Monday, February 01, 2021

ओली प्रचण्डको झगड़ा: सीके र रविन्द्र का लागि मौका मा चौका

संसद पुनर्स्थापना भए पनि नभए पनि, चुनाव छ महिना अथवा दुई वर्षमा भए पनि, प्रचण्ड, ओली, देउबा जोसुकै प्रधान मंत्री रहे अथवा बने पनि, नेपाल ले खोजेको आर्थिक क्रान्ति गर्ने पुस्ता त्यो हुँदै होइन। यदि आर्थिक क्रान्ति दिपावली हो भने त्योभन्दा अगाडि झाडु लगाउनु पर्ने भनेको भ्रष्टाचार विरुद्ध को लड़ाइ, त्यो त शुरू पनि भएको छैन। बहुदल दियो, त्यो पुस्ताले गणतंत्र सम्म दियो। सबै थोक त्यसै पुस्ताले दिनुपर्छ भन्ने छैन, दिनसक्ने सामर्थ्य पनि छैन। 

सच्चा संघीयता आएको छैन। भ्रष्टाचार विरुद्ध को लड़ाइ शुरू भएको छैन। आर्थिक क्रान्ति भनेको त कहाँ हो कहाँ। लगातार ३० वर्ष सम्म दुई अंक (double digit) को आर्थिक वृद्धि दर आर्थिक क्रांतिको परिभाषा हो। प्रचण्ड, ओली, देउबा पीढीले विरासतमा पाएको भ्रष्टाचार बरु मलजल गरेर बढाउने काम गरे। त्यसै पीढीले भ्रष्टाचार विरुद्ध लडेर आर्थिक क्रान्ति ल्याउँछ भन्नु महेन्द्रले बहुदल ल्याउँछ र ज्ञानेन्द्रले गणतंत्र ल्याउँछ भन्नु जस्तै हो। भ्रष्टाचार नगरे कार्यकर्ता कसरी पालने, पार्टी कसरी चलाउने भन्ने सोंच भएको पीढ़ी त्यो। जनताको पैसा ठेकेदार लाई, ठेकेदारको पैसा नेता र पार्टीलाई। त्यसरी सेटिंग मिलाएर बसेका छन। 

निर्दल बहुदल, राजतन्त्र गणतंत्र, एकात्मक व्यवस्था र संघीयता बीच जसरी स्पष्ट फरक (sharp contrast) देखाइयो जनता लाई भ्रष्टाचार को विषयमा नया पुस्ताले त्यसरी नै स्पष्ट फरक (sharp contrast) देखाउन सकेको देखिँदैन। कम उमेर भएकै आधारमा नया नेतृत्वको अभिलाषा हो भने प्रचण्ड, ओली, देउबा सँग चेला चपाटी कम छन? 

डॉक्टर केसी नेपालको अन्ना हजाड़े। अरविन्द केजरीवाल बन्न सक्ने सबैभन्दा बढ़ी संभावना रहेको पात्र सीके राउत। झट्ट लाग्न सक्छ देशको आधा भागमा मात्र संगठन सीमित राख्ने ले देश के पो हल्लाउँदो हो। तर दिल्ली त भारतको ५% पनि हो कि होइन। तर डॉक्टर केसी र डॉक्टर सीके बीच पुर्ण रूपेण संवादहीनताको स्थिति छ। केन्द्रले मधेस आन्दोलन प्रति गरेको दमन को उपज हो त्यो संवादहीनता। 

अर्को चुनाव मा (चाहे त्यो छ महिना मा होस अथवा दुई वर्षमा) सीके राउतको जनमत पार्टी ले कस्तो परिणाम देखाउँछ त्यो नै नेपालको राजनीतिको अहम प्रश्न हो। राष्ट्रिय पार्टी बन्दैन भने सीके राउतको राजनीति सकियो। बल्ल बल्ल सानो राष्ट्रिय पार्टी बन्छ भने पाँच वर्ष पर्खिन्छ मात्र। त्योभन्दा ठुलो बन्छ भने मिलीजुली सरकार बनाउने हैसियतमा पुग्छ र जुन जोगी आए पनि कानै चिरेका भन्ने अवस्था सिर्जना हुन्छ। 

निर्दल बहुदल, राजतन्त्र गणतंत्र, एकात्मक व्यवस्था र संघीयता बीच जसरी स्पष्ट फरक (sharp contrast) देखाइयो जनता लाई भ्रष्टाचार को विषयमा नया पुस्ताले त्यसरी नै स्पष्ट फरक (sharp contrast) देखाउन सकेर चुनावलाई जनआंदोलन बनाउन सकेको खण्डमा झापा देखि कंचनपुरसम्म दुई तिहाई ल्याउन सकेको खण्डमा सीके राउत नेपालको इमानुएल मैक्रोन हो। अहिले भने त्यसको संभावना देखिँदैन। सीके ले भ्रष्टाचार को मुद्दा समाएको तर दरो सँग नसमाएको अवस्था छ। प्रचण्डले जति दरो सँग गणतंत्र को मुद्दा समाए, बीपीले जति दरो सँग बहुदल को मुद्दा समाए, सीके ले त्यति नै दरो भ्रष्टाचार को मुद्दा समाउन सक्नुपर्छ। 


Wednesday, January 20, 2021

संसद पुनर्स्थापना भएपछिको परिवेश

नेपाल सेटिंग मा चल्ने देश भनेर भन्नेहरु छन। प्रधान मन्त्री र प्रधान न्यायधीश बीच त्यस्तो केही छ भने अर्को कुरो। अदालत बहस लम्बिँदै गएर चुनाव भइसक्यो तर बहस नसकिएको अवस्था आएछ भने (झारखण्डमा त्यस्तो भएथ्यो ह रे) अर्को कुरो। होइन यदि नेपाल सम्विधानले चल्ने देश हो भने संसदको अवधि पाँच वर्ष नै हो। ओली ले संसद विगठन गरेको हो भने त्यही ओली ले पानी जहाज पनि चलाएकै हो, पाइप बाट घर घरमा गैस पुर्याएकै हो। 

ओली को सरकार चलाउन नसकेको स्वीकारोक्ति सही हो। उसले सरकार चलाउन नसकेकै हो। निकम्मा मान्छे। बात बहादुर। डिमाग़ॉग (demagogue) मान्छे। जनताले सोध्ने समय आउनेछ नेकपा लाई, यस्तो निकम्मा मान्छे को जिम्मा दुई तिहाई को बहुमत किन दियौ भनेर। तर त्यो समय पछि हो। 

संसद चलेको थिएन। तर नेकपा को संसदीय दल त कायम थियो। प्रचण्डले पनि के ताण्डव नृत्य गर्नुपरेको? कहिलो यो समिति कहिले उ समिति। खुरुक्कन नेकपा को संसदीय दलको बैठक बोलाएर ओली को बहुमत नरहेको प्रमाणित गर्नु परनेथियो। महिनौं अगाडि। पार्टीले सबै कुरा हाँक्छ भन्ने कम्युनिस्ट सोंच। संसद पुनर्स्थापना हुन्छ भने पनि देशले मुल्य त चुकाइसक्यो। 

मधेसले खोजेको संविधान संसोधन नभएको प्रमुख कारण नै केपी शर्मा ओली। मधेसले खोजेको संविधान संसोधन आधारभुत मानव अधिकार सँग सम्बन्ध राख्ने खालका छन। संसद पुनर्स्थापना हुन्छ भने नेकपा फुट्ने कानुनी आधार रहँदैन। न ओली सँग केंद्रीय समितिको ४०% छ न संसदीय दलको ४०% जबकि चाहिने दुबै। फर्केर आउन लाज होला। चोइटिएर जालान। त्यो पनि गारहो कुरा। ओली डुब्न लागेको जहाज भइसक्नेछन र त्यस्तो पानी जहाज छोडेर मुसा पनि भाग्छन। 

देउबा र प्रचण्ड भनेका तुलनात्मक प्रगतिशील हुन मधेसले खोजेको संविधान संसोधन बारे। झिनो आशा पलाउँछ। र यस संसद बाट देउबाले त्यो संविधान संसोधन गराउन नसकेको खण्डमा मधेसमा कांग्रेस भनेको बिहार र युपीको कांग्रेस। 

संविधान संसोधन का लागि संसदको दुई तिहाई ले पनि सकिन्छ, नया संविधान सभा एक मात्र उपाय भन्ने होइन। यद्यपि अंतिम अस्त्र त्यही नै हो। 

सीके राउतरविन्द्र मिश्र लाई छ महिना भित्र नै चुनाव चाहिने भन्ने होइन। दुई बर्ष भित्र त भइहाल्ने हो चुनाव। 




My Cousin Vinny