Janakpur

Nepal Police must stop knocking doors, peeking into our rooms and scaring our little kids at Janakpur residence @NepalPoliceHQ @amnesty @hrw

— Dr. CK Raut (@drckraut) March 8, 2016

Nepal News (8)

महन्थ ठाकुरदेखि मिनेन्द्र रिजालसम्मलाई दिल्लीको निम्तो
सेनापतिले दिए सेना परिचालनको चेतावनी

देश नै टुक्राउने खालका तथा राष्ट्रिय एकता र भौगोलिक अखण्डतालाई खतरा पु¥याउने प्रवृत्तिका सुरक्षा चुनौतीहरु श्रृजना भएमा नेपाल सरकारको निर्देशानुसार विधिसम्मत् तरिकाले नेपाली सेना स्वतः परिचालन हुनेछ ।

नेपालको संविधान उत्कृष्ट छ : भारतका प्रधानन्यायाधीश

“भारतमा संविधान जारी भएको ६६ वर्ष भइसक्यो र त्यसमा १०० पटक संशोधन भइसकेको छ” ..... बङ्गलादेशका प्रधानन्यायाधीश सुरेन्द्रकुमार सिन्हाले पनि नेपालको संविधानलाई उत्कृष्ट भन्दै त्यसको स्वागत गरे

यस्ता देखिए देउवाका जीत–हारका फ्याक्टर

कार्यकर्ताका काम, साम, दाम, दण्ड, भेद प्रयोग गरी गर्न सक्छन् । सकारात्मक असर पर्ने भएपनि, नकारात्मक असर पर्ने भए पनि तत्काल निर्णय लिने क्षमता राख्छन् । उनलाई नेता बनाउनका लागि आन्तरिक व्यवस्थापन गर्ने समूह दह्रो छ । नेता देउवा सभापति हुने कष्टमा अन्य नेता केन्द्रीय सदस्य बस्न तयार छन् । टिम एकजुट छ । तर, त्यसको ठीकविपरीत पौडेलको समूहमा पदका लागि हानथाप छ । ...... देउवा वैचारिक नेता मानिदैनन् । यसको असर पर्न सक्छ ।

मधेसमा फेरि भूमिगत समूहको चन्दा आतंक

२ + २ + २ = १

माओवादी, एमाले र बाबुराम एकीकरण गर्नु भनेको २ + २ + २ = १ हुनेछ। बाबुराम को नया शक्ति देश भरि जंगल को आगो जस्तो फैलिएको देखेर ईर्ष्या गरिएको हो। यो एकीकरण को प्रस्ताव त्यही हो। प्रचंड ले बहुदल मानि सकेका छैनन्। एमाले को माफियावाद जगजाहिर छ। भ्यागुतो को खुट्टा तान्ने प्रयास हो एकीकरण को गफ।

कहिले काहिं एकीकरण गरेर पार्टी ठुलो बन्छ, कहिले तोडेर ठुलो बन्छ। इंदिरा गांधी ले पार्टी तोडेर ठुलो बनाएकी। खुद माओ ले पत्ता लगाएको कुरो। पार्टी केंद्रीय समिति बाट आधा मान्छे फाल्दियो कि पार्टी दोब्बर भै जाने।

माओवादी, एमाले र बाबुराम एकीकरण गर्नु भनेको बाबुराम पुरानो बोतल पुरानो रक्सी मा पुग्नु हो। 

सबै मधेसी पार्टी लाई एउटै पार्टी किन नबनाउने?

सबै मधेसी पार्टी लाई एउटै पार्टी किन नबनाउने? यस प्रश्न को जवाफ कोही एक जना मधेसी नेता सँग पनि छैन। सबै मधेसी सबै थारु सबै जनजाति पार्टी हरु लाई एउटै एकीकृत पार्टी बनाउनु पर्छ। होइन भने यी नेता इमान्दार छैन कॉज प्रति भन्ने हुन्छ। जनता सँग बलिदान माग्ने, रगत पसीना माग्ने, आफु जाबो पार्टी एकीकरण गर्न नसक्ने? एजेंडा एउटै छ फोटोकॉपी सेम टु सेम। जनताले नबुझ्नु स्वाभाविक हो यिनी हरु किन एक हुँदैनन् भन्ने कुरा।

चीन सँग माओवादी युद्ध सिक्ने आर्थिक क्रांति नसिकने?

सन १९९० मा प्रति व्यक्ति आय का हिसाबले चीन भन्दा भारत अलिकति अगाडि थियो। अहिले कहाँ चीन कहाँ भारत। के गर्यो त्यस्तो चीनले?

चीन सँग माओवादी युद्ध सिक्ने आर्थिक क्रांति नसिकने?

यो वाद र त्यो वादको कुरै छैन। Whatever works. यदि चीनले पूँजीवाद गरेको हो र अमेरिका पूँजीवादी देश हो भने खोई त अमेरिकाले गरेको चीनले जस्तो? चीन ले के गर्यो के गर्यो। बड़ा mysterious छ। तर एक किसिमले खुला किताब नै हो। Peace and stability मा आउन सक्ने जुन सुकै गरीब देशलाई सिकाउन पनि तैयार मदत गर्न पनि तैयार।

मैले बुझेसम्म बाबुरामले चीनको सिको गर्न खोजेका हुन। तर विकास र आर्थिक क्रांति यस्ता कुरा हुन, नीतिश देखि मोदी जोसुकै सँग सिक्न सकिन्छ। अहिले गृहकार्य फेजमैं छन। यस्तो उस्तो भन्ने आइसकेको छैन। जब आउला तब आउला।

प्रचंड ले माओवादी युद्ध माइंडसेट बाट चीनकै आर्थिक क्रांति माइंडसेट मा फड्को मार्न नचाहेकोले हो बाबुराम ले नया शक्ति शुरू गरेको। मेरो अनुमान। माओवादी युद्ध त उहिलेका कुरा खुइले। माओवादी शांति प्रक्रिया मा आउनुपर्छ भनेर २००५ मा भन्ने मध्ये एक जना म पनि हुँ। बरु त्यस विचारमा आएको अंतिम व्यक्ति गिरिजा कोइराला। माओवादी शांति प्रक्रिया मा आएको विश्व इतिहास मा दर्ज हुने कुरा हो। यो नेपाल लेवल को कुरा भएन। र प्रचंड र बाबुराम दुबै लाई श्रेय जान्छ। जस्ले जे घुर्की लगाए पनि माओवादी शांति प्रक्रिया मा आउनु भनेकै युद्द कालका घटना जति सबै बढ़ी भए Truth And Reconciliation Commission सम्म पुग्ने भनेको हो। अर्थात नया शुरुवात को मौका। तर त्यो नया शरुवात अहिंसा, बहुदल र मानव अधिकार को परिधि भित्र मात्र हुन सक्छ।


मलाई प्रधानमन्त्री, राष्ट्रपति चाहिँदैन : दाहाल

नेपाली कांग्रेसको महाधिवेशन सकिए लगत्तै मधेसी मोर्चा, नेपाली कांग्रेस लगायत सत्तारुढ दलहरु सबै बसेर एउटा समझदारी बन्ने कुरा आफू विश्वस्त रहेको उनले बताए । ..... ‘मेरो त सहज कुरा हुन्छ मधेसी मोर्चाका साथीहरुसँग । अहिले पनि भइरहेको छ,’ उनले भने, ‘कांग्रेस महाधिवेसन सकिने बित्तिकै बैठक हन्छ । अब मधेसका नेताहरुले आन्दोलन गर्नु पर्दैन ।’ ..... दाहालले पत्रकार सम्मेलनमा माओवादी पार्टीबाट फुटेर गएकाहरुसँग मात्र नभई अरु ४/५ वटा पार्टीसँग एकपटक एकता गर्ने विषयमा संवाद भइरहेको पनि बताए । ‘दुई पार्टीको मात्र होईन ४/५ पार्टीको एकताको कुरा चलिराखेको छ,’ उनले भने, ‘देशको आवश्यकता पार्टी एकताको हो भन्ने मलाई महसुस भयो । खासमा राष्ट्रिय एकता नै आवश्यक छ ।’

प्रचंड को बाबुराम प्रति नितांत घटिया व्यवहार

प्रचंड ले आफ्नो राजनीतिक उचाई घटाउने बाहेक केही गरेका छैनन्। _____ लाई भन्दा देखने लाई लाज भएको छ।

बाबुरामले एउटा पार्टी छोडेर अर्को पार्टी खोल्न पाउँछन्। त्यो लोकतान्त्रिक अधिकार हो। बरु प्रचंड ले कता कता एक पार्टी अधिनायकवाद छोड्न नसकेको देखियो।

प्रचंड अब कहिले पनि देशको प्रधान मंत्री हुने छैनन्। पुर्व प्रधान मंत्री को रुपमा पाउने सम्मान र भत्ता सुरक्षा त आजीवन नै पाउने हुन। भने पछि आफ्नो इमेज ख़राब गर्दै किन हिड्नु परेको?

प्रचंड को बाबुराम प्रति नितांत घटिया व्यवहार देखिएको छ। नितांत घटिया र तल्लो स्तरको।

एक पार्टी अधिनायकवाद मा जनतामा जानु पर्दैन। अनि उठापटक जति सबै केंद्रीय समिति भित्र हुन्छ। त्यों सोंच छोड़न नसके जस्तो देखियो प्रचण्डले। त्यही सोंच ले पहिलो संविधान सभा तुहियो। अब त तुहिन लाई संविधान सभा छैन। अब तुहिने भनेको माओवादी पार्टी मात्र हो।

हिसिला यमी ले बड़ो राम्रो लेख अँग्रेजी मा लेखेकी छिन प्रचंड ले एक नायिका लाई यस हिलोमा ल्याउँदा।

प्रचंड ले गोरखा पुगेर प्रमुख जिल्ला अधिकारी बर्खास्त गरे। चुनावमा धाँधली गर्छु भन्ने उद्घोष हो त्यो। तानाशाही सोंच। गोरखा मा बाबुराम लाई हराउने चुनौती संगठन र सन्देश को आधारमा दिन सक्नुपर्छ दिन सक्नेले। चुनावी धाँधली को लगभग नाङ्गो धम्की ले प्रचंड को विरुद्ध यदि कहिले कुनै धाँधली भयो भने त्यस बारे शिकायत गर्ने नैतिक धरातल हराएको छ।

देशलाई निष्पक्ष चुनाव तर्फ लानुपर्छ सबै पार्टीले मिलेर। त्यो बिना लोकतंत्र संभव छैन।

जनता जागेका छन। देशमा आर्थिक क्रांति को एजेंडा मा अहिलेको अवस्थामा सबैभन्दा राम्रो काम गरेको व्यक्ति बाबुराम। जनताले रिस्पांस गर्छन। प्रचंड को धरातल भांसीदै जान्छ। त्यो अनावश्यक छ।

बहुदल भनेको मानव अधिकार को सम्मान हो। लोकतंत्र भनेको निष्पक्ष निर्वाचन को धरातल मा मात्र संभव छ।

विरोध नै गर्नु छ भने राजनीतिक विरोध गरुन प्रचण्डले। संगठन विस्तार गरुन। नीति गत तर्क वितर्क होस्।

घटिया गाली गलौज ले कसैलाई फाइदा गर्दैन।

मधेस आंदोलन फेज २, वैशाख र मॉनसून

English: India Gate in Delhi, India Deutsch: India Gate in Delhi, Indien हिन्दी: इण्डिया गेट, दिल्ली, भारत (Photo credit: Wikipedia)

मधेस आंदोलन फेज २ मा छ। सत्ता पक्ष को चाहना हुन सक्छ जसोतसो वैसाख कटाइदिम। अनि देखा जाएगा। वर्षात मा के को आंदोलन?

त्यसो सोँच्नेले भारत बिर्से जस्तो देखिनेछ। दिल्ली पनि प्रक्रिया मा सक्रिय रहेकोले मधेसी मोर्चा ले दिल्ली सँग कोआर्डिनेट गर्दै हिड्नुपर्ने हुन्छ।

मधेसी मोर्चा को लक्ष्य यो संविधान कार्यान्वयन हुनु अगाडि ११ बुँदे को आधारमा संसोधन गराउने हो। भने पछि देशमा कुनै चुनाव नभएसम्म यो संविधान कार्यान्वयन भएको मानिने छैन। भने पछि मोर्चा सँग चुनाव नभए सम्म को समय छ। आफुले मागेको तीन महिना भित्र ११ बुँदे सम्बोधन नगरे सत्ता का ले दिल्ली सँग कुरा गरुन भन्ने जस्तो अवस्था छ।

मोर्चा ले त्यति बेलासम्म हप्तामा ६ दिन आर्थिक क्रियाकलाप १ दिन संगठन विस्तार को नारा दिनुपर्छ। लक्ष्य ५ लाख सदस्य हो। ५ लाख सदस्य काट्छ भने मोर्चाले दिगो विजय प्राप्त गर्छ।

वर्षातमा नहुने भनेको चुनाव हो। आंदोलन जति बेला पनि हुन सक्छ।

देउबा र मधेस

सबैलाई समेटेर पार्टी हाँक्छु: शेरबहादुर देउवा

सत्य के हो भने मधेसमा जुत्ता लगाउन सक्नेहरू छन्, तर पहाडमा खाली खुट्टा हिँड्न बाध्य छन् । मधेसमा विद्यालय, कलेज, उद्योग, कलकारखना र खेतीयोग्य जग्गा पनि छ, तर त्यो पनि पहाडमा छैन । यति हुँदाहुँदै पनि किन मधेसमा विकास हुनसकेको छैन ? किन समस्या देखिएको छ ? हामीले त्यसमा सोच्नुपर्छ । सम्बोधन गर्ने राजनीतिक नेतृत्वले नै हो । पहाडीले ‘डोमिनेट’ गरेको छ भन्ने मनोविज्ञानबाट मुक्त बनाउनु जरुरी छ । नेतृत्व वर्गमा रहनेहरूले यसलाई जोड दिन र समस्या कहाँनेर हो भनेर खोज्नुपर्छ । सधंै रुलिङ क्लासमा पहाडी रहे । त्यही कराण मधेसमा हामी दोस्रो दर्जाका नागरिक भयौं भन्ने जुन खालको मनोविज्ञानले काम गरिरहेको छ, यसलाई हटाउन म सक्छु । सीमांकन लगायतका विषयमा सम्बोधन गरी पहाड र तराई–मधेस बीचको दूरी हटाउन सकिन्छ ।

पहाड़मा गरीबी छ त्यसैले मधेसी लाई अधिकार दिन मिल्दैन। यो सोंच बिभिन्न मानेमा गलत छ। पहिलो कुरा त मधेस कर्णाली भन्दा पछाडि छ प्रति व्यक्ति आय का हिसाबले। दुनिया मा जहाँ पनि समथर ठाउँ मा मान्छे बढ़ी धनी हुन्छ। मधेसको हकमा चरम शोसन गरेको कारणले नै प्रकृति को त्यो नियम विपरीतको यथार्थ छ।

तर त्योभन्दा गहन कुरा हो राजनीतिक अधिकार को कुरा। राजनीतिक अधिकार भनेको एक व्यक्ति एक मत हो। त्यसको प्रति व्यक्ति आय सँग कुनै सम्बन्ध छैन। त्यति जाबो त देउबा जस्तो काँग्रेसी ले बुझ्नुपर्ने।

अर्को ठुलो गलतफहमी छ कि पहाड़मा विकास गर्ने तरिका हो मधेस मा मानिसलाई अधिकार बाट वंचित राख्नु। म त भन्छु त्यो सही हो भने मधेसी सँग रहेको अलि अलि अधिकार पनि फिर्ता लेउ। पहाडको मानिस फलोसफुलोस। तर त्यो सही होइन। सबैले अधिकार पाएर लोकतंत्र फुल स्पीड मा कूदे अर्थतंत्र पनि फुल स्पीड मा कुद्छ अनि पहाड़ मधेस सबैलाई फाइदा हुन्छ। होइन भने मधेसी अधिकार बाट वंचित रहेको सैकड़ों वर्ष बित्यो। खोई त पहाड़ बिकास भएको?

बीपी: मुर्ति, बौद्धिक व्यक्ति, आईडीयोलग, नेता

बीपी कोइराला सबभन्दा पहिला त मुर्ति हो। काँग्रेस जनले पुजा गर्ने। त्यो अधिकार छ। त्यो काँग्रेस को आतंरिक कुरा।

दोस्रो बीपी को बौद्धिकता, जसमा शंका गर्ने ठाउँ छैन। उच्च कोटि को प्रतिभा।

तर आईडीयोलग को रुपमा त बीपीले मधेसीलाई ठग्नु ठगेका हुन। मधेसमा प्रमुख धरातल भएको पार्टीले नै मधेसलाई  सकेसम्म ठग्ने --- त्यो बनाएकै बीपीले हो।

नेता को रुपमा पनि शंका छ। कांतिपुर मा हप्तों अगाडि एउटा लेख आएथ्यो, २०१७ को कु बारे। त्यो लेख मा वर्णन गरिएको घटनाक्रम सत्य हो भने त बीपी अचम्मै को मान्छे रहेछन्। कु भनेको त थाहा नै नपाउने गरी हुने कुरा हो। पहिरो जाने जस्तो। यो त महीनों, हप्तो, कैयन दिन को अग्रिम चेतावनी पाएका रहेछन् बीपीले। अनि के कुरेर बसेको? महेंद्र ले सेना र प्रहरी पनि हात पार्न गार्हो रहेछ। बीपी ले समाउन आएको मान्छे थुरु थुरु कामेको छ। बीपी ले झपारेको भए त्यही साम्ने मुत्ने जस्तो गरेर। यो त कु भन्न मिल्दैन। देशले मजाले ५० वर्ष गुमायो। बीपीले थाहा पाउना साथ दिल्ली हान्निनु पर्ने। नेहरू ले जे गर्नु गर्थे। अव्यवहारिक भन्ने कि ---- मेरो त बीपी को इमेज नै स्खलन भयो। यो बीपी कोइराला त बड़ा अचम्म को मान्छे रहेछ जस्तो लाग्यो। कि त त्यो लेख गलत हो। महेंद्र को मान्छे ले लेखेको हो, ढाटेको हो।

Nepal News (7)

फेरि दिल्ली जाँदै मोर्चा नेता
थिंक ट्यांकको अन्तर्क्रिया कार्यक्रममा सहभागी हुने

संयुक्त लोकतान्त्रिक मधेसी मोर्चा आबद्ध सातै मधेस केन्द्रित दलका अध्यक्ष अर्को साता भारतको नयाँदिल्ली जाने भएका छन्। ..... औपचारिक कार्यसूचीमा अन्तक्र्रिया भनिए पनि उक्त भ्रमणका क्रममा उच्चस्तरीय राजनीतिक भेट हुने मोर्चा उच्च स्रोतले जानकारी दियो। भारतीय विदेशमन्त्री सुष्मा स्वराज, भाजपा, कंग्रेस आईलगायत नेतासँग भेट गर्ने कार्यक्रम अहिलेसम्म तय भएको र अन्य भेटघाट पनि हुन सक्ने तराई–मधेस लोकतान्त्रिक पार्टीका एक नेताले कान्तिपुरलाई जानकारी दिए। ..... सद्भावना पार्टी अध्यक्ष राजेन्द्र महतोले भने भर्खर दिल्ली भ्रमण सकेर आएका प्रधानमन्त्री केपी ओलीलाई कटाक्ष गर्दै आफूहरूको भ्रमण ‘स्टेट भिजिट नभएको’ बताए। ‘हामी त नेपाल–भारत मैत्री समाजको कार्यक्रममा जान लागेका हौं, त्यस्तो कुनै राजकीय भ्रमण होइन,’ महतोले संकेतमा भने, ‘अरू नेता चार दिनमा फर्कनुहोला। मचाहिँ अझै केही दिन बस्छु, गएको बेलामा आँखा देखाउनुपर्ने छ। ..... मोर्चा उच्च स्रोतका अनुसार

कांग्रेस महाधिवेशन सकिएलगत्तै सत्तासमीकरण परिवर्तन गर्ने, त्यसै क्रममा मधेसी मोर्चाका माग पूरा गर्ने उपायहरू के हुन सक्छन् भन्नेबारे भ्रमण केन्द्रित हुन सक्नेछ।

....... भारतले आफूसँग सल्लाह नगरी माघ २२ गते एकतर्फी रूपमा नाकाबन्दी खुलाएको बारेमा मोर्चाले सामूहिक असन्तुष्टि राख्ने रणनीति बनाएको छ। भारतले नाकाबन्दी खोलेको ३ दिनपछि माघ २५ गते मोर्चाले औपचारिक रूपमा नाकाबन्दी खोलेको घोषणा गरेको थियो।

आजको सन्दर्भमा राष्ट्रियता

विश्व राजनीतिक रंगमञ्चमा प्रजातन्त्र एक प्राचीन विचार हो। राष्ट्रियता र समाजवाद भने फ्रान्सेली राज्यक्रान्तिपछि प्रभावशाली भएका आधुनिक अवधारणा हुन्। ..... फ्रान्सेली राज्यक्रान्तिका दौरान र पछि नेपोलियनको युद्धमा कतिपय मुलुकका राजाहरू भागे। तर जनताले विदेशी सेनाको प्रतिरोध गरिरहे। इतिहासकारहरूले फ्रान्सेली युद्धका त्यस्ता उदाहरणहरूबाट राष्ट्रियताको सिद्धान्तको उदय भएको विवरण लेखेका छन्। ...... खासगरी गान्धी र माओत्सेतुङको नेतृत्वमा भारत र चीनमा भएको स्वाधीनता आन्दोलन राष्ट्रियताको इतिहासका स्वर्णिम अध्याय हुन्। .....पछि द्वितीय महायुद्धका क्रममा गान्धी र माओबाट प्रेरणा लिएर एसिया र अफ्रिकाका अनेक देशमा स्वाधीनता आन्दोलन विजय भए। ..... नेपाल कहिल्यै प्रत्यक्ष रूपमा कुनै विदेशी शासकका आधिपत्यमा रहेन। यसलाई सम्झेर नेपालका प्रखर राष्ट्रवादीहरू ठूलो गर्व गर्छन। ..... पृथ्वीनारायण शाहले नेपाललाई ‘असिल हिन्दुस्ताना’ भनेका थिए। राणाहरूले आफू शुद्ध हिन्दु भएको प्रचार गरेर भारतका कट्टर हिन्दुमाझ समर्थन जुटाएका थिए। २००७ साल अघिको राष्ट्रियता यस्तै चिनारीमा सीमित थियो .....

तत्कालीन राणाशासकले राजा त्रिभुवनलाई राष्ट्रद्रोहीको संज्ञा दियो।

..... दिल्ली–सम्झौता धोखा हो भनेर डा. के.आई. सिंहदेखि कम्युनिस्टहरूले पनि भने। राणा शासनका समर्थकलाई दिल्ली–सम्झौता यसै पनि सुपाच्य थिएन। ...... ०७ सालको क्रान्तिपछि नेपालमा आधुनिकीकरणका केही प्रयास थालिए। ....त्रिभुवन राजमार्ग एउटा त्यस्तै प्रयास थियो। ....... त्रिभुवन राजमार्ग निर्माणलाई भारतीय हस्तक्षेपका रूपमा वामपन्थी कविहरूले भत्सर्ना गरेको अझै पढ्न सकिन्छ। संक्षेपमा भन्दा

०७ सालपछिको नेपाली राष्ट्रियता मूलत: भारतविरुद्ध लक्ष्यित रहेको थियो। यो परम्परा आज पनि कायम छ।

...... ०१७ सालपछि भने राजा महेन्द्रले एउटा आक्रामक राष्ट्रियताको प्रचार-प्रसार गरे। ...... भारतीय प्रधानमन्त्री जवाहरलाल नेहरू राजा महेन्द्रको ०१७ सालको सैनिक ‘कू’को आलोचक थिए। ...... राजा महेन्द्रले राणाशाहीभन्दा पनि एक कदम अगाडि बढेर हिन्दु पहिचानको दुरुपयोग गरे। ...... उनी मधेसप्रति शंकालु थिए। ठिक त्यस्तै जनजातिप्रति पनि उनको दृष्टिकोण बढीमा कृपावादी थियो। उनको राष्ट्रियताको परिभाषा ‘एक राजा एक देश, एक भाषा एक भेष’को नारामा व्यक्त भएको थियो। उनले ०७ सालपछि लगत्तै लागु गरिएको नागरिकताको कानुनलाई अत्यन्त अप्ठेरो बनाए। ...... जनता, जनताको अगाडि उपस्थित समस्या, त्यस समस्यालाई सबैले मिलेर समाधान गर्ने सामूहिक प्रयत्न र त्यस प्रयत्नमा अनुभव भएको एकताको भावना नै राष्ट्रियताका तत्त्व हुन्। राष्ट्रियतालाई यसरी विचार गर्दा त्यसमा भूगोलको भूमिका गौण भएर जान्छ।’ ..... राष्ट्रको मर्म बुझ्दा इटलीका मेजिनी वा जर्मनीका हडरको उद्धरण सामान्य अर्थमा अनुपयोगी हुन्छन्। ठिक त्यस्तै गान्धी, माओ वा होचिमिनको राष्ट्रवाद पनि नेपालका हकमा यथावत् पैँचो लिन सकिँदैन। .... अंग्रेजसँगको लडाइँका दरमियान नेपालको आजको भू–राजनीतिको निर्धारण भयो। .....

सुगौलीको सन्धिका दिनदेखि नै नेपाली राज्यमा लामो समयदेखि एक जाति विशेषको बर्चस्व रहेको छ। .. सरकार, निजामती सेवा, प्रहरी, सेना, शैक्षणिक संस्था सबैमा उसैको बाहुल्य छ। त्यो देखेर हाराहारी नै जनसंख्या भएका मधेसी र जनजाति आफ्ना असन्तोष व्यक्त गर्दैछन्। दलितको छट्पटी आफ्नो ठाउँमा छ। शासक समूह भने संविधान र प्रजातन्त्रलाई देखाएर त्यस्तो असन्तोष र छट्पटीलाई सम्बोधन गर्न चाहन्छ। यो सम्भव देखिँदैन।

....... सम्झौता गर्न ढिलो भयो भने श्रीलंका वा युगोस्लाभियाको अवस्था नेपालमा पनि सिर्जना हुनसक्छ। हिजोका राजनीतिक मान्यता र आग्रहका आधारमा आजको समस्या हल हुँदैन। ‘जीवन हरियो हुन्छ, नित्य पालुवा फेर्छ, सिद्धान्त खोक्रो हुन्छ, थोत्रो हुन्छ’ भनेर लेनिन भनिरहन्थे। यो उनको मौलिक कथन पनि होइन। जीवनको अकाट्य सत्य हो। ....... पाकिस्तान, हिन्दुस्तान, नेपाल वा बंगलादेशमा प्रत्येक मुलुकमा कवि छन्, चित्रकार छन् र क्रिकेट वा फुटबलजस्ता खेलका प्रेमी पनि छन्। .....

एउटा राष्ट्रका वासिन्दा एकातिर दिपावली गर्दै थिए। अर्कोतिर अन्धकार थियो। राजधानीमा जलसा थियो, मधेसमा गोली चलेको थियो। तत्कालीन नेतृत्वले संवेदनहीनताको लज्जाजनक प्रदर्शन गरेको थियो।

..... अहिले प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओली लगायत आग्रहीहरू प्रदेशको सीमांकनको निम्ति खुल्ला रहेको कुरा अगाडि ल्याइरहेका छन्। यस परिस्थितिमा मधेसवादी दल र शक्तिहरूले पनि आवश्यक भए एक कदम पछाडि हट्नुपर्छ। सम्झौताको मर्म हो यो।

कांग्रेसमा वंश, वृद्ध र बजारको धुन

तिनका ओठमा प्रजातन्त्र छ, लोकतन्त्र छ। तर रुढ संस्कार र दम्भी व्यवहारमा छ, राजसी वंशतन्त्र। समय कहाँबाट कहाँ पुगिसक्यो, तैपनि कांग्रेसमा वंशको विरासतको महिमा अपरम्पार छ। ........ कांग्रेसमा उमेरको परिभाषा अजीव छ। कांग्रेसमा कोही कहिल्यै बूढो हुँदैन। ...... भनेको मान। उच्चपदको आस नगर। सन्तोषी बन। लेखेको पाइन्छ, देखेको पाइँदैन। धैर्य गर, प्रतीक्षा गर। बालकृष्ण समका शब्दमा ‘बेला वसन्तको पर्ख जिन्दगीको हठी बनी, सहु-सहु-सहु बाबु सहनै नसके पनि। ....... आरोपको निर्वाह चलाउन हिजो दरबारको एजेन्ट भनिन्थ्यो। अब दरबार छैन। मौसमी राष्ट्रवादको याम छ। त्यसैले आरोपको गर्जो टार्न अहिले दिल्लीको दलाल चल्तीमा छ। जो आफ्नो सिंहासन ताकेर माथि उक्लिन खोज्छ, त्यो दिल्लीको दलाल हो। .... आरोप लगाउने ब्रह्मज्ञानीहरू तिनै हुन्, जसले पटक–पटकको दिल्लीधामको तीर्थाटनबाट अगाध पुण्य आर्जन गरिसकेका छन्। ..... वृद्ध कांग्रेसीहरूका कर्ममा यी संज्ञाहरूको विकल्पमा बासी वंशतन्त्र, मौसमी उग्र राष्ट्रवाद र नरभक्षी बजारबाद क्रियाशील छन्। ..... आखिर देश र जनताले के पाए? देश र जनताले गरिबी र बेरोजगारी पाए। देश र जनताले परनिर्भरता र परवशता पाए। ..... यो निर्णायक घडीमा बहुसंख्यामा रहेका मताधिकारी कांग्रेसी युवाहरू के सोच्दा हुन्?

मनोरञ्जक महाधिवेशन

यस्तो प्रतीत हुन्छ, नेपालको एक पुरानो पार्टी नेपाली कांग्रेसको मूल विचारधारा अरु केही नभएर परिवारवाद हो।

...... बीपीपुत्र शशांकको वंशवाद र पौडेलको मौखिक समाजवादमा त्यति अन्तर नहुन पनि सक्छ। ...... तर राष्ट्रको सिमाना नाघेर देउवा अन्तर्राष्ट्रिय स्तरका समाजवादी नेताको रूपमा स्थापित भइसकेका छन्। यसको सुदृढ प्रमाणका लागि सोसलिष्ट इन्टरनेसनललाई प्रस्तुत गर्न सकिन्छ। यो अन्तर्राष्ट्रिय समाजवादीहरूका सुप्रसिद्ध संगठनमा शेरबहादुर देउवा उपाध्यक्षका रूपमा लामो समयदेखि कार्यरत छन्। अब उनको अन्तर्राष्ट्रिय समाजवादी छविको योभन्दा ठूलो सबुत अरु के हुनसक्छ? ..... तेह्रौं महाधिवेशनमा आएर ससुरा अर्जुननरसिंह केसी र उनका छोरी-ज्वाइँ गगन थापाले कांग्रेसी परिवारवादमा रोचक आयाम थपे

नेपाली कांग्रेस : अवसर गुमाउने संकेत

तेह्रौं महाधिवेशन संघारमा आइपुग्दा पनि नेपाली कांग्रेसले आफ्नो आदर्श, सिद्धान्त, कार्यक्रम, कार्यनीति र संगठनात्मक रणनीतिका विषयमा बहस र चर्चा गरेको छैन। संघीय लोकतान्त्रिक गणतन्त्रमा पुगेको राजनीतिक परिवेश र समाजलाई लोकतान्त्रिक शक्तिले कसरी र कुन विचारका आधारमा नेतृत्व गर्ने भन्ने सबैको जिज्ञासाको कुनै समाधान दिनसक्ने लक्षण पनि कांग्रेसले देखाएको छैन। परम्परागत ढर्रामै तेह्रौं महाधिवेशन भइरहेको देखिन्छ। ...... कृष्णप्रसादका प्रधानमन्त्री र पार्टी सभापति भएका तीनैजना पुत्रहरू मातृका, बीपी र गिरिजाप्रसादको राजनीतिक उत्तराधिकारित्वका अन्तिम अवशेष सुशील कोइरालाको अवशान भएपछि त्यस वंशको राजनीतिक विरासतमा विराम लागेको छ। ...... कृष्णप्रसाद कोइरालाको पारिवारिक विरासतको अन्त्य भएको छ .... शेरबहादुर देउवा, रामचन्द्र पौडेल वा कृष्ण सिटौलादेखि अर्जुननरसिंह केसी, रामशरण महत हुँदै गगन थापा ..... ०४८ मा पिता गिरिजाप्रसाद प्रधानमन्त्री भएपछि प्रथम महिलाका रूपमा स्थान लिने लोभले सुजातामा आरम्भ राजनीति गिरिजाप्रसादको नाम नजोड्ने हो भने करिब शून्यमा पुग्छ। डा. शशांक त राजनीतिमा लागेको दस वर्ष पनि भएको छैन ..... सुजाताले पदाधिकारी दाबी गरिरहँदा मीना खड्का वा उमा रेग्मीहरू जस्ताको संघर्षमय गाथालाई भुसुक्क बिर्सेजस्तो लाग्छ। ..... ०६३ पछि उदाएका गगन थापाले पनि महामन्त्री दाबी गरिरहेका छन्।

दुई सय वर्षअघिको त्यो सन्धि: जसले नक्सा परिवर्तन गर्‍यो

सन् १८१६ को फेब्रुअरी २७ । जनरल अक्टरलोनीको नेतृत्वमा अंग्रेज फौज मकवानपुरगढी पुगिसकेको थियो । ..... नेपालका आठ सय फौजको ज्यान गएको थियो । फेब्रुअरी २९ कर्णेल कोलीको नेतृत्वको अंग्रेज फौजसँग हरिहरिपुरगढमा अर्को युद्ध भयो । ..... राजधानी काठमाडौंमा हल्ला फैलियो, अक्टरलोनीको फौज काठमाडौंतर्फ बढ्दै छ । ..... भनिन्छ, त्यसैको डरले देशका बहुमूल्य सम्पत्ति अन्यत्र सार्ने काम पनि भएको थियो । सन् १८१४–१६ को नेपाल–अंग्रेज युद्ध खासमा समाप्त भइसकेको थियो । फेब्रुअरीको अन्तिम साताका यी सबै सैनिक गतिविधि त्यस युद्धको अन्तिम केही क्षण मात्र थिए । युद्ध त मेतिर नै समाप्त भइसकेको थियो । ..... त्यति बेला नेपाल अंग्रेजविरुद्धको युद्धमा जताततै पराजित भइरहेको थियो । नेपाल नाजुक मोडमा पुगिसकेको थियो, जहाँबाट नेपाल अगाडि बढ्न सक्ने कुनै स्थिति नै तयार भएको थिएन । आत्मसमर्पणको दबाबमा रहेका अमरसिंह थापाले मे १५ मा जनरल अक्टरलोनीसँग सन्धिमा हस्ताक्षर गर्न बाध्य भए । यस सन्धिपछि नै अंग्रेजसँगको युद्ध समाप्त भएको थियो । .....

यसै परिस्थितिमा सुगौली सन्धि भएको थियो, जसलाई इतिहासको भाषामा एउटा विजयी सेनाले पराजित देशमाथि गर्न बाध्य पारिएको सन्धि भनिन्छ । सुगौली सन्धि नेपालका लागि धेरै अर्थमा अपमानजनक थियो ।

...... यो सन्धिका केही धाराले नेपालको स्वतन्त्र अस्तित्व अस्वीकार गरेको थियो ...... सुगौली सन्धि तय भयो, तर त्यसलाई नेपालले अनुमोदन गर्न लामै समय आनाकानी गरेको थियो । त्यसको पहिलो कारण थियो, नेपाल अंग्रेजसँग फेरि युद्ध गर्न चाहन्थ्यो । ...... नेपालको दाउ थियो, वर्षाको समय लाग्नुपर्छ, अंग्रेजसँग फेरि युद्ध सुरु गर्ने ..... नेपाललाई त्यति बेला सबैभन्दा बढी निराश चीनले गरेको थियो । नेपालले यसअगाडि तिब्बतसँग पनि युद्ध गरेको थियो र त्यस युद्धपछि भएको सन्धि अनुसार तेस्रो पक्षसँग युद्ध भएमा चीनले नेपाललाई सहयोग गर्नुपर्ने थियो । .... तर, चीन पनि त्यस युद्धमा होमिन चाहेन । ........ सन्धि अनुमोदन गर्न अगाडि नेपालका यी सबै घटनाक्रमलाई इस्ट इन्डिया कम्पनीले नजिकबाट हेरिरहेको थियो नै । त्यसैले नै अंग्रेज सेना राजधानी काठमाडौंको यति नजिक आइपुगेको थियो, चेतावनीको ठूलो सन्देश लिएर ..... नेपाल सरकारको लालमोहरसहित स्वीकृत भएको सुगौली सन्धि लिएर चन्द्रशेखर उपाध्याय अक्टरलोनीको छाउनीमा पुगे । .....

नेपाली इतिहासकै सबैभन्दा ठूलो ‘टर्निङ प्वाइन्ट’

...... नेपालले कुमाउँ, गढवाल, नैनीताल, दार्जिलिङजस्ता स्थान गुमाएको थियो । यी स्थानमा इस्ट इन्डिया कम्पनीले सुरुदेखि नै आँँखा लगाएको थियो । ..... युद्धकै क्रममा अंग्रेजले राम्रोसँग बुझेका थिए, नेपाली वास्तवमै बहादुर हुन्छन् । यिनीहरू भारतका अरू राज्यका सेनाजस्तो कमजोर र सधैंका लागि चुप लाग्ने खालका छैनन् । ...... त्यसैमा टिकेर अंग्रेजले पछि नेपालबाट धेरै फाइदा लिन खोजेको थियो र त्यो कालान्तरमा पूरा पनि भयो । ...... सन् १९२३ मा चन्द्रशमशेरको पालामा अंग्रेजले औपचारिक रूपमा नेपालको सार्वभौमिकता स्विकार्दा ...... अंग्रेजविरुद्धको युद्धताका नेपालका सर्वेसर्वा थिए, भीमसेन थापा । अंग्रेजसँग युद्ध गर्ने निर्णय उनकै थियो । त्यसैले इतिहासकार बाबुराम आचार्यले भीमसेन थापाबारे लेख्दा प्रश्न उठाएका छन्, ‘लडाइँको मैदानमा कहिल्यै पनि पाइला नटेकेका यिनलाई लडाइँका मोर्चाका विभीषिकाबारे के पो थाहा ?’ आचार्य युद्धको सबै दोष भीमसेन थापालाई दिन चाहन्छन् र यसको कारण उनको घमण्ड मान्छन् । ...... नेपाली सेनामा प्राविधिक ज्ञानको कमी थियो । .... दुई पक्षको सेनामा शक्तिको ठूलो असमानता थियो । नेपाली सेनामा सञ्चार र सम्पर्कको अभाव थियो । र, केही हदसम्म नेपालीमा एकताको कमी पनि थियो, किनभने ठूलो संख्यामा भारदार भीमसेन थापाको विरोधमा थिए । ..... अंग्रेजको मनसाय नै युद्ध थियो । त्यसैले युद्ध रोकिन सकिने स्थिति थिएन । ..... नेपालको विस्तार सधैंका लागि रोकियो .... नेपालको आन्तरिक मामिलामा विदेशी हस्तक्षेप यही समयबाट सुरु भयो । .... सन्धिअनुसार अंग्रेज रेजिमेन्टले काठमाडौंमा प्रवेश पाएको थियो । अंग्रेजी हस्तक्षेप भीमसेन थापाकै पालामा कतिसम्म बढ्यो भने यो नै अन्तत: उनको पतनको कारण बन्यो । ...... सन्धि अगाडिसम्म नेपाली सेना मात्र होइन, भारदारको मनस्थिति नै लडाकु थियो । युद्ध के रोकियो, विशेषत: भारदारहरू फुर्सदिला हुन थाले । यही फुर्सदले नेपाली राजनीतिमा सधैंका लागि षड्यन्त्रलाई प्रवेश गरायो । ...... यसको पहिलो सिकार त भीमसेन थापा नै थिए । उनको अन्त्यसँगै यो षड्यन्त्र रोकिएन । नेपाली दरबारमा हत्याको क्रम सुरु भयो र यसैको परिणाम मानिन्छ, कोतपर्व र भण्डारखाल पर्व । ...... लामो समयको विवादपछि रणोद्दीप सिंहको पालामा नेपालीलाई ब्रिटिस सेनामा भर्नाको पूर्ण स्वतन्त्रता दिइयो । ...... सन् १९४७ मा अंग्रेजबाट स्वतन्त्र भएपछि बनेको स्वतन्त्र भारतसँग नेपालको अहिलेसम्मको राजनीतिक सम्बन्धको जगमा पनि यही सन्धि बस्यो ।

Nepal News (6)

नितिश कुमारले मधेशी नेताहरु संग भने - काग्रेस,एमालेका मधेशी सभासदले किन संविद्यानमा हस्ताक्षर गरे ?

भारतको विहार प्रान्तका मुख्यमन्त्री नितिश कुमारले नयां संविद्यान प्रति जारी मधेश आन्दोलन प्रति गम्भिर चासो व्यक्त गर्दै त्यसको वारेमा मधेशी मोर्चाका नेताहरु संग विहिवार भेटवार्ता गरेका छन । ...... नितिश कुमार संगको भेटमा मोर्चाको तर्फ वाट फोरम नेपालका वरिष्ठ नेता अशोक राई, तमलोपा उपाध्यक्ष बृषेशचन्द्र लाल, सदभावना पार्टीका अध्यक्ष राजेन्द्र महतो सहित अन्य अध्यक्षहरु सहभागी थिए । ..... तराई मधेशको सिमावर्ती क्षेत्र समेत पर्ने विहारको मुख्य मन्त्रीले नेपालको मधेशी समुदायहरु संग भएको विभेद वारेमा आफहरुले जानकार भएको भन्दै आन्दोलनमा सवै मधेशी पक्षहरुलाइ एकतावद्ध भएर अघि किन वढन नसकेको भन्दै जिज्ञासा राखेको नेताहरुले बताएका छन । ..... नयां संविद्यान जारी हुनु भन्दा पुर्व नै तराइ मधेशका जिल्लाहरुमा त्यत्रो आन्दोलन उठन गयो, तर पनि प्रमुख पार्टीहरुका त्यस क्षेत्र सांसदहरुले किन त्यसमा हस्ताक्षर गरेको भन्दै नितिश कुमारले मोर्चाका नेताहरु संग जिज्ञासा राखेको बुझिइएको छ । भेटमा सहभागी तमलोपा उपाध्यक्ष वृषेश चन्द्र लालका अनुसार विहारका मुख्यमन्त्री नितिश कुमारले नेपालको नयां संविद्यानमा नागरिकता सम्बन्धी कस्तो प्रावधान गरिएको छ भन्ने जिज्ञासा समेत राखेका थिए । त्यसको संगै संघियताको सिमाकंनमा आन्दोलनरत मोर्चाले राख्दै आएको धारणा समेत नितिशकुमारले बुझेका थिए । ...... मुख्यमन्त्री नितिशकुमारले जारी मधेश आन्दोलनलाई चाडो व्यवस्थापन गरेर नेपाल विकासको वाटो अवलम्बन गर्नु पर्ने आफनो धारणा समेत राखेका थिए । उनले भनेका थिए, विभेद रहे सम्म राजनितीक स्थिरता हुन सक्दैन, त्यसैले मधेशीहरुको मागलाई नयां संविद्यानमा सम्बोधन हुनु पर्ने धारण भारतीय पक्षको रहेको समेत बताएका थिए । ...... वर्तमान भारतीय सरकार नेपाल विकासको वाटोमा अघि वढनु पर्ने पक्षमा भए पनि त्यसका लागी राजनितीक स्थिरता हुनु अनिवार्य रहेको बताउदै उनले नेपालमा मधेशीहरुले महसुस गरिरहेको विभेदको अवस्था सक्दो चाडो अन्तय हुनु पर्नेमा जोड दिएका थिए । साथै उनले पछिल्लो समयमा नेपाल भित्र पहाडी र मधेशी समुदायको विचमा वढेको दुरीले नेपालको आन्तरिक र खुल्ला सिमाका कारण भारतलाई समेत दिर्घकाल सम्म यसले सुरक्षा चुनौती वढाएको टिप्पणी गरेका थिए । ...... हिजो काठमाडौ आए संगै विहारका मुख्यमन्त्रीले प्रमुख दलहरुका नेताहरु संग भेटेर समेत जारी मधेश आन्दोलन प्रति गहिरो चासोहरु राखेको समाचारहरहरु आएका थिए । नयां संविद्यानको संघियताको सिमाकंन सहित अन्य कयौन प्रावधान प्रति असन्तुष्टि राख्दै सुरु भएको मधेश आन्दोलन प्रति भारतले गहिरो चासो व्यक्त गर्दै आएका छन ।

नेपाली काग्रेस भित्रको ‘मधेश हुरी’

गएको वुधवार नेपाली काग्रेस आफनो महाधिवेशनको अन्तिम तयारी भएको काठमाडौमा घोषणा गरीरहदा महोतरीको सदरमुकाम जलेश्वरमा स्थानिय काग्रेसी नेताहरु सदभावनाका सहअध्यक्ष लक्ष्मण लाल कर्णको हाथ वाट टिका थाप्दै सदभावनामा प्रवेश गर्दै थिए । त्यसैगरी विहिवार काठमाडौको टुडिखेलमा काग्रेसले महाधिवेशन उदघाटना चलीरहदा पर्साको विरगंजमा फोरम नेपालका अध्यक्ष उपेन्द्र यादवको हाथवाट टिका थाप्दै विरगंजका स्थानिय प्रभावशाली काग्रेसीहरु फोरम पार्टीमा प्रवेश गर्दै थिए । ..... आन्दोलनको क्रममा प्रमुख पार्टी स्थानिय नेताहरु धमाधम पार्टी परित्याग गरेर मधेश केन्द्रित पार्टीहरुमा प्रवेश समेत गर्न थाले । जुन क्रम अझै जारी देखिन्छ ।

महाधिवेशनको पुव सन्धयामा काग्रृसका एक जना प्रभावशाली मधेशी सांसद तथा नेता सुरेन्द्र चौधरीले पनि पार्टी र संसद दुवै वाट परित्याग गरेका छन ।

....... सवै अध्यक्षका प्रत्यासीले आफुले जितेमा सवै भन्द्या पहिलो प्राथमिकता मधेश समस्या सामाधान गर्न समेत बताउने गरेका छन ..... अव केन्द्रिय राजनितीको मुल मुद्धा नै केहि बर्ष मधेश रहने भएकाले ......

एक दुइ जना मधेशीलाइ केन्द्रमा राख्दैमा त्यसले मधेशमा गुमेको साख पुर्न फर्कन्छ भन्ने आकंलन गर्नु हुन्न ।

....... ०६४ मा काग्रेसले ठुलै मुल्य चुकाउनु परेका थियो । र हाल ०७२ मा पुन उदेलित भएको मधेशको प्रभाव कुन स्तरमा पर्छ भन्नका लागी अर्को निर्वाचन सम्म कुर्नै पर्ने हुन्छ । ......

००७ सालमा नेपाल प्रजातन्त्र आए सगै तत्कालिन काग्रेसका नेताहरुले तराई लाई प्रान्तीय अधिकारल दिनु पर्ने माग सहित विरोध गरे । तत्कालिन पाटीृले नसुने पछि तराई काग्रेस नामक छुटै पार्टीको गठन भयो ।

कांग्रेस महाधिवेशनपछि राष्ट्रिय सरकारः प्रधानमन्त्री ओली
नयाँ शक्तिमा ज्ञानेन्द्र शाह ! को–को परे थपिएका ५६ जनामा ?
अब गौहर खान पनि हलिउडमा