समय तालिकाबिना यो केवल जनतालाई भ्रमित पार्ने अभ्यासजस्तो देखिँदैछ ।

..... संविधान बने ‘भारत खुसी नहोला’ जस्ता निर्लज्ज तर्क प्रस्तुत गरेर हिंसा र अतिवादको संरक्षण गर्छन् । तथ्य तोडमोड गरेर नेपालको जनसांख्यिक बनोट र सामाजिक जटिलतालाई यसरी उत्तेजित बनाउँछन्, मानौँ नेपाल अहिले दुई ध्रुवमा विभाजित छ, ५० प्रतिशत पहाडी र अर्को ५० प्रतिशत मधेसी । अनि, आधा देश आन्दोलित छ भन्ने भ्रम विस्तार गर्छन् । एक–दुई उदाहरण टिपेर वा बनावटी भावुक तर्कद्वारा समस्या सामान्यीकरण गर्दै विभाजनकारी र घृणा फैलाउने सन्देश पस्किरहेका हुन्छन् उनीहरू । ..... मैले यसै साता काठमाडौँका सार्वजनिक बसमा पहाडी मूलका पुरुषले मधेसी मूलकी महिलालाई र मधेसी मूलका पुरुषले पहाडी मूलकी वृद्धलाई सहर्ष सिट छाडेको पटकपटक देखेँ । दिनभरि तेलको लाइनमा आफ्नो स्कुटर सार्नुपर्ने र राती २४ किलोमिटर यात्रा गरेर रात्रिकालिन ड्युटी गर्नुपर्ने दु:खको साक्षात्कार गरेँ । ..... ग्यासको अभाव चर्किएका कारण कालोबजारी बढेको र एकै सिलिन्डरको १० हजार रुपियाँ तिरेर किनिरहेका मानिस भेटेँ । नेपालको निरन्तर अन्योलका कारण सफल व्यवसायीहरू पनि देश छाडेर हिँड्ने मनस्थिति बनाएको पाएँ । पूर्वी भेगका यात्रु, यातायात व्यवसायी र राजमार्ग छेउछाउका पसल–होटलहरूको त्रास र नोक्सानको चित्र पाएँ । यी कोही पहाडी थिए, कोही मधेसी । ......... मधेस आन्दोलनको समर्थन गर्ने पहाडीहरूसँग पनि कुरा गरेँ र त्यसको विरोध गर्ने मधेसीसँग पनि ।

नेपाली मूलधारमा देखिने सम्पादकीय, विचार स्तम्भ र नाराहरूभन्दा निकै फरक नेपाल जताततै देखिन्छ, धेरै मिहिनेत गर्नै पर्दैन ।

तर, किन हो, कपाल काट्दा सुनेको भन्दै घृणा फैलाउने गफकै प्रवद्र्धन चर्को ? किन हो, दैनिक कुराकानीमा ‘पोलिटिकल करेक्टनेस’को ख्याल नगरी मित्र–मित्रबीच हुने फरक प्रसंगको कुराकानी देशकै मूल चरित्रजस्तो गरी विभाजन फैलाउने अभियान यति बलियो ? ...... प्राय: सबै देशमा जनताको अधिकांश हिस्सा राजनीतिक धारको मध्यतिर हुन्छ । प्राय: जनतालाई आर्थिक विषय, रोजगार, असल भविष्य, स्वास्थ्य, सहज जीवन, सुरक्षा, समुदायको हित आदि विषयसँग बढी सरोकार हुन्छ । ..... चर्को राजनीतिक ध्रुवीकरण आमवास्तविकता नभएर धनी र उच्च वर्गका मानिस, प्राध्यापक र लेखकजस्ता शब्दजीवी आदिमा मात्र सीमित हुन्छ । ...... मध्यमार्ग कमजोर हुँदा ध्रुवीकरण बढ्ने र अतिवाद प्रतिनिधित्व गर्ने राजनीतिक र नागरिक संस्थाहरू बलिया हुन पुगेका छन् । माओवादी विद्रोहको समयमा होस् वा अहिले तराईमा चलेको हिंस्रक आन्दोलनको क्रममा होस्, सामान्य जनताका आवाज पूरै लत्याइएको छ । ........ पहिले भनिन्थ्यो, देशको दुईतिहाइ भूभाग कब्जा भइसक्यो र नयाँ सत्ताले लिइसक्यो । अहिले भन्न थालिएको छ, पूरै तराईको आवाजको वीरगन्जमा आन्दोलन गर्ने मोर्चाले प्रतिनिधित्व गरिरहेको छ । विडम्बना † हिजो त्यस्तो आवाज प्रोत्साहित गर्ने नागरिक र राजनीतिक नेतृत्व नै आज सोही स्थानमा छ । उनीहरूकै रोहबरमा नेपालमा मध्यमार्गलाई शिथिल बनाइयो र राज्यको आधिकारिकता कमजोर पारियो । .......

आजको लोकतन्त्र र सार्वजनिक जीवन आमसञ्चारकै वरपर घुमेको र विद्युतीय सञ्चार र विश्वव्यापीकरणले बदलिएको यो अवस्थामा पहिलेजस्तै आमसञ्चारलाई बेवास्ता गर्ने व्यवस्था र नेतृत्व आफ्नो कामका निम्ति योग्य छैनन् भन्दा हुन्छ ।

नेपालका मध्यमार्गको प्रतिनिधित्व गर्नेहरू र तिनलाई बलियो बनाउनुपर्ने राज्य तथा राजनीतिक दलहरू यस हिसाबले आफ्नो काममा अयोग्य छन् । .......

मधेसी जनताको सम्मान र अधिकारको विषय वास्तविक हो । शोषक राज्य व्यवस्था, बाहिरी कारण र भू–राजनीति सबैको कारण मधेसी र अन्य समुदायका मानिसले लामो समय दु:ख पाउनुपरेको समस्या हामीले समाधान गर्नैपर्छ ।

...... प्रहरी दमन भइरहँदा, आन्दोलनकारीको हिंसा बढिरहँदा र थुप्रै नेपालीको ज्यान गइरहँदा पनि कुनै प्रतिक्रिया नदिने तत्कालीन गृहमन्त्री र प्रधानमन्त्री दोषमुक्त छैनन् । ...... जनसंख्याका आधारमा निर्वाचन क्षेत्र हुने र आमाका नाममा नागरिकता दिइने विषयमा भएका गल्ती सच्चिने छन्, सबै नागरिकलाई नागरिकता दिइनेछ भन्ने विश्वस्त भनाइ राज्यका तर्फबाट आएको खोइ ? ...... केही साता वा महिनाभित्र यो नाकाबन्दी सकिन्छ ।

Negative approach of the stateNegative approach of the state02-11-201515:51 Besides diverting the attention and...

Posted by Vijay Kumar Singh on Monday, November 2, 2015

And so it begins again...

Posted by Amanda Snellinger on Monday, November 2, 2015

आप आवाज तो दें, हम हाजिर हैं ! रौतहट में स्वराज अभियान...

Posted by Dr. CK Raut on Sunday, November 1, 2015

अहिलेको राजनितिको सकुनी प्रचन्द हो । यसले नेपालालाइ आधी चाइनामा र आधी भारत मा मिलाएर नेपाल लाई बर्बाद गरेरै छोदछ ।

Posted by Mahesh Yadav Adhikari on Monday, November 2, 2015

चीनको तेल बाँड्ने यस्तो छ सरकारी योजनाhttp://www.ratopati.com/photo-news/11512/

Posted by Rato Pati on Monday, November 2, 2015

टिप्पणीः आफू तल पर्ने गरी वीरगन्जमा किन बल प्रयोग गर्यो सरकारले ? https://shar.es/15rlW5 via @setopati

Posted by Setopati on Monday, November 2, 2015

In The News (7)

I have been tracking the Birgunj incident at the morning and this is what I can gather. The Nepal Police acted...

Posted by Prashant Jha on Sunday, November 1, 2015

India Sunauli naaka anischitkaal ko lagi banda hune gari dhat purna rup ma banda gariyo. With - Rahul Jaiswal

Posted by Subhash Chandra Shah on Monday, November 2, 2015

1 protestor killed in Birgunj! Indefinite curfew imposed! Rulers have created environment in Birgunj for Army mobilisation.

Posted by Subhash Chandra Shah on Monday, November 2, 2015

What we do for this type attack by oli dogs.

Posted by Vijay Kumar Sah on Monday, November 2, 2015

राष्ट्रिय एकता र अखण्डताको रक्षा गर्न सत्य बोल्ने साहस गरौं!

Posted by Dr. Baburam Bhattarai on Monday, November 2, 2015
(विभिन्न क्षेत्रका व्यक्तित्वहरुसँगको अन्तरक्रिया (२०७२ कात्तिक १५) का क्रममा उठेका प्रश्नहरुको पूर्वप्रधानमन्त्री डा. बाबुराम भट्टराईले दिनुभएको जवाफ)

नेपालका सम्पूर्ण प्रतिभाहरु, क्षमताहरु, नेपालको बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुसाँस्कृतिक विविधतायुक्त उपस्थिति जुन यहाँ रह्यो र आज हामीले यहाँ जुन गम्भीरताका साथ छलफल गर्‍यौं र यहाँहरुले आफ्ना कुराहरु राख्नुभयो त्यसले नयाँ नेपाल बन्न सक्छ भन्ने विश्वास जगाएको छ । निश्चित रुपमा हामीसँग समस्या छन्, आशंकाहरु छन् । इतिहासको एउटा मोडमा हामी पुगेका छौं र अगाडि जान सक्छौं कि सक्दैनौं भन्ने ठूलो जिज्ञासा पनि छ । तर फेरि पनि हाम्रो भविष्य उज्वल छ, हामी निराश हुनुपर्ने कारण छैन । १९९७ सालदेखि, २००७ साल हुँदै २०७२ सालसम्म आइपुग्दा हामीले सामान्य अर्थको औपचारिक लोकतन्त्रको एउटा अध्याय त मोटामोटी रुपमा पूरा गरेका छौं, तर त्यो मात्र पर्याप्त छैन । त्यो हिजोको दोस्रो विश्वयुद्ध भन्दा अगाडिको लोकतन्त्रको कुरा हो । आजको लोकतन्त्र भनेको समावेशी, समानुपातिक, सहभागितामूलक लोकतन्त्र हो । हामीले नयाँ संविधानमा संसारको उत्कृष्ट कुरा राख्यौं भन्ने साथीहरुले जुन दावी गर्नुभएको छ, म पनि त्यसको एकजना मस्यौदाकार भएको हुनाले त्यो भन्दा बाहिर रहन सक्दिनँ तर सैद्धान्तिक ढंगले, अमूर्त ढंगले त्यहाँ कतिपय राम्रा कुराहरु नभएको होइन । फेरि पनि अहिलेको युगको आवश्यकताअनुसारको लोकतन्त्र त्यहाँ हुन सकेन । नेपालको जुन बहुजातीय, बहुभाषिक र क्षेत्रीय विविधतायुक्त संरचना हो त्यसलाई सम्बोधन गर्ने गरी संविधान बन्न सकेन । त्यसैले गर्दा देशमा अहिलेको असन्तुष्टि कायम रहेको हो ।

यो संविधान सामान्य अर्थमा निर्माण भएको संविधान मात्रै थिएन । यो त द्वन्दलाई सापेक्ष ढंगले समापन गर्ने संविधान थियो । त्यसैले पनि हिजोका माओवादी जनयुद्ध, मधेश आन्दोलन, थरुहट आन्दोलन, जनजाति आन्दोलन लगायतका थुप्रै आन्दोलनको क्रममा भएका जे–जति सहमति–सम्झौता थिए त्यसलाई सम्मान गर्ने गरी यो संविधान बन्नु पर्दथ्यो । सायद त्यसो हुन सकेको भए अहिले तराई–मधेशमा, थरुहटमा र विभिन्न जनजाति बाहुल्य क्षेत्रमा जुन आन्दोलन भइराखेको छ त्यो हुने थिएन । हामीले जुन कुराहरु आज यहाँ उठाएका छौं, ठीक उठाएका छौं । केही कुरामा बुझाइमा समानता अझै आइसकेको छैन । किनकि नेपालको जुन बहुजातीय, बहुभाषिक, क्षेत्रीय विविधतायुक्त संरचना हो त्यसलाई स्वीकार गर्ने कुरामा हाम्रा समस्या छन् ।

खासगरी एउटा शासक जातिबाटै आएको हुनाले म आत्मालोचनासहित भन्छु – हाम्रै जातिले गल्ती गरिराखेको छ । आर्य–खस जाति जसले पृथ्वीनारायण शाहको नेतृत्वमा राज्य विस्तार गरेर यो नेपाल राज्य अहिलेको भौगोलिक सीमासम्म पुर्‍यायो, त्यसले दुई/अढाई सय वर्षसम्म निरन्तर सत्ता चलाउँदा यो देशमा अर्को पक्ष पनि छ । आर्य–खस जाति जनसंख्याको हिसाबले एक तिहाइ मात्रै हो । आदिवासी/जनजाति अर्थात भोट–बर्मेली परिवारका समुदायहरु र तराई–मधेश/थारुवान क्षेत्रका समुदायहरुलाई जोड्दा नेपालको कूल जनसंख्यामा आर्य–खस भन्दा दुई–तिहाई बाहिर रहन्छ । त्यो तप्का दुई/अढाई सय वर्षसम्म राज्यसत्ताको मूलधारबाट बाहिर रहेकै हो । यो सत्यलाई हामीले स्वीकार गर्न सक्ने कि नसक्ने ? यही अनुरुपको बुझाइमा यो कुरा स्वीकार गर्न नसक्ने कुरा नै समस्या हो । त्यसैले यसैलाई सम्बोधन गर्न हामीले पहिचान र अधिकारसहितको संघीयतामा जाने निर्णय गरेकै हो । माओवादी पार्टीको घोषणापत्रको मस्यौदाकारको हैसियतले मैले नै पहिचानसहितको संघीयताको घोषणापत्र बनाएकै हो । माओवादीकै दवावमा काँग्रेस–एमालेले समेत बनाएकै हो । हामी सबै दलहरुले यो कुरा स्वीकार गरेका हौं । तर अन्त्यमा आइपुग्दा त्यो यथार्थलाई बिर्सिइयो । हामी आफैंले गरेको प्रतिवद्धताविपरित जुन संघीय संरचना बनायौं, समस्याको चूरो त्यही थियो । त्यसैले त्यो समस्या समाधान नभएसम्म अहिले उत्पन्न समस्या समाधान हुँदैन भन्ने कुरा सही हो, समस्या हामी आफैंले सिर्जना गरेको हो ।

आर्य–खस जातिबाट आउनुभएकालाई अन्यथा नपरोस, म आफैं त्यो जाति भएको हुनाले ढुक्कसाथ भनिराखेको छु – जबसम्म अहिलेसम्म शासन गर्ने हाम्रो आर्य–खस जातिले, मेरो जातिले, म गोरखाली पनि भएको नाताले पृथ्वीनारायण शाहका पुर्खा द्रव्य शाहलाई लिगलिगकोटमा ल्याएर राजा बनाउने ६ जना बाहुन मध्ये एक जना बाहुन गजानन्द भट्टराई मेरो पुर्खा पनि भएको नाताले म दाबीसाथ भन्न सक्छु, त्यो इतिहास हामीले सच्याउनुपर्छ । नेपालमा एउटा जातिको मात्रै शासन चलाउने सोंच गरियो भने नेपाल एकतावद्ध रहन सक्दैन । हामी आफ्नै आन्तरिक झगडाले, आफ्नै अधिकार ठीक ढंगले बाँडफाँड नगरेर देशभित्र द्वन्द रह्यो, अशान्ति रह्यो भने निश्चित रुपमा छिमेकीले त फाइदा उठाउँछ । हाम्रै घरमा आफ्ना छोराछोरीलाई ठीक ढंगले व्यवहार गर्न सकेनौं भने, पिट्यौं भने छिमेकीको घरमा जाँदैन ऊ ? अहिले त्यही भइराखेको छ । भदौको अन्त्यतिर जतिबेला हामी सीमांकनको निर्णयमा आइपुगेका थियौं त्यतिबेला तराई–मधेशमा दुई प्रदेश बनाउने प्रतिवद्धता हामीले गरिसकेका छौं त्यसैले त्यसलाई पालना गरौं भनेर मैले अन्तिमसम्म भनेकै हो । तर मेरो कुरा सुनिएन । गल्ती त्यहीँबाट भएको थियो । जबसम्म त्यो सीमांकन सच्चिँदैन तबसम्म मलाई लाग्छ समस्याको समाधान हुँदैन । हामी सबैले, काठमाडौं र देशभरकै बरिष्ठ व्यक्तित्वहरु, क्षमता र प्रतिभा यहाँ केन्द्रित छ, अब बोल्नुपर्छ । आज त्यसको एउटा सुरुवात हो । हामीले बोल्नुपर्छ, नत्रभने देश तपाईं–हामीले हेर्दाहेर्दै हामीले भनेजस्तो नहुन सक्छ । हाम्रा पुर्खाले आर्जेको देश हाम्रा सन्ततीलाई यही रुपमा सुम्पन नसक्छौं । यो खतरा मैले देखिराखेको छु । मैले यही कुरा बोल्दा, ममाथि भयंकर आक्रमण एउटा वृत्तबाट भइराखेको छ तर मैले खतरा देखिराखेको छु ।

देशको जुन भू–राजनीतिक स्थिति हो त्यसलाई पनि बिर्सन मिल्दैन । हो, हामी दुई/अढाई सय वर्षदेखि एउटा असमानताको सम्बन्धमा बाँधिएका छौं । संरचनात्मक ढंगले प्रभुत्व–पराश्रित सम्बन्धमा हामी बाँधिएका छौं । संरचनात्मक ढंगले भारतसँगको जुन परनिर्भरता छ त्यसलाई हामीले सच्याउनु छ । त्यो नसच्चिएसम्म बाह्य घटनाहरु भइराख्छन् । तर हाम्रो आन्तरिक समस्यामा बाह्य शक्तिलाई दोष दिन मिल्छ ? मिल्दैन । हामी यही गल्ती गरिराखेका छौं । त्यसो गरेर बाह्य हस्तक्षेप हामीले झन् निम्त्याइराखेका छौं । कैलालीको जुन थारु बाहुल्य क्षेत्र थियो त्यसलाई ५ नम्बर प्रदेशमा राखौं भन्दा उहाँहरुले किन मान्नुभएन ? एक रौं पनि दिन्न भन्ने कुराबाटै समस्या बल्झिएको थियो । २ नम्बर प्रदेशमा पनि सुनसरी–मोरङको केही भाग मात्रै भए पनि पुग्छ भन्ने मधेश केन्द्रित दलहरुको भनाइ थियो । त्यत्ति पनि दिन नमान्दा यो स्थिति आएको हो । मैले महाभारतको प्रसंग पटक–पटक सम्झने गरेको छु – हामीले सुरुमा ५ गाउँ दिन इक्कार गर्छौं तर पछि ५ गाउँ मात्रै होइन पूरै हस्तिनापुर दिनुपर्ने हुन सक्छ । यो कुरा मैले संविधानसभामा पनि भनेको थिएँ र संवाद समितिमा पनि भनेको थिएँ । अहिले परिस्थिति चाहिँ त्यतै गइराखेको छ ।

म यहाँहरुसँग आग्रह गर्न चाहन्छु, अहिले पनि हामीले पहल लिऔं । तपाई–हामीले बोलौं । अब बोल्नुपर्छ भन्ने ठाउँमा म पुगेको छु । हामी बोल्न डराइराखेका छौं । यति ठूलो आतंक छ, मिडियाको आतंक छ, पुरानो सत्तामा बसेकाहरुको जुन संरचना बनेको छ, जुन साँस्कृतिक प्रभुत्व छ त्यसले हामीलाई सत्य बोल्न दिइराखेको छैन । म पार्टीबाट निस्कनुको एउटा कारण यो पनि हो, पार्टीभित्र एउटा सीमा हुन्छ । अब हामीले आँट नगर्ने हो भने यो देशको अखण्डता बचाउन गाह्रो हुन्छ । हामीले पवित्र इच्छा राखौं, जपेर बसौं, अरुलाई गाली गरौं, ठूलो राष्ट्रवादको नारा लगाऔं, तर मनोगत चाहनाले मात्रै हुँदैन । बस्तुगत प्रक्रियाको आफ्नो नियम हुन्छ । त्यो नियम बुझेनौं, शक्ति–सन्तुलनको हिसाब गर्न जानेनौं भने चाहिँ हामीले सोचेजस्तो परिणाम नआउन सक्छ । यो खतरा देखेर नै मैले तत्काल पार्टीबाट बाहिर निस्कने र तपाईंहरुको बीचमा आएर सकिन्छ भने यो देशलाई बचाउनको निम्ति प्रयत्न गर्ने जमर्को गरेकै हो ।

संविधानमा किन हस्ताक्षर गरेको भनेर केही साथीहरुले सोध्नुभयो, मैले पटक–पटक भनेको छु – मेरो स्थिति भीष्म पितामहको जस्तो थियो । किनकि संविधानसभाबाट संविधान बनाउनुपर्छ भनेर पार्टीभित्र र बाहिर निरन्तर रुपमा लड्ने मान्छे नै मै हुँ । त्यही माग उठाएवापत थुप्रै गाली र अपमान, माक्र्सवादी भाषामा संशोधनवादी, दक्षिणपन्थी भन्नुलाई ठूलो गाली र अपमान मानिन्छ, सहेर म आएको थिएँ । मेरो कारणले गर्दा, संवाद समितिको सभापतिले हस्ताक्षर नगरेको कारणले गर्दा, संविधान बनेन भन्ने इतिहासमा ममाथि ठूलो आरोप लाग्ने थियो । आफैंले माग गरेर ल्याएको संविधानसभा आफैंले तुहायो, आफैंले बनाएको चौतारो आफैंले भत्कायो भन्ने आरोप मलाई लाग्थ्यो । त्यो कारणले गर्दा नै कमी–कमजोरीका वावजुद मैले संविधानमा हस्ताक्षर गरेको हुँ । त्यो मेरो भीष्म पितामहको जस्तो वाध्यता थियो । तर, म अहिले त्यो वाध्यतामा छैन ।

देशको हित, देशको रक्षा, देशको एकता पार्टी र तपाईं–हाम्रा इच्छा–आकांक्षा भन्दा माथि हुन्छ । त्यसैले पनि तपाईं–हामीले हिम्मत गरौं । यहाँभन्दा अगाडि बढेर हामीले कुनै न कुनै ढंगले हस्तक्षेप गर्ने साहस गर्नुपर्छ भन्ने म आग्रह गर्न चाहन्छु । तपाईंहरु अगाडि बढ्नुहोस, म तपाईंहरुको साथमा हुन्छु । म तपाईंहरु भन्दा कुनै पनि ढंगले पछाडि पर्दिनँ । परिवर्तनको प्रक्रिया निरन्तर हुन्छ । त्यसैले नै माओदेखि चे ग्वेभारासम्म सबैले निरन्तर क्रान्तिका कुरा गरेका हुन् । क्रान्ति र परिवर्तन कहिल्यै पनि रोकिँदैन, जबसम्म समाजमा विभेद रहन्छ, अन्याय रहन्छ, विभेद र अन्यायमा पर्नेले विद्रोहको झण्डा उठाइराख्छ, उठाउनुपर्छ । त्यसैले त्यो प्रक्रियामा अगाडि बढौं । उद्योगी–व्यवसायी साथीहरुमा फेरी अर्को विद्रोह गर्न खोज्यो कि भन्ने अर्थ नपरोस । विद्रोह त दुई/अढाई महिनादेखि भइराखेको छ, देश ठप्प छ । त्यसैले त्यसलाई रोक्नका निम्ति छिटो दबाब सिर्जना गरेर छिटो यो समस्याको समाधानबाट देशमा शान्ति स्थापना गर्नको निम्ति हामीले दबाब सिर्जना गरौं भन्ने मेरो भनाइको आशय हो । यो आवश्यक छ र सम्भव छ । अब हामी त्यो दिशामा अगाडि बढौं । यो कुरा यहाँमात्रै सीमित नरहोस्, यसभन्दा अगाडि जाने कुरालाई आन्तरिक रुपमा गृहकार्य गरेर अगाडि बढाऔं । देशमा तीन महिनादेखि जुन अत्यन्त असहज अवस्था छ, बाह्य शक्तिसँगसमेत सम्बन्ध बिग्रिएको जुन अवस्था छ, यसलाई छिटो समाधान गर्न हामीले स्वतन्त्र नागरिकहरुको तर्फबाट, विभिन्न क्षेत्रका जिम्मेवार व्यक्तिहरुको तर्फबाट दबाब सिर्जना गर्ने, पहल गर्ने, मध्यस्थता गर्ने कार्य जुन रुपले हुन सक्छ गरौं । त्यसो भयो भने हाम्रो भूमिका निर्वाह हुन सक्छ । त्यतापट्टि बढ्न म सबैसँग आग्रह गर्दछु ।

–––––––––––––––––––––––––––––––

अन्तरक्रियामा नागरिक समाजका अगुवाहरु पद्मरत्न तुलाधर, दमननाथ ढुंगाना, मल्ल के सुन्दर, कृष्ण खनाल, कृष्ण हाछेंथु, राजनीतिज्ञहरु

प्रदीप गिरी

, दिलनाथ गिरी, आदिवासी/जनजाति समुदायका अगुवाहरु खगेन्द्र माखिम, पासाङ शेर्पा, मधेशी विश्लेषक तुलानारायण साह, महिला अगुवा तथा राजनीतिज्ञहरु दुर्गा सोव,

रामकुमारी झाँक्री

, स्टेला तामाङ, छायाँ शर्मा, परराष्ट्रविद् डा. भेषबहादुर थापा, स्वास्थ्य क्षेत्रबाट

डा. रामकेवल साह

, पूर्व प्रशासकहरु लिलामणि पौडेल, भोजराज पोखरेल, विद्याधर मल्लिक, शिक्षा क्षेत्रबाट डा. सुरेशराज शर्मा, विश्लेषकहरु

सी.के. लाल, खगेन्द्र संग्रौला

, सुरक्षा क्षेत्रबाट सीबी गुरुङ, अर्थविद् डा. शंकर शर्मा, रामेश्वर खनाल, उद्योगी–व्यवसायी कुशकुमार जोशी, चलचित्र क्षेत्रका अशोक शर्मा, निश्चल बस्नेत आदिले समकालीन नेपाली राजनीतिका आन्तरिक र बाह्य चुनौतिहरुका विषयमा आफ्ना धारणाहरु राख्नुभएको थियो ।

भारत बाट नेपाल तिर गाडी प्रवेसमा सशक्त काढाइ गर्ने ताजा विज्ञप्ति भारतले भर्खरै सार्वजनिक गर्यो.

Posted by Subhash Chandra Shah on Monday, November 2, 2015

प्रदर्शन जनकपुरमा....

Posted by Upendra Mahato on Sunday, November 1, 2015

बिशाल बिरोध प्रदर्शन....नेपाल बैश्य समाज, सर्लाहीद्वारा मधेश आन्दोलनमा एक्यबद्धता जनाउँदै मलंगवामा प्रदर्शन तथा बिरोध सभा।

Posted by Upendra Mahato on Monday, November 2, 2015

आन्दोलन के समय में, जिस समय में नेताओं को जनता से ही काम रहता है, उस समय मधेशी नेता अपनी जुबान पर न अडे और बारबार धोखा द...

Posted by Dr. CK Raut on Monday, November 2, 2015

'नयाँ शक्ति', 'पुरानो सिद्धान्त', 'ओलीको भविस्य', 'शुशिलको इतिहास', 'प्रचण्डको प्रेम', 'कमल थापाको कथा', ज्ञानेन्द्र शा...

Posted by Manoj Gajurel on Monday, November 2, 2015

आज बिरगंज नाकामा १०-१२ जना धर्नाकारी मध्ये ७ जना भारततिर भाग्नु, ५ जना पक्राउ मध्ये २ जना भारतीय नागरिक हुनु अनि झडपको ...

Posted by Ramkumari Jhakri on Monday, November 2, 2015

बिरगंज नाकाबन्दी पे मै आरहा हुँ.....पूर्व जिल्लाको सबै कार्यक्रम रद्द गर्दै सदभावना पार्टीका अध्यक्ष श्री राजेन्द्र महतो बिरगंज नाकाबन्दीमा पुग्दै।

Posted by Upendra Mahato on Sunday, November 1, 2015

नेपाल के पत्रकार, बुद्धिजीवी और नागरिक समाज तो 'CK Raut' कहीं लिखने, चर्चा करने से भी डरते हैं, या उन्हें लगता है कि 'CK...

Posted by Dr. CK Raut on Sunday, November 1, 2015

Police crackdown in #Birgunj against the agitating people on the other day of supposedly the positive talks with...

Posted by Sarita Giri on Monday, November 2, 2015

An Indian citizen was killed by Nepal police. Brand name 'Gorkhali' waning away by each atrocity by the Nepal...

Posted by Bal Krishna Jha on Monday, November 2, 2015

सन्सद बिघटन गरेर सङ्हियता ,धार्मिक्ता , दुइ दलिय राजनीतिक ब्यबस्था , गन्तन्त्र र मधेश को स्वतन्त्रता समान्अता माथि जनमत सङ्रह मा जाउ । मन्द बिष को पिडा भन्दा..........भएको ठिक ।

Posted by Rajesh Ahiraj on Sunday, November 1, 2015

"संविधान र लोकतन्त्रमा सबैभन्दा बढी चाहिने मध्यमार्गी नेपालीहरू यति कमजोर र असंगठित छन् कि उनीहरूले नेपालको नयाँ संविधान...

Posted by Kanak Mani Dixit on Sunday, November 1, 2015

गोल्छा सँग पैसा उगाहि(असुलि) गर्न सफल एक एक लाई पद देउ ।आखिर अनुभव भि कोइ चिज हए ।

Posted by Rajesh Ahiraj on Sunday, November 1, 2015

प्रधानमन्त्री र गृहमन्त्री डिजाइनमा वीरगञ्ज घटना घटाइयो : त्रिपाठी- See more at: http://www.ratopati.com/news/11529/

Posted by Rato Pati on Monday, November 2, 2015

संघिय राज्यहरु बनेपछि क्षेत्रीय दलहरु बलियो हुने सम्भावना - त्यसैले अहिले जति मन्त्री खानु छ खाई हालम, पछि के हो के हो !

Posted by Kosmos Biswokarma on Monday, November 2, 2015

Sunauli ko naaka purna banda cha!

Posted by Subhash Chandra Shah on Monday, November 2, 2015
आगे क्या करें ? [मधेश आन्दोलन की असफलता को देखकर आन्दोलनकारियों का प्रश्‍न]
*********************************************
REMINDER: Listen Kohinoor FM 97.3MHz 8:00pm - 9:00pm TODAY- IN RAUTHAT

(१) हरेक जिले में सभी पार्टी के आन्दोलनकारी, वुद्धिजीवि, व्यवसायी, नागरिक समाज और पत्रकार लगायत बैठकर सर्वपक्षीय छलफल कर लें और **लिखित निर्णय (माइन्यूट)** करें कि अब 'स्वतंत्र मधेश' की मांग पर आन्दोलन आगे बढाया जाएगा। (२) उसी निर्णय के तहत, हरेक जिले में "मधेश आजादी आन्दोलन समिति" बनालें (3) गांव-गांव में कार्यकर्ताओं को परिचालित करके हरेक गांव-गांव में भी उसी तरह छलफल कराके, प्रशिक्षण देके, आन्दोलन समिति बनालें (4) उसके बाद आजादी आन्दोलन की औपचारिक शुरुवात् की घोषणा की जाएगी।

तस्वीर: आज सोमबार सिरहा जिले के लहान में स्वतंत्र मधेश गठबन्धन का स्थानीय आन्दोलनकारी, वुद्धिजीवि, व्यवसायी, नागरिक समाज के साथ अन्तरक्रिया कार्यक्रम ।

PM KP Sharma Oli

Posted by Setopati on Monday, November 2, 2015

FOR CONSIDERATION...!Among many other things, Nepal may want to focus on mainly three things for now:(a) bring all...

Posted by Tara Niraula on Monday, November 2, 2015

#MyPromiseToMadesh #WhatMadheshMeansToMeI was born in Kathmandu, they labelled me a “pahadi”. My friend was born in...

Posted by Sumana Shrestha on Sunday, November 1, 2015

तेल र ग्यास को लाइन बाट निस्क र सिंह दरबार घेर

तेल र ग्यास को लाइन बाट निस्क र सिंह दरबार घेर। तेल र ग्यास को लाइन मा बसेर तेल र ग्यास पाइँदैन। सिंह दरबार घेरे तेल र ग्यास पाइन्छ। सिंह दरबार घेर। बालुवाटार घेर। एक लाखले घेर। समाधान त्यो हो।




In The News (6)



समकालीन नेपाली राजनीतिका आन्तरिक र बाह्य चुनौतिहरु

दशौं खर्ब रुपियाँ बराबरको आर्थिक क्षति भएर देश दशकौं पछाडि धकेलिने अवस्थामा छ ।

तर जनताको नजरमा सरकार, नेता र पार्टीहरु मात्र होइन नागरिक समाज समेत मस्तले सुतिरहेका छन्... देशको राजधानी काठमाडौं निदाइरहेछ । के हामी निदाएकै हौं ? वा निदाएझैं गरेका हौं ? ........ ‘क्रान्ति/आन्दोलनको प्राधिकार कुनै वैधानिक संसद्को प्राधिकार भन्दा माथि हुन्छ ।’ ....... आन्दोलनकारी पक्षले संविधान जारी हुनुभन्दा एक महिना पहिलेदेखि यसको जानकारी दिएर बन्द/हड्ताल लगायतका विरोधका कार्यक्रम गर्दै आइरहेको थियो । यो स्थितिमा प्रमुख राजनीतिक शक्तिहरुले मुख्य विवादका विषयमा पुनः अर्को सहमति/सम्झौता कायम गरेर संविधान जारी गर्नुपर्दथ्यो, जुन गरिएन । ५७ वटा विषय -शासकीय स्वरुप, प्रदेशको सीमांकन आदि) मा फरक मत राखेर संविधान पारित गर्न सहमत भएको एमाओवादी पक्षले हतारमा एउटा कित्तामा टाँसिनु सट्टा यस सन्दर्भमा जिम्मेवार र प्रभावकारी मध्यस्थको भूमिका निर्वाह गर्नुपर्दथ्यो, जुन भएन । ..... केही समययता ‘पहाडी’ र ‘मधेशी’बीचको दूरी र अविश्वास जुन खतरनाक ढंगले बढ्दै गएको छ ...... नेपाल मूलतः तीनवटा जातीय/भाषिक समूह, अर्थात् खस-आर्य, भोट-बर्मेली परिवारका आदिवासी-जनजाति र मैदानी आर्य तथा अष्ट्रो-ड्रभिड मूलका मधेशी/थारु, ले बनेको ‘त्रिखुट्टे ओदान’ जस्तो हो । जसको जनसंख्या प्रत्येकको एक-तिहाई हाराहारीमा रहेको छ । ...... परन्तु एकीकृत नेपाल बनेयताको दुई-अढाई सय वर्षमा एउटा समूह खस-आर्य मात्रै निरन्तर राज्यसत्तामा हावी रहेको र अन्य दुई समूह आदिवासी-जनजाति र मधेशी/थारु त्यसबाट वञ्चितीकरण र उत्पीडनमा रहँदै आएको ऐतिहासिक कटु यथार्थ हो । त्यसमाथि पनि एउटा समुदायले आफूलाई मात्र ‘नेपाली’ ठान्ने र अरु दुई समूहलाई ‘अनेपाली’ ठान्ने प्रवृत्ति नै समस्याको चूरो हो । यसैको अन्त्य गर्न पहिचान र अधिकारसहितको संघीयताको मुद्दा उठेको हो । जसलाई वैज्ञानिक ढंगले र इमान्दारीतापूर्वक कार्यान्वयन गरेर मात्रै यो समस्याको दीगो समाधान हुनेछ । यो गुदी कुरा बिर्सेर वा बुझ पचाएर वर्तमान समस्याको अरु समाधान खोज्नु टाउको दुखेको औषधी खुट्टामा लगाउनु जस्तै निरर्थक हो । ........

काठमाडौंको सभ्यता भन्दा कपिलबस्तु र मिथिलाको सभ्यता धेरै पुरानो हो

र हिमाल-पहाड र तराई-मधेश आदिकालदेखिकै उत्तिकै ‘नेपाली’ हुन् । अर्कोतिर,

तराई-मधेशले पनि आफ्नो ‘नेपालीय’मा गर्व गर्दै पहाड वा काठमाडौंबाट टाढिने वा अलग्गिने होइन कि काठमाडौं र समग्र नेपालको नेतृत्व लिने जिम्मेवारीबोध र साहस गर्नुपर्छ ।

अन्ततः खस-आर्य, आदिवासी-जनजाति र मधेशी-थारु, यी तीन मुख्य ‘क्लस्टर’को सामूहिक पहिचान नै ‘नेपाल’ हो र उनीहरुबीचको समावेशी/समानुपातिक/सहभागितामूलक सम्बन्धमा नै नेपाली राष्ट्रिय एकता र दीगो शान्ति सुनिश्चित छ भन्ने तथ्य सबै पक्षले आत्मसात गर्नैपर्दछ । .......... तराई-मधेश र थरुहटको आन्दोलन गत श्रावणको अन्त्यदेखि हुँदै आइरहेको थियो भने त्यसलाई बेलैमा सम्बोधन नगर्दा त्यसको बहानामा असोजको शुरुदेखि भारतीय अघोषित नाकाबन्दी थपिएको कटु सत्यलाई कसैले पनि लुकाउन सक्दैन र हुँदैन । .....

मधेश र थारुवान/थरुहटको समस्या समाधान भएपछि पनि भारतीय अघोषित नाकाबन्दी कायम रह्यो भने ऊ स्वतः नांगिने स्पष्ट छ ।

...... छिमेकी भारत र चीन जस्ता दुई उदीयमान विश्वशक्तिहरुसँग सन्तुलित र मैत्रीपूर्ण सम्बन्ध राखेर नै नेपालको राष्ट्रिय हित प्रवर्द्धन गर्न सकिन्छ भन्ने तथ्यलाई सबै नेपालीले आत्मसात गर्नुपर्दछ । यस सन्दर्भमा वर्तमान सरकार र सत्ताधारी दलहरुको कुटनीतिक अपरिपक्वता गम्भीर चिन्ताको विषय भएको छ । ...... महाविनाशकारी भूकम्पको ६ महिना पछिसम्म पनि प्रभावित मध्यपहाडी क्षेत्रका जनतालाई सम्मानजनक पुनःस्थापनाको उचित व्यवस्था गर्न नसक्नु र दीर्घकालीन पुनःनिर्माणको प्रारम्भिक कार्य समेत हुन नसक्नु अत्यन्त अमानवीय र लज्जास्पद विषय भएको छ ।

दशौं लाख घरबारविहीनहरु चिसो हिउँदको आगमनसँगै जीउज्यानको उच्च जोखिममा परेका छन् । बालबालिका, वृद्ध र महिलाहरुको अवस्था अत्यन्त जोखिमपूर्ण रहेका समाचारहरु आइरहेका छन् ।

परन्तु सत्ताधारी दलहरुले उही पुरानै भागबण्डाको खिचातानीमा अहिलेसम्म आफैंले घोषणा गरेको पुनःनिर्माण प्राधिकरणको गठनसम्म गर्न सकेका छैनन् । निकै तामझामसाथ गरिएको अन्तर्राष्ट्रिय सम्मेलनमा घोषणा गरिएको अर्बौं डलरको सहयोग राशीको उपयोग गर्ने कुनै छाँटकाँट देखिएको छैन । यसले शुरुमा आशंका गरिए झैं

देश ‘हाइटीपथ’मा नै उन्मुख भइरहेको संकेत गरेको छ ।

......... नेपाललाई उपयुक्त आर्थिक नीति, लगानीको वातावरण, सुशासनको माध्यमले केही दशकसम्म रोजगारी सहितको दुई अंकको आर्थिक वृद्धिदर हासिल गर्दै सामाजिक न्याय सहितको विकसित देशमा रुपान्तरण गर्नुपर्ने आवश्यकता छ । तर

अहिले देशमा कुनै पनि आर्थिक सूचकांकहरु सकारात्मक देखिएका छैनन् । जनताको चुल्होमा राजनीतिक परिवर्तनको कुनै सकारात्मक प्रतिविम्व देखापरेको छैन ।

...... विहानीले दिउँसोको झल्को दिन्छ भनेझैं नयाँ संविधान जारी भएपछि बनेको सरकारमा पुरानै पात्र र प्रवृत्तिको पुनरावृत्ति देखिनु विडम्बनापूर्ण भएको छ । यसले आगामी दिनमा पनि

देशमा कमिसनतन्त्र, माफियागिरी, भ्रष्टाचार, कालोबजारीको विगविगी कायम रहने र देश अल्पविकास, गरीबी र बेरोजगारीको दुस्चक्रमा फसिरहने गम्भीर संकेत दिएको छ ।

विशेषतः प्रत्येक नागरिकको जीवनसँग जोडिएको स्वास्थ्य र शिक्षा क्षेत्रमा व्याप्त व्यापारीकरण र विकृति यथावत् रहेसम्म देशमा कुनै सकारात्मक परिवर्तनको प्रत्याभूति हुन असम्भवप्रायः छ । खासगरी देश र समाजलाई नेतृत्व गर्ने राजनीति नै प्रदूषणमुक्त, स्वच्छ र पारदर्शी नभएसम्म अपेक्षित आर्थिक, सामाजिक र साँस्कृतिक परिवर्तन मृगमरीचिका मात्र रहनेछ । ........ हाल प्राप्त लोकतन्त्रलाई प्रक्रियात्मक (Procedural) लोकतन्त्रबाट सारभूत (Substantive) लोकतन्त्रमा विकसित गर्न पनि सम्पूर्ण नागरिकहरुको निरन्तर सक्रियता र सहभागिता अपरिहार्य छ ।


प्रचण्ड र ओलीको ढिपीले देशको हालत यस्तो भयो : खगेन्द्र संग्रौला
राजनीतिक विश्लेषक तथा साहित्यकार खगेन्द्र संग्रौलाले मधेश आन्दोलन चर्किनुमा प्रधानमन्त्री केपी ओली र एमाओवादी अध्यक्ष प्रचण्को हात रहेको टिप्पणी गरेका छन् । मधेशका मुद्धा सम्बोधन गर्नुको साटो ओली र प्रचण्डले झनै दवाउने र उपेक्षा गर्ने काम गरेको उनको आरोप छ । ..... मधेश आन्दोलनको ८० दिन पुगिसकेको समयमा मधेशमा पुगेका संग्रौलाले संविधान जारी गर्दा मधेशीहरुलाई पेलेर अघि बढ्ने प्रचण्ड र ओलीको ढिपीले देश यहाँ आएको बताए ।.....सरकार बनाएपछि पनि प्रचण्ड र ओली झनै सत्तालिप्सामा लागेको टिप्पणी समेत उनले गरे ।.....यस अघि खगेन्द्र सङ्ग्रौलाले मधेशको न्यायपूर्ण आन्दोलनलाई गोलीले दबाउने कार्य नरोकिए बाध्य भएर मधेश डा. सीके राउतको धारमा जानसक्ने संकेत गरेका थिए ।...... मधेशी मोर्चा सप्तरीद्वारा राजविराज स्थित सहीद दशन चौकमा हिँजो आयोजित विरोधसभालाई सम्बोधन गर्दै उनले यस्तो आशंका व्यक्त गरेका थिए ।
मधेश आन्दोलनमा सहभागि नभए बर्दिवासलाई नै घाटा
बर्दिवास मधेशका पहाडीहरुको सम्बोधनको प्रतिक बनेको छ । मधेशले अधिकार माग्दा विरोधका स्वरुहरु बोल्ने हरेक वर्गको प्रतिक बर्दिवास बनेको हो । बर्दिवास, काठमाण्डौंका साशकको प्रतिछायाको प्रतिक पनि हो । तयसैले

मधेशको आन्दोलन पौने तीन महिना काटि सक्दा पनि बर्दिवास आन्दोलित हुन सकेको छैन ।

बर्दिवास मधेश आन्दोलनको स्थायी प्रतिपक्षको प्रतिक बनेको छ । ....... प्रथम मधेश आन्दोलन तथा दोस्रो मधेश आन्दोलनमा पनि बर्दिवास आन्दोलनको प्रतिपक्षकै भूमिकामा थियो र अहिले पनि प्रतिपक्षकै भूमिकामा छन् ..... ऊ अदृष्यरुपमै काठमाण्डौंको स्थायी सत्ताको पृष्ठपोषकको रुपमा उभिएको छ । ..... मधेश नेतृत्व चाहन्छन्, बर्दिवासलाई दिईने सेवा, सुविधा तथा विकासका प्याकेजहरु मधेश सरकारले दिओस । काठमाण्डौं चाहन्छन् मधेशको केन्द्रमा अवस्थित बर्दिवासलाई रननीतिक उपयोग गर्दै मधेशलाई सधैंभरि ‘साईज’मा राख्न सकूँ । यसैको परिणाम हो कि विगतमा बर्दिवासमा एकीकृत सेवा केन्द्र स्थापना गर्ने सरकारले निर्णय गर्नु र उक्त निर्णय कार्यान्वयन हुन नदिन मधेश आन्दोलनका नेतृत्व लागि पर्नु । ...... मधेशमा आन्दोलनको क्रममा ४९ जना मारिसक्दा पनि बर्दिवासको घैंटोमा घाम नलाग्नु, उसले काठमाण्डौंको शासकसंग गठ्जोड गर्दै काठमाण्डौंलाई दानापानी पु¥याउन कम्मर कस्नु ..... बर्दिवास पुर्वि मधेशलाई काठमाण्डौंसंग जोड्ने तन्तु हो । बर्दिवास बन्द भयो भने सिन्धुलीको बाटो पनि बन्द हुनेछ र तलको बाटो पनि । धनुषा, महोत्तरी तथा सिरहाका समेत यात्रीहरु बर्दिवास पुगेर आफ्नो गन्तव्य तीर पुग्ने गरेको छ । यसबाट बर्दिवासको व्यवसायीले राम्रै लाभ पाएको छ । तर कालान्तरमा यहि लाभ उनीहरुको लागि हानीको विषय हुन सक्छ । बर्दिवास आखिर जे सुकै गरुन, मधेश प्रदेश भन्दा बाहिर बस्न सक्दैन । बर्दिवास मधेश प्रदेशको एउटा अभिन्न अंग बनिनै रह्नेछ । ...... विगतमा बर्दिवासले एकीकृत सेवा केन्द्रको माग गर्दा त्यसलाई पुरा नगर्न दक्षिणका मधेशीले गरेको आन्दोलनको बदला बर्दिवासले अहिले आएर लिन खोजेको जस्तो देखिन्छ । निश्चितरुपमा, बर्दिवासको मन कुँढिएको छ । र उसले गर्ने यस्तो व्यवहारलाई प्रतिकृयाकोरुपमा विष्लेशन गर्न सकिन्छ । तर प्रतिकृयाको पनि एउटा हद हुन्छ । भोलीका दिनमा मधेश प्रदेश सञ्चालन गर्ने नेतृत्व, सरकारले बर्दिवासलाई सौताको व्यवहार गर्न सक्छ । बर्दिवासमा यति सामथ्र्य पक्कै पनि छैन, जसले मधेश सरकारलाई चुनौती दिन सकोस । हुलाकी राजमार्ग निर्माण हुन्छ नै । समय जति लागोस । हुलाकी राजमार्ग निर्माण भए पछि बर्दिवासको विकल्पका शहरहरु दर्जनौ बन्ने छ । आज हराभरा देखिएको बर्दिवासको बजार भोली विगतका मधेशका बजारहरुजस्तै नसुक्ने भन्ने छैन । ........ जनकपुरसंग राज्यले आज पर्यन्त गर्दै आएको व्यवहारको जड जनकपुरसंग राज्यको दुराभावनै हो । तत्कालिन राजामाथि दुर्गानन्द झाले फालेको बमनै हो ।

जुन दिन दुर्गानन्द झाले राजामाथि बम फाले त्यहि दिन मधेशको दुर्गती सुरु भयो ।

राज्यले मधेशसंग सौताको व्यवहार गर्न थाले, त्यहि दिन देखि जनकपुरलाई अछुतको जस्तो व्यवहार गर्न थाले । काठमाण्डौंले आजसम्म मधेश र मधेशको केन्द्र जनकपुरलाई आफ्नो मान्न सकेको छैन । भोली बर्दिवाससंग पनि यहि नहोला भन्न सकिन्न । ........ समृद्ध मधेश निर्माणको यस आन्दोलनमा मधेशले समृद्धिका दुई शहर वीरगंज र विराटनगर पायो भने यसबाट फाईदा बर्दिवासले पनि लिने छ् । मधेश गरिब भयो भने बर्दिवास पनि गरीब हुन्छ, मधेश समृद्ध भयो भने बर्दिवास पनि समृद्ध हुन्छ । त्यसैले बर्दिवासले पनि यस आन्दोलनलाई समर्थन गर्नु पर्छ । कोशीको पानीलाई डाईभर्सन गरेर कमलामा मिसाउँदा र वाग्मतिको पानीलाई रातो नदिमा मिसाउँदा त्यसबाट फाईदा बर्दिवासले पनि लिनेछन्, लालगढले पनि लिनेछन् र राजमार्गको छेऊमा बस्ने हरेक पहाडी समूदायले लिनेछन् । कोशी पाईएन भने त्यसको मारमा हामी सबै पर्नेछौं । बर्दिवासले उब्जाएको उखु मधेशकै कुनै मिलले किन्नेछन् । बर्दिवाससम्म रेलमा आउने सामान प्रथमतः मधेशकै शहरहरुमा पुग्नेछन् । ...... बर्दिवास मधेशका पहाडीहरुको केन्द्र बन्नेमा कुनै दुईमत छैन । ....... मधेश सरकारले गर्ने आरक्षणमा पहाडी समूदायलाई आवश्यनै विशेष व्यवस्था गरिनेछ । तर मधेशले केन्द्रमा जनसंख्याको आधारमा प्रतिनिधित्व पाएन भने बर्दिवासले प्रदेशमा जनसंख्याको आधारमा प्रतिनिधित्व पाउने छैन । यसको मार नीति निर्माण तह देखिनै बर्दिवासलाई पर्नेछ । ...... जनकपुुर र जलेश्वरबाट युवाहरु बर्दिवास पुगेर आन्दोलन गर्नु पर्ने माग नउठेको पनि होईन । केहि युवाहरु बर्दिवास नपुगेको पनि होईन । तर उनीहरु बाहिरबाट गएर त्यहाँ आन्दोलन गर्दा साम्प्रदायिकता भड्कन सक्ने खतरा औल्याउँदै उनीहरु फर्के । स्थानीयको नेतृत्व र सक्रियता विना आन्दोलन सफल हुन सक्दैन । जनकपुरका एक हजार भन्दा बढी युवाहरु बर्दिवासमै गएर स्थायीरुपमा बसेर आन्दोलन गर्नु पर्ने प्रस्ताव पनि नआएको होईन तर त्यसले समस्या झन बल्झिने अवस्था देखियो र बर्दिवासको आन्दोलन उनीहरुको स्वविवेकमा छोडियो । ....... तर,

मधेश आन्दोलन लम्बिँदै जाँदा, साम्प्रदायिक सदभाव विग्रिन सक्ने खतरा फेरी पनि औल्याईदैछ । मधेशका पहाडी मूलका मधेशीहरु यो खतरालाई अनुभव गर्दै यस आन्दोलनलाई नेतृत्व प्रदान गर्न स्वस्फुर्तरुपमा निस्किसकेका छन् । उनीहरु पहाडी मधेशी एकताको नारा सडकमा धन्काउँदै हिडेका छन् ।

उनीहरुलाई थाहा छ समृद्ध मधेशले नै उनीहरुको समृद्धिको आधार तय गर्नेछ । बर्दिवासले उनीहरुबाट पनि सिक्न जरुरी छ । ....... मधेशको सम्भावित राजधानी जनकपुरबाट ३५ किलोमिटर टाढा विकासको सबै सम्भावना बोकेको शहर बर्दिवास मधेश प्रदेशबाट सबै भन्दा बढी फाईदा लिने शहर बन्नेमा कुनै दुईमत नहोला । तर बर्दिवासले यसैगरि प्रतिपक्षको भूमिकामा बसि मधेश आन्दोलनलाई तुहाउने कार्य गरि रह्यो भने भोली मधेश सरकारको तारो भने आवश्य नै बन्ने छ ।